Morgunblaðið - 07.07.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 MÁNUDAGUR 7. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hlí›asmára 15 • Sími 535 2100
Glæsilegar haust-
og vetrarfer›ir
28. október - 33 nætur
30. nóvember - 19 nætur
30. nóvember - 9 nætur
Só
l o
g
su
m
ar
al
lt
ár
i›
39.740kr.
Ver›frá
á mann miðað við 2 fullorðna og 2 börn 2ja-11ára,
í 9 nætur á Kanarí 30. nóvember.
Innifalið: Flug, gisting á Aloe, ferðir til og frá flugvelli
erlendis og flugvallarskattar.
55.130 kr. á mann ef 2 ferðast saman.
Ka
na
rí
BRYNDÍS Björk Ásgeirsdóttir og
Davíð Rúdólfsson hafa fengið styrk
frá Félagsstofnun stúdenta að upp-
hæð 100 þúsund krónur. Það var
Andri Óttarsson, stjórnarformaður
Félagsstofnunar stúdenta, sem af-
henti styrkinn. Bryndís hlauk
styrk fyrir MA-verkefni í fé-
lagsfræði. Davíð skrifaði BS-
ritgerð í viðskiptafræði um árang-
ur af verðmati fyrirtækja. Þar
skoðar hann mat greiningardeilda
fjármálafyrirtækja á verðmæti fé-
laga sem skráð eru í Kauphöll Ís-
lands.
Verkefni Bryndísar heitir
„Vændi meðal ungs fólks á Íslandi
og félagslegt umhverfi þess.“
Verkefnið byggist á úrvinnslu
gagna sem safnað var meðal allra
framhaldsskólanema á Íslandi í
rannsókn á vegum Rannsóknar og
greiningar. Þá tók Bryndís viðtöl
við nokkra einstaklinga sem sögð-
ust hafa þegið greiða eða greiðslu í
skiptum fyrir kynlíf og sérfræð-
inga sem hafa reynslu af starfi
með slíkum einstaklingum. Verk-
efni Bryndísar Bjarkar, sem einn-
nig er unnið í samstarfi við dóms-
málaráðuneytið, er hið fyrsta
sinnar tegundar á Íslandi og raun
einstætt að því leyti hversu stór
hluti fólks á tilteknum aldri tók
þátt í könnuninni. Alls tóku tæp-
lega átta þúsund ungmenni þátt í
könnuninni. Allir framhalds-
skólanemar, á aldrinum sextán til
nítján ára, sem mættu í skólann á
degi könnunarinnar skiluðu svör-
um. „Það er einstakt í rannsóknum
á þessu viðfangsefni að náð sé til
svo stórs hóps skólanema á þess-
um aldri,“ segir Bryndís Björk.
Misnotkun eykur
líkur á vændi
Niðurstöður Bryndísar Bjarkar
bæta við fyrri rannsóknir og draga
fram hvernig þrjár félagsfræðileg-
ar kenningar um frávikshegðun
varpa ljósi á hvernig kynferðisleg
misnotkun í æsku eykur líkur á
vændi á unglingsárum. Hún ítrek-
ar að einungis sé verið að vinna
með þann hóp sem var skráður í
framhaldsskóla: „Við vitum hins
vegar að það getur verið erfitt að
ná til ákveðins hóps fólks sem ekki
er í skólanum. Það ber því að
ítreka að þarna erum við sér-
staklega að skoða skólafólk. Hins
vegar vitna ég í það í rannsókninni
að við gerðum einnig könnun með-
al ungs fólks á þessum aldri sem
ekki er í skóla. Það er miklu minni
hópur en þær niðurstöður sem ég
gat borið saman á milli framhalds-
skólakönnunarinnar og utan-
skólakönnunarinnar virtust nokkuð
sambærilegar,“ segir Bryndís
Umfang ekki aðalatriðið
Bryndís segir umfang vændis
ekki vera mikilvægasta viðfangs-
efni rannsóknar sinnar: „Við vitum
að það er mjög erfitt að meta um-
fang vændis eins og staða mála er
í dag. En í rannsókninni sögðust
nokkrir tugir hafa þegið greiða eða
greiðslu fyrir kynmök.“
Hún segir að skilgreiningin á
vændi, sem notast er við í rann-
sókninni, sé sú að skipti á kynmök-
um fyrir greiða eða greiðslu hafi
átt sér stað. „Í sumum tilvikum er
um það að ræða að eldra fólk tæli
ungt fólk og börn þannig að það er
því á gráu svæði hvort gjörning-
urinn teljist til vændis eða kyn-
ferðisofbeldis,“ segir Bryndís
Björk.
Flókið samspil
Í rannsókn sinni notar Bryndís
Björk ólíkar kenningar til að skýra
tengslin á milli vændis og kynferð-
islegrar mistnotkunar í æsku. Hún
segir að skýr fylgni sé á milli þess
að einstaklingur leiðist út í vændi
og að hann hafi verið beittur kyn-
ferðislegu ofbeldi: „Þessi tengsl
eru nokkuð sterk og hafa komið
fram í erlendum rannsóknum.
