Morgunblaðið - 13.06.2003, Blaðsíða 18

ERLENT
18 FÖSTUDAGUR 13. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
DONALD Rumsfeld, varnarmála-
ráðherra Bandaríkjanna, gagnrýndi
stjórnvöld í Belgíu mjög harkalega í
gær vegna laga
þar í landi, sem
leyfa málsókn
gegn útlending-
um, sem sakaðir
eru um stríðs-
glæpi. Sagði hann,
að Bandaríkja-
stjórn myndi ekki
leggja fram fé til
nýrra höfuð-
stöðva NATO í
landinu fyrr en lögin hefðu verið af-
numin.
„Þessi lög eru fáránleg,“ sagði
Rumsfeld en meðal þeirra, sem hafa
verið bornir sökum fyrir belgískum
dómstólum, er yfirmaður bandaríska
herliðsins í Íraksstríðinu.
Belgísku lögin, sem eru frá árinu
1993, leyfa dómstólum að dæma í
málum manna, sem sakaðir eru um
stríðsglæpi, glæpi gegn mannkyni og
þjóðarmorð, án tillits til þjóðernis
þeirra eða þess hvar glæpirnir eiga að
vera framdir.
„Belgíustjórn verður að átta sig á,
að þetta getur haft ýmsar afleiðing-
ar,“ sagði Rumsfeld við fréttamenn
en hann situr nú fund varnarmálaráð-
herra NATO-ríkjanna. „Við Banda-
ríkjamenn munum taka það til athug-
unar hvort við leyfum bandarískum
borgurum og hermönnum að koma til
Belgíu og þar til úr þessu hefur verið
leyst munum við ekki leggja fram
meira fé til uppbyggingar nýrra að-
alstöðva NATO í Brussel.“
Stefnt er að því að hefjast handa
við byggingu nýju aðalstöðvanna fyr-
ir lok þessa áratugar.
Rumsfeld
varar
Belgíu-
stjórn við
Brussel. AFP.
Donald Rumsfeld
HERMENN úr röðum Sambands
föðurlandsvina Kongó (UPC) á ferð
um Bunia, höfuðborg Ituri-héraðs í
norðausturhluta Lýðveldisins
Kongó. Sex ættbálkaherir sem bor-
ist hafa á banaspjót í Ituri lýstu því
yfir í gær að náðst hefði sam-
komulag um að leitast yrði við að
halda á ný vopnahlé sem samið var
um fyrir þrem mánuðum. Brot á
vopnahléssamningnum hefur kost-
að mörg hundruð mannslíf.
Fulltrúar stríðandi fylkinga
Hema- og Lendu-ættbálkanna, sem
berjast um yfirráð í Ituri, hittust í
fyrradag að tilstuðlan frið-
argæsluliðs Sameinuðu þjóðanna í
Kongó (MONUC) og samþykktu að
hittast aftur til viðræðna eftir hálf-
an mánuð, „hafi ekki komið til
frekari átaka“, eins og einn fulltrú-
anna orðaði það.
Fjölþjóðlegt lið á vegum Evrópu-
sambandsins og undir forystu
Frakka er nú að koma sér fyrir í
Bunia til verndar íbúunum. Um 400
voru komnir til borgarinnar í gær,
en alls er von á 1.500 mönnum, þ. á
m. 900 Frökkum. Fjölþjóðaliðinu er
ætlað að vera í Bunia þar til í ágúst,
þegar friðargæsluliðar SÞ frá
Bangladesh eiga að taka við af því.
Tugir þúsunda hafa fallið vegna
átaka Hema og Lendu í Ituri síðan
1998. Algjör glundroði hefur ríkt í
héraðinu síðan 6.000 manna herlið
frá Úganda hvarf á brott þaðan í
síðasta mánuði og ættbálkaherirnir
hófu að berjast um yfrráðin. Hafa
bardagarnir verið harðastir í
Bunia. Brottför Úgandamannanna
var liður í samkomulagi um enda-
lok áralangs borgarastríðs í
Kongó.
EPA
Leitast verði við að virða vopnahléð
BANDARÍSK herþyrla var skotin
niður í vesturhluta Íraks í gær en
tveggja manna áhöfn var bjargað,
að sögn talsmanna Bandaríkja-
hers. Til átaka kom í fyrrinótt í
vesturhluta Íraks en þá gerðu
Bandaríkjamenn áhlaup gegn
þjálfunarbúðum hryðjuverka-
manna um 150 km norðvestur af
Bagdad, auk þess sem ráðist var
gegn aðilum sem eru sagðir halda
fullri tryggð við Baath-flokk Sadd-
ams Husseins, fyrrverandi forseta
Íraks.
Fram kom í yfirlýsingum tals-
manna Bandaríkjahers að nokkrir
hefðu fallið í átökunum í fyrrinótt.
Um fjögur hundruð meintir stuðn-
ingsmenn Baath-flokksins voru
handteknir í aðgerðum Banda-
ríkjamanna en þær koma í kjölfar
fjölda árása gegn bandarískum
hermönnum í Mið- og Vestur-Írak
undanfarnar vikur. Hafa um fjöru-
tíu bandarískir hermenn fallið í
slíkum árásum síðan 1. maí; en
þann dag lýsti George W. Bush
Bandaríkjaforseti því yfir að öllum
meiri háttar hernaðaraðgerðum
væri lokið í Írak.
