Vísir - 20.01.1981, Blaðsíða 8

8
II n,J K -;l Hl I | V'
Þriftjudagur 20. januar 1981.
VlSIR
utgefandí: Reykjaprent h.f.
Ritstjóri: Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Arni Sig-
fússon, Frlða Ástvaldsdóttir, Gylfi Kristjánsson, lllugi Jökulsson, Jóhanna Sig-
þórsdóttir, Kristln Þorsteinsdóttir, Páll Magnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Sveinn Guðjónsson, Sæmundur Guðvinsson, Þórunn Gestsdóttir, Blaðamaður á
Akureyri: Gísli Sigurgeirsson. iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sigmundur O.
Steinarsson. Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V.
Andrésson. útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson. Safn-
vörður: Eiríkur Jónsson.
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Slðumúli 14, sími 86611. 7 linur.
Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8, Simar 86611 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4, simi 86611.
Áskriftargjald kr. 70 á mánuði innanlands og verð i lausasölu 4 nýkrónur eintakið.
Vísir er prentaður i Blaðaprenti, Siðumúla 14.
LAUSN GISLADEILUNNAR
Lausn gisladeilunnar er mikil gleöitiftindi. Glslunum mun sjálfsagt verða fagnaö sem
þjóðhetjum við heimkomuna. Áhrif og afleiðingar þessarar viðkvæmu deilu, munu
hinsvegar verða viötækar, og þá ekki sist I Bandarikjunum sjáifum.
Fréttin um lausn gíslamálsins
er mikil gleðitíðindi. Rúmlega
fimmtíu bandarískum sendiráðs-
mönnum hefur verið haldið sem
gíslum í (ran í fjórtán mánuði.
Fá mál í seinni tíð hafa valdið
jafn miklu róti í Bandaríkjunum
og reyndar víðar. Það hefur ver-
ið mikill hnekkir fyrir hið banda-
ríska stórveldi að geta engu þok-
að i svo langan tíma, frá því
íranskir „námsmenn" komust
upp með að hneppa starfslið
bandarísku þjóðarinnar i
fangelsi. Sú auðmýking hefur
sært metnað bandarísks almenn-
ings, og vakið efasemdir þar í
landi um raunverulegt gildi hern-
aðarmáttar. Stórveldishugsjónin
hefur orðið fyrir áfalli.
Gísladeilan hefur einnig haft
örlagaríkar afleiðingar í banda-
rískum stjórnmálum. Ummæli
Kennedy í upphafi forkosning-
anna um íranskeisara og gísla-
málið urðu honum vafalaust að
falli.
AAisheppnuð tilraun Carters
Bandaríkjaforseta til að frelsa
gíslana með áhlaupi-varð forset-
anum til álitshnekkis og van-
máttur hans til að grípa til ann-
arra aðgerða olli óþreyju og
óþolinmæði, sem hafði áhrif á
kosningaúrslitin i nóvember.
Bandaríkir frystu allar inni-
stæður Irana í þarlendum bönk-
um, Efnahagsbandalagið gerði
tilraun til efnahagsþvingana
gegn íran og enginn veit hvort
‘stríðið milli íraks og Irans var
sprottið með óbeinum hætti af
gísladeilunni. Þræðir leyniþjón-
ustunnar liggja viða.
Lengst af virtust þessar að-
gerðir og sviptingar lítt hagga
Khomeini og írönskum stjórn-
völdum. Nú er hinsvegar Ijóst, að
mjög hefur sorfið að efnahag
írans. Styrjöldin hefur kostað
sitt, og fá ríki geta séð af 10
milljörði{m dollara frystum í
erlendum bönkum, jafnvel þótt
olíuauðurinn sé mikill.
Ekki liggur enn fyrir hvaða
verði frelsi gíslanna er keypt. Þó
hefur verið staðfést, að Banda-
ríkin hafa lofað Irönum aukinni
hernaðaraðstoð og ekki er víst að
því verði vel tekið á öllum víg-
stöðvum. Hitt er einnig öruggt,
að verðið sem Bandaríkin greiða
verður ekki mælt í tölum.
Fögnuðurinn verður án efa mikiil
og einlægur í Bandaríkjunum við
heimkomu gislanna. En hin lang-
varandi auðmýkt skilur eftir sín
spor þegar til lengdar lætur.
