Morgunblaðið - 26.05.2003, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 26. MAÍ 2003 19
ti ótta
ru til-
að
ru hægri-
g-
að
m dug-
órn.
egja
instri-
elferð-
Í kring-
érstök
droðann á
órnir
imönn-
nn kunni
r hægri-
ina að
ssa goð-
æða um
sem
Þegar
nstri-
aukin
akerfinu
mri fjár-
ðreynd
m gildum
hugtök á
firborð-
tilgangi.
Vinstrimenn hafa hins vegar ekki verið jafn snjallir
við að benda á slaka fjármálastjórnun hægrimanna.
Þeir gætu spurt spurninga eins og: Er það góð efna-
hagsstjórnun að selja eignir almennings á und-
irverði? Er það ekki allt eins gott og að selja bílinn
sinn eða íbúðina á of lágu verði? Og ef efnahags-
stjórnin er svona góð hvernig stendur á því að venju-
lega fólkið í landinu er skuldugra en nokkru sinni
fyrr? Ungt fólk stendur frammi fyrir verulegum
skuldum þegar það er komið undir þrítugt, komið
með námslánapakkann á bakið, íbúð og jafnvel bíl.
Við búum í samfélagi sem gengur út á að lána fólki
fyrir öllu og margir freistast til að nýta sér þetta
kerfi. Og eyða svo lífinu í baslið. Er það góð efna-
hagsstjórnun?
Hitt meginatriðið sem talið er loða við vinstrimenn
er hinn svokallaði glundroði. Þetta rökstyðja hægri-
menn með því að vinstristjórnirnar 1971–1974 og
1978–1979 hafi sprungið. Þeir gleyma iðulega að
minnast til að mynda á hægristjórnina sem sat á ár-
unum 1987–1988 og sprakk svo með hvelli. Í fram-
haldinu var mynduð vinstristjórn sem sat út kjör-
tímabilið. Þá er stundum rætt um tímabilið
1978–1982 í borgarstjórn Reykjavíkur sem
glundroðatíma en þá mynduðu Alþýðubandalag, Al-
þýðuflokkur og Framsóknarflokkur meirihluta.
Vissulega greindi menn þar innanborðs á um hluti
og sjálfstæðismenn nýttu sér það – töluðu um sund-
urlyndi vinstrimanna sem hefti eðlilega stjórn borg-
arinnar. En þá er komið að þeirri goðsögn að í pólitík
sé best stjórnað með því að hafa einn sterkan leiðtoga
og einn samhentan flokk sem fylkir sér að baki hon-
um. Í Sjálfstæðisflokknum hefur þetta gengið út í
slíkar öfgar að menn eru kallaðir illum nöfnum ef þá
greinir á við flokkinn og þeir hrekjast úr flokknum.
Sú skoðun að stjórn landsins sé best komið hjá slík-
um flokki er auðvitað ekkert annað en pólitík. Önnur
pólitísk skoðun gæti verið sú að umræða þar sem
ólíkar skoðanir fá að koma fram og menn neyðast til
að miðla málum til að finna bestu lausnina sé einmitt
mun betri og lýðræðislegri stjórnunarstíll. Þar af
leiðandi sé ekkert sem útiloki þriggja flokka stjórnir
og ekkert sem segi að þær stjórni landinu verr en
þær ríkisstjórnir sem einungis hafa tvo flokka innan-
borðs.
Hægrimenn geta þó hrósað sér af einu. Þeim hefur
tekist að koma orðræðu sinni þannig á framfæri að í
huga mjög margra er hún orðin að ópólitískum og
óumdeildum sannindum. Þannig er óttinn við vinstri-
stjórnina hreint ekki bundinn við hægrimenn. Hann
má finna í öllum flokkum, ekki síst þeim sem vilja
sækja inn á miðjuna. Ný stjórn minnir vinstrimenn
hins vegar á það verkefni sem þeir eiga fyrir höndum:
Að afhjúpa þessa goðsögn og eyða þannig óttanum
við glundroðann.
ristjórnir
’ Önnur pólitísk skoðun gæti veriðsú að umræða þar sem ólíkar skoð-
anir fá að koma fram og menn neyð-
ast til að miðla málum til að finna
bestu lausnina sé einmitt mun betri
og lýðræðislegri stjórnunarstíll. ‘
Höfundur er formaður Ungra vinstri grænna.
að því að
tta ríkis-
orkufyr-
ankakerf-
er enn af
bitna á
heilbrigð-
ð því að
n barna-
að hærri
velferðarhjálp til þeirra sem hafa meiri peninga á
milli handanna. Lög um fæðingarorlof stuðla að því
að efnameiri einstaklingar þiggja nú milljónir í fé-
lagslega aðstoð. Það er eitthvað öfugsnúið þegar vel-
ferðarkerfið byggist helst á því að hjálpa þeim sem
hafa það gott.
Af þeim sökum er nauðsynlegt að forgangsraða.