Háttsettir Írakar handteknir
Þúsundir bandarískra hermanna
tóku þátt í aðgerðunum í fyrrinótt;
þeim umfangsmestu frá lokum
stríðsins. Mikið magn vopna og
skotfæra fannst í aðgerðunum, að
sögn Bandaríkjamanna.
Nú er búið að handsama þrjátíu
af þeim 55 embættismönnum
Saddam-stjórnarinnar sem Banda-
ríkjamenn lögðu upphaflega mesta
áherslu á að handtaka. Tveir voru
handsamaðir í fyrrakvöld, Lati
Nusayyif al-Jasim al-Dulaymi,
fyrrverandi upplýsingamálaráð-
herra, og Husayn al-Awadi hers-
höfðingi. Sá fyrrnefndi var númer
18 á lista Bandaríkjamanna en al-
Awadi númer 53.
Bandaríkjamenn réðust til
atlögu gegn Baath-liðum
Umfangsmestu hernaðarað-
gerðir í Írak frá lokum stríðsins
Bagdad, Washington. AFP.
KOFI Annan, framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna (SÞ), varaði
öryggisráðið við því í gær að veita
bandarískum friðargæsluliðum
ítrekað undanþágu frá því að verða
sóttir til saka af Alþjóðasakamála-
dómstólnum.
Annan ávarpaði ráðið áður en at-
kvæði voru greidd um framleng-
ingu eins árs undanþágu sem
Bandaríkin höfðu krafist, og sagði
að ráðið græfi undan eigin forræði
ef það yrði „árlegur viðburður“ að
Bandaríkjamönnum væri veitt þessi
undanþága.
Framlengingin var samþykkt, en
þrjár þjóðir sátu hjá, þ. á m. Frakk-
ar og Þjóðverjar.
Varar við
ítrekuðum
undanþágum
Sameinuðu þjóðunum. AFP.
um málefni leyniþjónustunnar, til-
kynnti hins vegar í fyrrakvöld að
þingmeirihlutinn hygðist ekki sam-
þykkja kröfu demókrata um sér-
staka rannsókn á málinu.
Ekki tímabært
Sagði Roberts að nefnd sín myndi
áfram sinna því starfi sínu að fara yf-
ir leyniþjónustugögn um þetta til-
tekna mál og þeim yrðu gerð góð skil
í lokuðum yfirheyrslum sem eiga að
hefjast í næstu viku. Sagðist hann
ekki ætla að leyfa að nefnd sín yrði
notuð í pólitískum tilgangi í aðdrag-
síðan ríkisstjórn Saddams Husseins
var vikið frá völdum í Írak en enn
hafa engin gereyðingarvopn – sem
m.a. voru notuð til að réttlæta árás á
Írak – fundist í landinu. Hafa nokkr-
ir starfsmenn CIA sagt í samtölum
við blaðamenn að embættismenn
Bush-stjórnarinnar hafi beitt leyni-
þjónustuna þrýstingi svo að hún
legði fram gögn sem væru til þess
fallin að sýna fram á að jafn mikil
hætta stafaði af Írak og ráðamenn í
Washington héldu fram.
Repúblikaninn Pat Roberts, for-
maður nefndar öldungadeildarinnar
MEIRIHLUTI repúblikana í öld-
ungadeild Bandaríkjaþings hefur
hafnað kröfum demókrata um að
sett verði á laggirnar sérstök nefnd
til að rannsaka ásakanir um að
bandarískir ráðamenn hafi átt við
skýrslur bandarísku leyniþjónust-
unnar (CIA) þannig að þær mætti
nota til að réttlæta hernaðarárás á
Írak. Segja repúblikanar að það eft-
irlit með starfsemi leyniþjónustunn-
ar sem fastanefndir þingsins hafa
með höndum sé fyllilega fullnægj-
andi á þessu stigi málsins.
Meira en átta vikur eru nú liðnar
anda forsetakosninganna haustið
2004. „Hvað varðar þá kröfu að
framkvæmd verði opinber rannsókn
á vegum þingnefndanna þá er hún
afar ótímabær,“ sagði Roberts.
Sagði hann að gagnrýni á banda-
rísku leyniþjónustuna væri til þess
fallin að skapa „sundrungu“ milli
leyniþjónustumálanefndar Banda-
ríkjaþings og varnarmálaráðuneyt-
isins og að áður en nokkur opinber
rannsókn yrði ákveðin myndu fasta-
nefndir þingsins rannsaka málið og
halda vitnaleiðslur. „Þegar nefnd
mín telur það tímabært munum við
gera opinberar hverjar þær upplýs-
ingar [sem fram koma við vitna-
leiðslur] sem við teljum þörf á.“
Greint var frá því í gær í dag-
blaðinu The Washington Post að
CIA hefði látið hjá líða að setja þær
upplýsingar í skýrslu, sem unnin var
fyrir Hvíta húsið snemma árs 2002,
að ásakanir um að Írakar hefðu
reynt að kaupa úran frá Afríkuríkinu
Níger væru ósannar. Bush tiltók
þessar meintu tilraunir Íraka til að
kaupa úran [sem notað hefði verið til
gerðar kjarnorkusprengju] í stefnu-
ræðu sinni seint í janúar í fyrra.
Repúblikanar mótfallnir rannsókn
Meint gereyðingarvopnabúr Íraka í brennidepli í Bandaríkjunum
Washington. AFP.