Morgunblaðið - 26.05.2003, Blaðsíða 14

ERLENT
14 MÁNUDAGUR 26. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FYRIR þremur mánuðum var
íraski listamaðurinn Abdel-Ameer
Ilwan mjög var um sig og þorði
ekki að mynda augnsamband við
útlenda gesti af ótta við að þeir
kynnu að vera útsendarar stjórnar
Saddams Husseins. Í febrúar sl.
var Ilwan, einn þekktasti listmálari
Íraka, hræddur eins og hann hafði
raunar verið mestalla ævi. Nú
þremur mánuðum síðar er Saddam
horfinn af sjónarsviðinu og heimur
Ilwans er skyndilega breyttur.
Hann kennir Saddam um tor-
tryggnina sem hann hafði tamið
sér. „Hann gerði okkur öll sjúklega
tortryggin,“ segir hann.
Allt er leyfilegt
Nú að stríðinu loknu hefur ný
Bagdad-borg komið í ljós, hættuleg
borg þar sem algjör ringulreið rík-
ir og íbúarnir eru óttaslegnir.
Fimm milljónir borgarbúa reyna
nú að skilja hið nýfundna frelsi.
Þeir mega nú segja og gera hluti
sem fyrir aðeins örfáum vikum
voru óhugsandi, jafnvel dauðasök.
Þetta nýfengna frelsi hefur þó
komið fjöldamörgum Írökum úr
jafnvægi. Í landi þar sem hræðsla
og ógn höfðu djúpstæð áhrif á dag-
legt lífi heillar kynslóðar finnst
mörgum breytingarnar of miklar
til að hægt sé að laga sig að þeim
strax.
Í dag er allt leyfilegt í Bagdad.
Hinn 9. apríl, aðeins nokkrum
klukkustundum eftir að Bandarík-
in hertóku borgina, varð algert
stjórnleysi í borginni. Ræningjar
og brennuvargar fóru um í
gegndarlausri eyðileggingu. Fram-
ferði þeirra hneykslaði flesta
Bagdad-búa en ástandið er enn
óbreytt. Byggingar sem áður voru
kennileiti borgarinnar eru í rúst,
grunnþjónusta hefur engan veginn
verið byggð upp að nýju og margir
telja hernám Bandaríkjamanna í
Bagdad hörmuleg örlög.
Löggæsla á vegum er ófullnægj-
andi, gengi afbrotamanna ógna
fólki á götum úti og hvellir sjálf-
virkra skotvopna rjúfa reglulega
þögn næturinnar.
Sala áfengis var bönnuð í tíð
Saddams en nú er það selt aftan af
pallbílum. Táningsdrengir drekka
bjór sitjandi á útikaffihúsum eins
og til að ögra vegfarendum.
Sölumenn hafa hertekið gang-
stéttir þar sem þeir falbjóða allt
frá dósamat og innfluttum banön-
um upp í gervihnattadiska. Á götu-
mörkuðum eru stolnir bílar falir
ásamt skrifstofustólum, sjón-
vörpum og ljósabúnaði. Íbúar
borgarinnar segja glæpamenn
ganga um ógnandi verslunareig-
endum með byssum og frásagnir
heyrast af nauðgunum, vopnuðum
ránum á veitingastöðum og upp-
hlaupum sem verða í löngum bið-
röðum eftir eldsneyti.
Ilwan leitaði athvarfs í sveitinni
á meðan á stríðinu stóð og grét að
eigin sögn er hann sneri aftur til
brennandi borgarinnar. Þá segist
hann hafa tekið þá ákvörðun að
breyta nafni nýfæddrar dóttur
sinnar úr Wed, sem merkir „sam-
úð“, í Amman sem merkir „ör-
yggi“. „Hér er ekkert öryggi,“ seg-
ir hann og því skapaði hann sitt
eigið. Ilwan situr þessa dagana í
kæfandi hita vinnustofu sinnar og
sýpur á bjór. Hann er enn óviss
hvað honum á að finnast um borg-
ina sína og þær breytingar sem
hún tekur undir hervaldi Banda-
ríkjamanna.
Tákn arabískrar vegsemdar
Á 14. öld skrifaði arabískur
ferðamaður eftirfarandi um Bagd-
ad-borg: „Hún [borgin] er híbýli
friðarins og höfuðborg íslam.“ Í
dag er borgin tákngervingur arab-
ískrar vegsemdar: hásæti víðlends
og voldugs ríkis á miðöldum, heim-
ili fjölda dýrlinga og hershöfð-
ingja, brautryðjenda á sviði vísinda
og höfunda ódauðlegrar ljóðlistar.
