Morgunblaðið - 07.07.2003, Blaðsíða 2

2 C MÁNUDAGUR 7. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐFasteignir
Efnisyfirlit
Ásbyrgi .............................. 15 og 39
Berg .............................................. 47
Bifröst ........................................... 18
Borgir ......................................... 4-5
Brynjólfur Jónsson .................... 12
Eignaborg ....................................... 9
Eignalistinn ................................... 3
Eignamiðlun ........................ 24-25
Eignaval ................................. 30-31
Fasteign.is .................................. 37
Fasteignamarkaðurinn ....... 16-17
Fasteignamiðstöðin ................. 46
Fasteignasala Mosfellsbæjar . 45
Fasteignasala Íslands .............. 35
Fasteignastofan ......................... 14
Fasteignaþing ............................ 42
Fjárfesting .................................. 36
Fold ........................................ 22-23
Foss .............................................. 40
Garður .......................................... 39
Gimli ...................................... 34-35
Heimili .......................................... 23
Híbýli ............................................ 45
Hóll ........................................ 28-29
Hraunhamar ........................ 32-33
Húsakaup ..................................... 41
Húsavík ........................................ 43
Húsið ........................................ 10-11
Húseign .......................................... 11
Húsin í bænum ..................... 30-31
Höfði ....................................... 20-21
Kjöreign ....................................... 48
Laufás .......................................... 44
Lundur ........................................ 6-7
Lyngvík .......................................... 19
Miðborg ...................................... 8-9
Skeifan .......................................... 13
Smárinn ................................... 10-11
Stakfell ......................................... 17
Valhöll ................................... 38-39
ÁRIÐ 1918 reisti Margrét Zoëga hús
við Laufásveg 7. Margrét var ekkja
Einars Zoëga, veitingamanns. Jens
Eyjólfsson teiknaði og byggði húsið.
Það heitir Þrúðvangur, sem er nafnið
á ríki Ása Þórs. Ekki er vitað af
hverju Margrét Zoega valdi húsinu
þetta nafn en húsið er glæsileg villa
með virðulegu steinsteypuskrauti.
Byggingu hússins var lokið í mars
1919. Þá koma virðingarmenn á stað-
inn og er hér stuðst við lýsingu
þeirra. Þar segir m.a. að húsið sé
byggt úr grásteini, einlyft með porti
og sjö álna háu risi, með kvistum í
austur og vestur. Það er með járn-
þaki á plægðum borðum með pappa í
milli. Milligólf er í tveimur bitalögum
með sagspónastoppi í milli. Eftir
endilöngu húsinu er skilveggur úr
steini upp að þakhæð. Aðrir skilvegg-
ir eru úr timbri.
Á aðalhæðinni eru fjögur íbúðar-
herbergi, tveir gangar og fjórir fastir
skápar, allt þiljað og með striga og
pappír á veggjum og loftum. Tvö her-
bergin eru með útskornum hurðum
og dyraskrauti. Hæðin er öll máluð
eða „betrekt“. Á öðru gólfi eru sex
íbúðarherbergi, gangur, geymslu-
klefi, baðherbergi með föstum skáp,
baðtækjum og klósetti. Á efsta lofti
eru tvö íbúðarherbergi, þiljuð, með
striga og pappír á veggjum með sama
frágangi og niðri. Þar er einnig stórt
þurrkloft ómálað en herbergin eru
máluð.
Á flestum gólfum hússins er linolí-
umdúkur nema í kjallara, sem er
undir húsinu öllu, þar er steinsteypu-
gólf. Eftir kjallaranum endilöngum
er gangur og allir skilveggir úr steini
og allt kalksléttað. Í loftum eru pan-
elborð nema í tveimur herbergjum
sem eru með múruðum loftum. Þar
eru fjögur herbergi, eldhús með elda-
vél og miðstöðvarhitavélarklefi. Mat-
arlyfta var í eldhúsinu upp á hæðina.
Við norðurgafl hússins er inn-
gönguskúr, byggður eins og það. Að
innan eru veggir kalksléttaðir og þak
er úr járnbentri steinsteypu. Gólfið í
skúrnum er úr steinsteypu og er lagt
leirflísum. Ofan á skúrnum eru þak-
svalir með steinsteyptu riði. Kjallari
er undir skúrnum með steinsteyptu
gólfi og kalksléttuðum veggjum. Þar
er búr, gangur og geymsluklefi; loft-
hæð er 2,5 m. Aðaldyr hússins eru á
inngönguskúrnum, með jafn breiðum
steintröppum og skúrinn. Útidyra-
hurðin er útskorin af Ríkarði Jóns-
syni myndhöggvara.