Það á að vera forgangsatriði að draga úr skerðingum
bóta til handa örykjum vegna atvinnutekna og
hækka lífeyri yngri öryrkja eins og tekið er fram í
stjórnarsáttmálanum. Sama er að segja um áherslur
á að tryggja sérstaklega hag þeirra öryrkja, fatlaðra
og aldraðra sem eru tekjulægstir. Aukin þjónusta við
geðfatlaða og börn með geðraskanir og þroskafrávik
er mikilvæg. Það á að hjálpa þeim sem eru hjálpar
þurfi og sporna gegn bótaþegavæðingu þjóðfélagsins
undanfarin ár.
Eftirgjöf í sjávarútvegsmálum
Stefna flokkanna í sjávarútvegsmálum hefur verið
keimlík og líklegt að það hafi haft sitt að segja í að-
draganda stjórnarmyndunarviðræðna. Það er hins
vegar dapurlegt ef þingmenn þessara flokka láta
undan ríkisvæðingarsinnum sjávarútvegsins í þess-
um stjórnarsáttmála. Byggðakvóti, kaup sveitarfé-
laga á kvóta og sérstakar ívilnanir fyrir eina tegund
fiskiskipa á að vera liðin tíð. Kerfið á að vera einfalt
og stöðugt svo þeir þúsundir manna sem starfa í
þessari atvinnugrein geti skipulagt framtíðina með
þó nokkurri vissu. Óvissa náttúrunnar er nóg þó
stjórnmálamenn auki ekki enn meira á hana. Eft-
irgjöfin nú eykur aðeins vanda þessara flokka síðar
meir.
Hugmyndafræðilegur grunnur þessarar stefnuyf-
irlýsingar stjórnarflokkanna er ekki eins öflugur og
árið 1999. Kannski var ekki við öðru að búast. Davíð
Oddsson hefur ekki getað beitt sér af sama krafti og
áður. Niðurstaðan er sú að ekki er tekið á lang-
tímavanda íslenskra stjórnmála; útþenslu ríkisins.
Ekki er útlit fyrir að það muni takast í bráð eftir að
helsti hugsjónamaður íslenskra stjórnmála í dag
stígur úr stóli forsætisráðherra. Því miður.
áttmáli
nur
órn-
ur og
öðru
Höfundur er blaðamaður.
Morgunblaðið/Kristinn
dsson forsætisráðherra og Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra, takast í hendur fyrir utan Bessastaði er ný ríkisstjórn tók
RÍKISSTJÓRN Framsóknar og
Sjálfstæðisflokks hefur kynnt
málefnasamning sinn fyrir þriðja
kjörtímabil flokkanna í rík-
isstjórnarsamstarfi. Mál-
efnasamning um kyrrstöðu og
óbreytt ástand. Evrópa verður
áfram bannorð, sumarlokanir
geðdeilda lögmál, óréttlætið
veður uppi í kvótakerfinu og
skólamálin dragast áfram aftur
úr af fullum þunga. Fátt breytist
nema nokkur ný andlit birtast á
skjánum sem ráðherrar flokk-
anna.
Þessi niðurstaða mun þegar
fram í sækir reynast Framsókn-
arflokknum dýrkeypt. Það var
nefnilega ekki kosið um kyrr-
stöðu og óbreytt ástand. Það var
kosið um breytingar. Í því fólst
sigur Samfylkingarinnar og ósig-
ur Sjálfstæðisflokksins. Hins-
vegar þá treystu rúm 17% kjós-
enda því að Framsókn læsi
skriftina á veggnum og fylgdi
vilja kjósenda. Það að hafa leitt
Sjálfstæðsflokkinn í þriðja sinni
til öndvegis stjórnmálanna eftir
ósigur mun reynast flokknum
þungur baggi. Ekki síst með til-
liti til þess að mikinn og góðan
vilja þarf til að greina raunveru-
legan mun á stjórnarflokkunum
tveimur. Félagshyggjan er farin
úr Framsókn og þjónkunin við
fjármagnið og frjálshyggjuna
ræður ríkjum í flokknum.
Kannski hin gömlu orð Hannesar
Hólmsteins, um að Framsókn
ætti bara að ganga í Sjálfstæð-
isflokkinn, eigi loksins við og það
verði breytingarnar sem fólk sjái
á kjörtímabilinu.
Evrópa og Samfylkingin
Samfylkingin sótti hægt og bít-
andi í sig veðrið seinni hluta síð-
asta kjörtímabils. Flokkurinn fór
niður undir 11% í könnunum og
staðan var vægast sagt slæm.
Með miklu átaki var vörn snúið í
sókn og er hægt að fullyrða að
þegar formaður flokksins tók
Evrópuákvörðunina haustið 2001
hafi gæfan farið að snúast Sam-
fylkingunni í vil. Þó að Evrópu-
málin hafi ekki borið hátt í ný-
liðnum kosningum, ekki síst
vegna deilna okkar við ESB, þá
lágu þau undir og voru þáttur í
þeim breyttu stjórnarháttum sem
kjósendur kalla eftir.