Þessi tengsl koma einnig fram í
rannsókninni. Við sjáum hins veg-
ar að það eru margir aðrir þættir
sem skýra vandann að hluta og
meginniðurstaðan er sú að mjög
flókið samspil félagslegra þátta
hefur áhrif á það hvort ungmenni
leiðist út í vændi.“
Bryndís Björk segir að almennt
hafi rannsóknir sýnt að vændi
ungs fólks sé gjarnan tilvilj-
anakennt. „Skipulagt vændi til-
heyrir frekar eldri aldurshópum
samkvæmt þeim rannsóknum sem
liggja fyrir. Þó þekkist skipulagt
vændi einnig hjá ungmennum,“
segir Bryndís Björk.
Ítarlegri niðurstöður rannsóknar
Bryndísar Bjarkar verða kynntar
innan skamms. Leiðbeinandi Bryn-
dísar Bjarkar var Þórólfur Þór-
lindsson.
Voru greiningardeildir
ráðhollar?
Lokaverkefni Davíðs Rúd-
ólfssonar fólst í því að gerð var
rannsókn á því hvort greining-
ardeildir fjármálafyrirtækja hafi
reynst ráðhollar í verðmati sínu á
fyrirtækjum á Kauphöll Íslands á
tímabilinu júlí 1999 til mars 2003.
„Ég hef verið með verkefnið
nokkuð lengi í smíðum,“ segir Dav-
íð sem jafnhliða námi hefur starfað
hjá Íslandsbanka: „Þetta tók mig
um eitt og hálft ár og alls eru tæp-
lega þrjú hundruð verðmats-
niðurstöður á bak við rannsókn-
ina.“ Hann safnaði saman gögnum
frá Íslandsbanka, Kaupþingi og
Búnaðarbankanum og skoðaði
hversu oft greiningardeildirnar
töldu að markaðsverð væri of hátt
og hve oft þær töldu það of lágt.
Skoðaði áhrif þess að fylgja
ráðum greiningardeilda
Hann gaf sér þá forsendu að ef
greiningardeild teldi að rétt verð
væri yfir 5% hærra en markaðs-
verð þá jafngilti það því að ráð-
leggja fjárfestum að kaupa í við-
komandi fyrirtæki en ef
fjármálastofnunin taldi markaðinn
ofmeta fyrirtæki um 5% eða meira
þá jafngilti það ráðleggingu um
sölu á bréfum í því félagi.
Davíð segir að Íslandsbanki hafi
skorið sig úr að því leyti að grein-
ingardeild hans hafi mun oftar en
aðrir talið að markaðsverð á fyr-
irtækjum væri of hátt. Í 89% til-
vika taldi Kaupþing t.a.m. að verð
á félögum væri lægra en vera
skyldi en sambærilegt hlutfall hjá
Íslandsbanka var 60%.
„Ég setti fram tilgátu um að
bankarnir væru mun oftar að ráð-
leggja kaup en sölu á hlutabréfum.
Ég skoðaði þetta sérstaklega frá
nóvember 2000 því frá og með
þeim tíma gáfu allir bankarnir
reglulega út verðmat á fyr-
irtækjum. Tilgátan stóðst miðað
við tímabilið sem til athugunar var
sem er í samræmi við það sem
komið hefur fram í erlendum rann-
sóknum,“ segir Davíð.
Í verkefninu setur hann fram
aðra tilgátu sem er tvíþætt: „Ann-
ars vegar gerði ég tilraun til að
meta árangur greiningaraðila óháð
því hvaða ávinning fjárfestar gætu
haft af ráðleggingum þeirra. Þar
bar ég saman verðmat og mark-
aðsverð eins og það var einum degi
fyrir útgáfu og skoðaði þróunina
næstu sex mánuði. Það sem kemur
í ljós er að ef greiningaraðilar
töldu viðkomandi félag vera mjög
vanmetið á markaði þá virðist
verðþróun þeirra hafa verið í sam-
ræmi við ráðgjöfina og bréf í félag-
inu hækkuðu.“
Hefðu grætt á fylgispekt
Davíð kemst að þeirri niðurstöðu
að fjárfestar sem fylgdu ráðlegg-
ingum greiningarfyrirtækjanna
fengu betri ávöxtun en sem nam
meðalávöxtun af fjárfestingu í vísi-
tölusjóðum.
Davíð skoðaði einnig hvort aukin
arðsemi, sem fælist í fylgispekt við
greiningardeildir, orsakaðist af
aukinni áhættu. Niðurstaðan var
að svo væri ekki. Leiðbeinandi
Davíðs var Gylfi Magnússon.
Félagsstofnun stúdenta veitir styrk fyrir lokaverkefni
Morgunblaðið/Jim Smart
Andri Óttarsson, stjórnarformaður Félagsstofnunar stúdenta, ásamt verðlaunahöfunum Bryndísi Björk
Ásgeirsdóttur og Davíð Rúdólfssyni, sem er lengst til hægri á myndinni.
Framúrskarandi háskóla-
verkefni verðlaunuð