Minnir á barokktímabilið
Húsið er sérstaklega fallegt með
steyptu skrauti á stöfnum og kvist-
um. Fyrir ofan gluggana eru greiptir
bogar í steininn. Einnig er nafn húss-
ins og ártal greipt í steininn á fram-
hlið þess, en það er mótað af Ríkarði
Jónssyni. Flestir gluggar eru fjög-
urra faga nema gluggar á kvistum
eru sex faga. Margar litlar rúður eru í
efri fögum glugganna. Sporöskjulag-
aður gluggi er efst á kvistinum og
gluggar í kjallara eru með mörgum
litlum rúðum. Útlit hússins minnir á
barokktímabilið með jugend-áhrif-
um.
Margrét Tómasdóttir Zoëga var
fædd 13. maí 1853 í Ráðagerði á Sel-
tjarnarnesi. Foreldrar hennar voru
Tómas Klog Steingrímsson, fæddur
17. febrúar 1816, og Valgerður Ólafs-
dóttir kona hans, fædd 15. ágúst 1820
í Bygggarði á Seltjarnarnesi.
Tómas faðir Margrétar fórst í sjó-
róðri 19. maí 1854, tæpri viku áður en
hún varð ársgömul.
Margrét var seinni kona Einars
Zoëga veitingamanns. Margrét og
Einar stunduðu veitingarekstur á
Vesturgötu 17 til ársins 1906, síðan í
Austurstræti 12, en þau hjón létu
reisa Hótel Reykjavík, sem Rögn-
valdur Ólafsson teiknaði. Einar
Zoëga lést 9. ágúst 1909. Margrét
hélt rekstrinum áfram þar til Hótel
Reykjavík varð eldi að bráð aðfara-
nótt 25. apríl 1915, eins og fleiri hús í
miðbænum.
Í glæsivillunni á Þrúðvangi bjuggu
með Margréti Zoëga Einar Bene-
diktsson skáld og eiginkona hans,
Valgerður, dóttir Margrétar. Einar
og Valgerður fluttu til Íslands frá
Kaupmannahöfn í desember 1921.
Sagan segir að hjónin hafi ekki fengið
búslóð sína senda frá Kaupmanna-
höfn fyrr en um vorið. Heimili Einars
og Valgerðar í Þrúðvangi var glæsi-
legt, mikill gestagangur og veislur
haldnar.
Bókastofa skáldsins var á aðalhæð-
inni en talið er að hið grænlenska
bókasafn Einars hafi verið í tveimur
herbergjum í kjallara hússins.
Sumarið 1927 tilkynnti Margrét
Zoëga Valgerði og Einari að þau yrðu
að flytjast burtu úr Þrúðvangi með
mánaðar fyrirvara. Um haustið
sigldu hjónin til Noregs. Margrét
Zoëga selur húsið árið 1928 Kjartani
Gunnlaugssyni stórkaupmanni sem
var einn af aðaleigendum Helga
Magnússonar og & Co í Hafnarstræti
19.
Kjartan byggði bílskúr á lóðinni
sumarið 1928 að grunnfleti 18,7 ferm.
Sumarið 1941 byggir Kjartan við-
byggingu austan við húsið, hæð og
kjallara með grunnflöt 31 ferm. Ein-
ar Erlendsson var meistari að bygg-
ingunni. Um 1930 var sett á stofn
smábarnakennsla í kjallara hússins
sem starfrækt var í nokkur ár.
Aðsetur Tónlistarskóla
Reykjavíkur
Tónlistarskóli Reykjavíkur var í
húsinu frá árinu 1949 til ársins 1962
og átti Tónlistarfélagið húsið. Árið
1958 var tekinn milliveggur á milli
stofanna á aðalhæðinni og gerður þar
einn tónleikasalur. Á þessum vegg
voru tvöfaldar dyr með útskornum
hurðum og rismyndum yfir báðum
megin eftir Ríkarð Jónsson. Hurðirn-
ar og önnur myndin eru glötuð en
myndina sem varðveist hefur var bú-
ið að stytta en útskurðinn sakaði
ekki.
Fyrsti skólastjóri Tónlistarskóla
Reykjavíkur var Páll Ísólfsson. Árið
1956 tók við skólastjórastöðunni Árni
Kristjánsson og var til ársins 1959.
Þar næst stýrði skólanum Jón Nor-
dal.
Eftir að Tónlistarskóli Reykjavík-
ur flutti í núverandi húsnæði í Skip-
holti 33 kaupir Framkvæmdasjóður
Íslands eignina sem dr. Benjamín Ei-
ríksson veitti forstöðu. Þá var sú hug-
mynd uppi að byggja stórhýsi yfir
sjóðinn á þessum slóðum og keyptu
forsvarsmenn Þrúðvang í því tilefni.
Voru áætlanir uppi um að kaupa
einnig nærliggjandi hús og rífa þau
öll. Sem betur fer varð ekki af þessari
niðurrifsstarfsemi og er Þrúðvangur
ásamt þeim húsum sem áformað var
að farga á sínum upprunalega stað,
borginni og eigendum sínum til sóma.