Samfylkingin náði 32% í kjölfar
Evrópukosningar flokksins og
leikur enginn vafi á því að Evr-
ópustefna flokks og forystu hafði
áhrif á sögulegan sigur jafnaðar-
manna á dögunum. Vilji kjósenda
var skýr. Hann var um frjáls-
lynda jafnaðarstjórn sem væri
opinhuga og framsýn í Evrópu-
málum. Niðurstaða ríkisstjórnar-
myndunarinnar og framganga
Framsóknarflokksins er því von-
brigði fyrir þá sem vildu frum-
kvæði og forystu um breytingar.
Kyrrstöðustjórn Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks mun ekki
draga vagninn í Evrópuátt sem er
mikið hagsmunamál fyrir þjóðina
að þeir geri. Þvert á móti munu
þeir þverskallast við að ræða
þessi mál með vitrænum hætti og
Ísland missa af lestinni til Evr-
ópu sem þau lönd álfunnar sem
ekki voru um borð keppast nú við
að ná.
Fullveldi og fiskur
Fram að þessu hefur Sjálfstæð-
isflokknum tekist að þaga Evr-
ópumálin að mestu í hel og ekki
er séð fyrir endann á því hvað
andvaraleysið hefur kostað ís-
lenskan almenning. Evrópusam-
bandið stækkar í austur og tekin
er upp sameiginleg mynt. Lítið
hefur verið gert til að kanna áhrif
þess á viðskiptahagsmuni Íslend-
inga í gegnum EES-samninginn.
Stjórnvöld hafa sofið á verðinum.
Fjölda spurninga þarf að leita
svara við til að komast að nið-
urstöðu um hvernig samskiptum
okkar við álfuna verði háttað í
framtíðinni. Mikilvægasta og yf-
irgripsmesta atriðið lýtur að sjáv-
arútveginum. Aðild að Evrópu-
sambandinu kemur aldrei til
greina nema að því tilskildu að
við höldum fullum yfirráðum yfir
landhelginni og auðlind sjávar. Í
því ljósi er fróðlegt að benda á að
í skýrslu Evrópuúttektar Sam-
fylkingarinnar kemur fram að
ESB-aðild myndi styrkja íslensk-
an sjávarútveg á ýmsa lund. Jafn-
framt er þar sýnt með rökum
fram á að við myndum ekki tapa
forræði yfir fiskimiðum okkar.
Það er reyndar skemmtilegt að sá
kafli, sem varðar sjávarútveginn,
er einmitt ritaður af Katrínu Júl-
íusdóttur og Ágústi Ólafi Ágústs-
syni, sem bæði urðu ungir þing-
menn Samfylkingarinnar fyrir
hálfum mánuði.
Þá brennur á mörgum hvernig
komið verði fyrir fullveldi Íslands
ef til aðildar að ESB kemur.
Kjarni málsins er sá að við fulla
aðild myndum við endurheimta að
hluta það fullveldi og stjórn á eig-
in málum sem glataðist við gerð
samningsins um Evrópska efna-
hagssvæðið. Síðan þá höfum við
tekið við 80% af löggjöf okkar frá
ESB án þess að hafa neitt um þá
lagasetningu að segja. Við inn-
göngu í sambandið fengjum við
okkar fulltrúa á Evrópuþingið og
í stofnanir bandalagsins. Hefðum
bæði rödd og áhrif. Trúlega hefur
ekkert land í heiminum hagnýtt
sér sérkenni og undur eigin
menningar eins og Írar á síðustu
áratugum. Þeir gengu í ESB árið
1973 og enginn heldur því fram
að þeir séu minni Írar nú en þá.
Ekki einasta hefur landið risið úr
öskustó fátæktar og eymdar á
þessum tíma vegna aðildar að
ESB, heldur hafa Írar nýtt sér
með framúrskarandi hætti menn-
ingu sína og sérkenni.
Völd og almannahagsmunir
Kyrrstöðustjórn Framsóknar-
flokks og Sjálfstæðisflokks mun
hins vegar ekki hreyfa við þessu
stærsta hagsmunamáli þjóðarinn-
ar á næstu árum. Það er rík-
isstjórn um áframhaldandi völd
þessara tveggja flokka og fátt
annað, nema þá atlögunni að vel-
ferðarkerfinu sem felst í óraun-
hæfum skattalækkunum og þeirri
ánauðargildru sem 90% húsnæð-
islánin eru fyrir þá sem slysast til
að taka þau. Framsókn tók völdin
fram yfir almannahagsmuni en
það verður hins vegar þungt fyrir
fæti í næstu kosningum þegar
flokkurinn leggur enn og aftur á
vaðið til að blekkja kjósendur til
fylgis við sig.
’ Við fulla aðild mynd-um við endurheimta að
hluta það fullveldi og
stjórn á eigin málum
sem glataðist við gerð
samningsins um
Evrópska efnahags-
svæðið. ‘
Það var
ekki kosið
um kyrrstöðu
Eftir Björgvin G. Sigurðsson
Höfundur er þingmaður Samfylking-
arinnar í Suðurkjördæmi.