Í augum Badgad-búa er borgin
miklu meira en rústir einar eins og
hún kemur ókunnugum fyrir sjón-
ir. Þeir eru miður sín yfir ástand-
inu og segja það ekki lýsandi fyrir
hinn almenna borgara. „Við erum
siðmenntað fólk,“ segir Quassim
Mohammed, enskukennari með
meistaragráðu í verkum banda-
ríska leikskáldsins Thornton Wild-
er en hann skrifaði verk sín um
ástæður þess að samfélög og fólk
breytist. „Ég skora á þig að að
finna þjóð sem gæti búið jafnlengi
við slíkar kringumstæður og við
höfum gert.“
Borg ringul-
reiðar og ótta
Bagdad. AP.
Reuters
Ungur drengur heldur hér á skothylki en hann er einn fjöldamargra ír-
askra barna sem hjálpa til við hreinsunarstarf í Bagdad. Börnin gera sér
hins vegar ekki alltaf grein fyrir hættunni sem fylgir því að hreyfa
ósprungin skothylki og hafa mörg þeirra látist eða slasast við hreinsunina.
Zaman, 10 ára gömul munaðarlaus
írösk stúlka, sniffar lím á götum
Bagdad. Stríðið í Írak gerði hrylli-
legar aðstæður munaðarlausra í
Írak enn verri. Börn og unglingar
sem flúðu munaðarleysingjahæli á
meðan á stríðinu stóð flækjast nú
um göturnar stelandi og betlandi.
’ Við erum siðmenntað fólk. ‘
STJÓRNVÖLD í Bandaríkjunum
hafa rofið öll tengsl við Íran og ráða-
menn í Washington hugleiða nú að-
gerðir sem yrðu til þess fallnar að
grafa undan stjórnvöldum í Teheran.
Þetta er fullyrt í The Washington
Post í gær en ástæðan er sögð sú að
Bandaríkjastjórn telji sig hafa vitn-
eskju um að Íranar hafi nýverið
skotið skjólshúsi yfir liðsmenn al-
Qaeda-hryðjuverkasamtakanna.
Sendiherra Írans hjá Sameinuðu
þjóðunum, Javad Zarif, neitaði í gær
þeim ávirðingum sem á Íransstjórn
hafa verið bornar í Bandaríkjunum.
Fullyrti hann að yfirvöld í Íran hefðu
handtekið fjölda al-Qaeda-liða og
sagði að Íranar væru í reynd mjög
áfram um að draga úr spennu í sam-
skiptum Írans og Bandaríkjanna.
Þarlend stjórnvöld myndu þó vita-
skuld spyrna við fótum ef Bandarík-
in beittu óeðlilegum þrýstingi.
„Ef það eru al-Qaeda-liðar [í Íran]
þá annaðhvort vitum við ekki af
þeim, eða þá að þeir hafa verið að at-
hafna sig á svæðum í landinu þar
sem við höfum ekki enn orðið varir
við þá. Hvort heldur sem er munum
við taka fagnandi upplýsingum sem
gætu hjálpað okkur að hafa uppi á
þeim og handtaka þá,“ sagði Zarif á
ABC-sjónvarpsstöðinni bandarísku.
Zarif sór og sárt við lagði að Íran
hefði verið í hópi þeirra ríkja sem
hvað helst hefðu beitt sér í barátt-
unni við alþjóðleg hryðjuverkasam-
tök. „Við höfum líklega handsamað
fleiri al-Qaeda-liða undanfarna 14
mánuði en nokkurt annað ríki.“
Hyggjast ýta undir uppreisn
Grunnt hefur verið á því góða milli
Bandaríkjanna og klerkastjórnar-
innar sem tók við völdum í Íran árið
1979. Undanfarin ár hafði þó verið
komin nokkur þíða í samskiptin og
embættismenn þjóðanna áttu við-
ræður bæði fyrir Íraksstríðið og
meðan á því stóð. The Washington
Post greindi hins vegar frá því í gær
að Bandaríkjamenn hefðu aflýst
fundi með írönskum embættismönn-
um fyrr í þessum mánuði eftir að
hafa fengið í hendurnar leyniþjón-
ustugögn sem eru sögð hafa sýnt að
al-Qaeda-liðarnir sem skipulögðu
hryðjuverkaárásina í Sádi-Arabíu
12. maí sl. hefðu gert það frá Íran. 34
létu lífið í hryðjuverkunum, þ.á m.