Haustið 1962 fékk Menntaskólinn í
Reykjavík húsið á leigu undir
kennslustofur þegar Tónlistarskóli
Reykjavíkur flutti. Menntaskólinn
var í húsinu til vorsins 1989.
Um áramótin 1989-1990 kaupir
Páll V. Bjarnason arkitekt Þrúðvang.
Þá var búið að gera húsið upp að utan
og rífa bílskúrinn. Einnig hafði lóðin
verið lagfærð. Fella þurfti tvö tré
sem voru við suðurgafl hússins en
hlynurinn við hlið þeirra skyggði á
þau. Margrét Zoëga mun hafa gróð-
ursett trén um 1920.
Páll og fjölskylda hans fluttu inn
um haustið 1990. Þá hafði Páll gert
húsið upp að innan og að mestu leyti
upprunalegt. Á meðan Kjartan
Gunnlaugsson átti húsið flutti hann
eldhúsið upp á hæðina. Páll skipti um
allar innréttingar í eldhúsinu og er
það eina herbergi hússins sem hefur
verið gjörbreytt. Hæðirnar voru
klæddar innan með gifsplötum yfir
panelinn sem er bæði í loftum og á
veggjum, en striginn og pappírinn
sem var innan á þiljum og í loftum var
illa farinn.
Skrautlistar í loftum voru lagfærð-
ir og notaðir áfram. Ekki virðist hafa
verið nema ein rósetta í húsinu en
hún er í loftinu á borðstofunni. Park-
et var sett á gólfin en flöskugrænn
linolíumdúkur var á þeim flestum.
Marmari var settur á gólf í anddyri.
Rafmagn-, kalda- og heitavatns-
leiðslur voru endurnýjaðar.
Mikið af útskurði er í húsinu, t.d.
tvær millihurðir og rismyndir.
Gunnlaugur Blöndal og Ríkarður
Jónsson lærðu báðir útskurð hjá
Stefáni Eiríkssyni og var ekki vitað
með vissu þegar Páll kom í húsið hvor
listamannanna átti hinn fagra út-
skurð. Páll kallaði til tvær dætur Rík-
arðs og tvær dætur Stefáns Eiríks-
sonar sem lögðu það mat á
útskurðinn í Þrúðvangi að Ríkarður
Jónsson væri einn um að hafa unnið
verkið.
Margrét Zoëga var þekkt fyrir að
styðja við bakið á ungum listamönn-
um og í þessu tilfelli var það Ríkarður
Jónsson. Einar Benediktsson fékk
Ríkarð til þess að gera myndir í gifs
af allri fjölskyldunni. Þær myndir
virðast nú vera glataðar nema mynd-
in af Einari sem er í eigu Þjóðminja-
safnsins.
Það verður varla annað sagt en að
húsið hennar Margrétar Zoëga hafi
verið heppið að Páll V. Bjarnason og
fjölskylda hans skyldu eignast það.
Páll er með arkitektastofu í útbygg-
ingunni sem Kjartan Gunnarsson
stórkaupmaður lét byggja. Páll veitir
húsadeild Árbæjarsafns forstöðu.
Voldug útidyrahurð
Skraut á göflum og kvistum húss-
ins minnir óneitanlega á barokktím-
ann. Hin volduga útidyrahurð er
skorin út af Ríkarði Jónssyni. Hand-
rið meðfram tröppum og kringum
svalir ofan á inngönguskúr er í stíl við
steinvegg í kringum garðinn sem
varla getur kallast annað en lista-
verk. Steinvegginn hannaði Páll og
byggði árið 1993. Þegar hann eign-
aðist húsið var gömul timburgirðing í
kringum garðinn.
Það er ótrúlegt að einhvern tímann
hafi það komið til tals að rífa annað
eins hús og Þrúðvangur er.
Helstu heimildir eru frá Árbæjar-
safni, Borgarskjalasafni og úr bók-
inni Einar Benediktsson eftir Guðjón
Friðriksson. Einnig upplýsingar frá
Tónlistarskólanum í Reykjavík og
Íþöku, bókasafni Menntaskólans.
Laufásveg-
ur 7, Þrúð-
vangur
Húsið er sérstaklega fallegt með steyptu skrauti á
stöfnum og kvistum, segir Freyja Jónsdóttir. Útlit
hússins minnir á barokktímabilið með jugend-áhrifum.
Morgunblaðið/Árni Torfason
Laufásvegur 7. Jens Eyjólfsson teiknaði og byggði húsið, sem fékk nafnið Þrúð-
vangur, en það er nafnið á ríki Ása Þórs. Húsið er glæsileg villa með virðulegu
steinsteypuskrauti.
Nafn hússins og ártal eru greypt í steininn á framhlið þess.
Mikið af útskurði er í húsinu, t.d. á hurðum og fleiru, eftir Ríkarð Jónsson.
Margrét Zoëga Einar Benediktsson Valgerður Benediktsson