Morgunblaðið - 23.11.2003, Page 6

6 | 23.11.2003
S agt er að ekki sé hægt að kaupa hamingjuna. Stundum erlíka sagt að ekki sé hægt að kaupa status. Þannig að þráttfyrir þau völd, áhrif og þægindi sem peningar geti fært
fólki nú til dags eru viss eftirsóknarverð gæði í nútímanum ekki
föl fyrir fé. Þessu sjónarmiði hefur hópur ungra bandarískra erf-
ingja komið til skila með nokkuð afgerandi hætti undanfarið.
Ungir ríkir erfingjar eru áberandi í bandarísku sjónvarpi í vet-
ur. Fyrir skömmu sýndi sjónvarpsstöðin HBO heimildarmyndina
,,Born Rich“ (Fædd rík) eftir Jamie Johnson, 23 ára gamlan erf-
ingja Johnson&Johnson auðæfanna, um líf ungs fólks sem veit
ekki aura sinna tal. Johnson, sem eðli málsins samkvæmt veit
hvers á að spyrja, ræðir við krakkana um óttann við að misstíga
sig og verða þar af leiðandi gerð arflaus, óöryggið sem fylgir því
að vita ekki hvort fólk hafi áhuga á þeim vegna persónu þeirra
eða peninganna, baráttu þeirra við öfundina og þrána eftir því að
gera eitthvað upp á eigin spýtur. Reyndar segir Johnson sjálfur að
gerð heimildarmyndarinnar hafi verið skref í þá áttina fyrir hann.
Gagnrýnendur hafa lofað myndina og þykir hún gefa athygl-
isverða innsýn inn í líf hóps sem samanstendur nefnilega ekki af
spilltum krakkaormum heldur vel gerðu fólki sem þráir hamingj-
una á sömu forsendum og hver annar.
Þeir sem hins vegar vilja halda í ímyndina af dekurrófunni sem
hefur aldrei dýft hendinni í kalt vatn, geta svo skemmt sér yfir
þáttunum ,,Rich Girls“ (Ríkar stelpur) þar sem fylgst er með
menntaskólastelpunum Ally Hilfiger (dóttur tískurisans Tommy)
og Jamie Gleicher, þar sem þær vaða glórulausar um verslanir og
snyrtistofur vopnaðar kreditkortum foreldra sinna. Þótti fyndið
þegar stelpurnar sátu í limma í miðju búðarráp-
inu og tóku fram við myndavélarnar að þeim
finnist í alvöru allir vera jafnir ,,hvort sem það er
ruslakarlinn, leigubílsstjórinn eða afgreiðslukon-
an hjá Prada“. Stelpurnar áttu sjálfar frumkvæði
að gerð þáttanna og sagt er að dagskrárstjórarnir
á MTV hafi hoppað hæð sína af kæti þegar þær
höfðu samband og báru upp hugmyndina. Þá
eru ótaldir þættirnir ,,Simple Life“ (Einfalt líf)
þar sem Paris Hilton (erfingi hótelkeðjunnar) og
Nicole Richie (dóttir söngvarans Lionel) eru teknar úr sínu nátt-
úrulega umhverfi og látnar búa á frumstæðum bóndabæ meðal
fábreytts bændafólks. Ummæli stelpnanna í fyrstu þáttunum eru
þegar orðin umtöluð, til dæmis vakti mikla kátínu að Paris skyldi
aldrei hafa heyrt talað um Walmart (sem er Bónus&Hagkaup
þeirra Bandaríkjamanna). Í þáttunum hleypa stelpurnar áhorf-
endum sannarlega nálægt sér og sýna ekki endilega alltaf spari-
hliðina. Þær segjast koma til dyranna eins og þær eru klæddar og
líklega hefur það sitt að segja um velgengni þáttanna.
Hefur þetta frumkvæði erfingjanna og áhugi á því að gera
einkalíf sitt opinbert valdið mörgum samfélagsrýninum heila-
brotum. Hvað eru þessir krakkar að vilja upp á dekk? Hvers
vegna sækjast þau eftir þessari athygli? Í gamla daga hélt yfirstétt-
in sig í hæfilegri fjarlægð frá almenningi. Siðir hennar og lífs-
venjur komu engum við sem ekki tilheyrði efsta lagi þjóðfélags-
ins, hvað þá að hún sæktist eftir samþykki eða aðdáun fjöldans.