ódæðismennirnir níu.
Sagði í frétt The Washington Post
að háttsettir embættismenn í Banda-
ríkjastjórn myndu hittast á fundi á
morgun til að ræða framtíðarstefnu
gagnvart Írönskum stjórnvöldum.
Er fullyrt að í varnarmálaráðuneyt-
inu vilji menn reyna að ýta undir
uppreisn í Íran og að utanríkisráðu-
neytið sé þessum hugmyndum ekki
andsnúið, grípi Íran ekki nú þegar til
ráðstafana gegn al-Qaeda.
Rjúfa öll tengsl við
írönsk stjórnvöld
Íranar neita ásökunum Bandaríkjastjórnar um að þeir
hafi skotið skjólshúsi yfir liðsmenn al-Qaeda-samtakanna
Washington. AFP.
ÞÝSKI Jafnaðarmannaflokkurinn
(SPD), flokkur Gerhards Schröders
kanslara, vann góðan sigur í fylkis-
kosningum sem
fóru fram í gær í
borgunum Brem-
en og Bremer-
haven sem saman
mynda minnsta
sambandslandið í
Þýskalandi. Sigur
flokksins var mun
öruggari en
reiknað hafði ver-
ið með og gæti
hann styrkt stöðu kanslarans, sem
hefur átt mjög undir högg að sækja,
en hann berst nú fyrir því að koma á
umdeildum breytingum á velferðar-
og efnahagsmálakerfinu þýska.
SPD fékk 42,3% atkvæða sam-
kvæmt bráðabirgðaniðurstöðum en
Kristilegi demókrataflokkurinn
(CDU) fékk 29,6%. Græningjar
fengu 12,9% en aðrir flokkar minna.
Kannanir höfðu bent til þess að
munurinn milli stóru flokkanna yrði
mun minni en þeir hafa stjórnað
saman í Bremen undanfarin átta ár.
SPD fékk 42,6% fyrir fjórum árum
og CDU 37,1%.
Sigur fyrir Scherf
Litið var á kosningarnar í Bremen
og Bremerhaven sem prófstein á
stöðu ríkisstjórnar Schröders en
Schröder hefur mætt andstöðu bæði
í eigin flokki og utan hans vegna
efnahagsaðgerða sem eiga að lífga
við efnahagslífið og draga úr at-
vinnuleysi. Samkvæmt skoðana-
könnunum er fylgi jafnaðarmanna
aðeins um 26% á landsvísu um þess-
ar mundir en sigurinn í Bremen
þykir einkum vera fjöður í hatt
Henning Scherf, borgarstjóra í
Bremen og leiðtoga jafnaðarmanna
þar.
Þetta eru fjórðu kosningarnar
sem haldnar eru frá þingkosningun-
um á síðasta ári þar sem ríkisstjórn
SPD og Græningja hélt velli. Jafn-
aðarmönnum hefur gengið illa til
þessa, misstu meirihluta sinn í
Neðra Saxlandi, heimafylki Schröd-
ers, töpuðu borgarstjórnarkosning-
um í Schleswig-Holstein og töpuðu
miklu fylgi í Hesse.
Jafnaðar-
menn unnu
góðan sigur
í Bremen
Bremen. AFP.
Gerhard Schröder
ÞJÓÐARFLOKKUR Jose Maria
Aznars forsætisráðherra vann
varnarsigur í bæjar- og sveitar-
stjórnarkosningum sem haldnar
voru á Spáni í gær en eindrægur
stuðningur Aznars við Bandaríkin í
Íraksstríðinu mæltist á sínum tíma
illa fyrir meðal Spánverja. Þegar
búið var að telja 97% atkvæða
höfðu sósíalistar þó tryggt sér ör-
litlu meira fylgi á heildina litið;
höfðu 34,9% á móti 33,8% Þjóðar-
flokksins. Þjóðarflokkurinn hélt
meirihluta sínum í borgarstjórn
höfuðborgarinnar Madrid en út-
gönguspár bentu hins vegar til að
hann myndi tapa yfirráðum á hér-
aðsþinginu í Madrid, en í gær fóru
einnig fram héraðsþingkosningar í
þrettán af sautján héruðum Spán-
ar. Á myndinni sést Aznar greiða
atkvæði ásamt konu sinni, Önu
Botella, en hún var í framboði til
borgarstjórnar Madrid.
Reuters
Varnarsigur hjá Aznar