Nú virðist hins vegar annað upp á teningnum. Ríku krakkarnir
eru búnir að uppgötva að þrátt fyrir gegndarlaus auðæfi sín, þá
eru þau ekki í efsta lagi þjóðfélagsins. Fyrir ofan þau eru nefni-
lega... frægu krakkarnir. Og til að komast þangað er gjaldmiðill-
inn ekki beinharðir peningar heldur pláss undir kastljósi fjöl-
miðlanna og á tímum raunveruleikasjónvarps virðist
árangursríkast í þeim efnum að niðurlægja sjálfan sig fyrir framan
alþjóð. Á sinn hátt þurfa þær Ally, Jamie, Paris og Nicole því að
leggja heilmikið á sig, eins og aðrir, til að fá sem þær þrá. Enda
eru jú allir jafnir, hvort sem það er ruslakarlinn, leigubílsstjórinn,
afgreiðslukonan í Prada ... eða þær. bab@mbl.is
Birna
Anna
Arfur og erfiði
„Óöryggið sem
fylgir því að vita
ekki hvort fólk
hafi áhuga á
þeim vegna per-
sónu þeirra eða
peninganna“
E
inar Þorsteinsson er 25 ára við-
skiptafræðingur. Hann ólst upp í
Breiðholti og flutti tólf ára í
Kópavog. Hann býr nú í Smárahverfinu
með Björgu Jónsdóttur kennara. Einar
var í Verslunarskólanum og í fyrsta ár-
gangi viðskiptadeildar Háskólans í
Reykjavík, og fyrsta útskriftarhóp deild-
arinnar árið 2001. „Mér líkaði mjög vel í
þeim skóla,“ segir hann, „það var gaman
að fá tækifæri til að móta starfið. Guð-
finna Bjarnadóttir rektor fylgdist vel með
okkur og okkur var sagt í gamni að við
hefðum fengið aukakúrs í að „bregðast
við óreiðu“ – því námið var nýtt og skól-
inn líka.“
Einar vann með náminu hjá Mens
Mentis, fyrirtæki sem hannar hugbúnað
fyrir fjármálageirann. Síðla árs 2002 réð
hann sig hjá Greiningu Íslandsbanka sem
sérfræðing í erlendum mörkuðum. Þar
fylgist Einar grannt með efnahagsmálum
og hlutabréfamörkuðum erlendis. „Ég er
með puttann á púlsinum beggja vegna
Atlantsála,“ segir hann, „og fjalla daglega
um það markverðasta í útgáfuefni bankans
eða á fundum með viðskiptavinum.“
Einar gefur mánaðarlega út skýrsluna
„Markaðsyfirlit - erlendir markaðir“. Í
skýrslunum er fjallað um stöðu mála í
helstu hagkerfum, þróun gjaldmiðla ásamt
stöðu og horfum á erlendum hlutabréfa-
mörkuðum. (sjá skýrsluna á www.isb.is)
„Horfurnar á erlendum mörkuðum eru
bjartari nú en þær hafa verið í dágóðan
tíma,“ segir Einar. „Þær eru betri nú en áð-
ur en ég hóf störf, þannig að ég byrjaði á
ágætum tíma. Frá því ég byrjaði hafa verið
nær samfelldar hækkanir á helstu mörk-
uðum,“ segir hann.
Einar virðist hafa fundið vettvang sinn og
ætlar, eftir að hafa safnað meiri reynslu, að
fara í meistaranám í fjármálum. „Ég stefni á
að fara út í nám,“ segir hann, „hugurinn
leitar til Bretlands en ekkert hefur verið
ákveðið enn.“
Í frístundum sínum leggur Einar stund á
golf. Hann er í golfklúbbnum Oddi – og
leikur á vellinum í Urriðavatnsdal í Heið-
mörk. Hann er með 17 í forgjöf. guhe@mbl.is
L
jó
sm
yn
d:
G
ol
li
Einar Þorsteinsson
LOFAR GÓÐU