Hvers virði er það fyrir stórveldi
á borð við Bandaríkin að búa út
óvígan her um alla heimsbyggð-
ina, en standa síðan uppi hjálpar-
vana gagnvart nokkrum „náms-
mönnum"? Hvaðá traust ber al-
menningur þar í landi til alríkis-
stjórnarinnar, sem ekki getur
veitt fulltrúum sínum meiri
vernd en raun ber vitni?
Þetta eru spurningar, sem
munu verða ofarlega á baugi i
næstu framtíð.
Allar slíkar bollaleggingar
víkja þó til hliðar þessa stundina.
Heimurinn mun samgleðjast
gíslunum heimtum úr helju, og
fjölskyldum þeirra. Farsælum
endi verður fagnað og lof borið á
þá.sem að samningum hafa stað-
ið.
Sér í lagi hlýtur það að verða
Carter Bandaríkjaf orseta
ánægjuefni að hafa það sem sitt
siðasta embættisverk að fagna
sendiráðsmönnum sínum sem
frjálsum mönnum. Það eru sér-
kennileg örlög, að sjá nú fyrir
endann á þeirri deilu, sem að
verulegu leyti varð forsetanum
að falli.
Kapp var lagt á lausn málsins
áður en Reagan tæki við. Talið
var/að Reagan yrði harðari í horn
að taka en fyrirrennari hans.
Hvort þetta er rétt.skal ósagt lát-
ið, en ef það þýðir að einræðis-
þjóðir beri meiri virðingu fyrir
Bandaríkjunum með tilkomu
hins nýja forseta, þá er vel.
Stjðrnin féll á
fyrsta prófinu
Það hefur greinilega komið
rikisstjórninni í opna skjöldu,
hve málefnalega stjórnarand-
staðan hefur tekið á bráða-
birgðaráðum rikisstjórnarinn-
ar. Nú er ekki lagt út i slagorða-
baráttu eins og kommúnistar
stóðu að 1978 með aðstoð póten-
táta sinna i forystusveit verka-
lýðshreyfingarinnar. „Samn-
ingana i gildi”, „Kjósum gegn
kaupránsflokkunum” og fleira i
þeim dúr voru aðalslagorðin þá.
Nú er kyrjað i Þjóðviljanum dag
eftir dag, að náöst hafi fram
„slétt skipti”. Fyrstu daga
marsmánaðar 1978 var efnt til
verkfalla og siðan var efnt til út-
flutningsbanns til aö mótmæla
kjaraskerðingunni. Ekkert
heyrist um að slfkar aðgeröir
séu i aðsigi nú af hálfu Guö-
mundar J. Guðmundssonar.
Mest fer þó i taugarnar á
rikisstjórninni, þegar stjórnar-
andstaðan harmar, hve illa var
farið með gott tækifæri, sem
gafst við gjaldmiðilsbreyting-
una. Bráðabirgðaráð rikis-
stjórnarinnar leiða nefnilega
aðeins til þess að áfram er
hjakkað i sama verðbólgufarinu
og vinstri stjórnin gerði 1978 og
1979.
Aðgerðir gegn eigin
verðbólgu
Rikisstjórnin telur sig gera
kraftaverk, þegar hún gerir
ekki annað en.að koma i veg
fyrir gifurlega 'verðþenslu, sem
hefði oröið ef óbreyttri stefnu
úrræða- og aðgeröaleysis heföi
verið fylgt. Rikisstjórnin ræður
sér ekki fyrir fögnuði, þegar
Dagblaöið gerir heyrum kunn-
ugt, að fleiri vilji þessar aðgerð-
ir en engar aðgerðir. Hún ætlar
hins vegar af göflunum aö
ganga, þegar á það er bent, að
árangurinn af starfi rikisstjórn-
arinnar i baráttunni við verð-
bólguna sé nánast enginn. Henni
hefur ekki tekizt að draga úr
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
neöanmóls
Friðrik Sófusson alþm.
minnir á, að markmið
rikisstjórnarinnar í upp-
hafi var að koma verð-
bólgunni niður í 31% 1980
og 19% 1981. Það sé því
litið afrek, þegar nú eru
gerðar ráðstafanir, sem
hafa það eitt í för með
sér, að halda verðbólg-
unni í horfinu.
verðbólgunni — heldur aðeins
að koma i veg fyrir enn meiri
verðbólgu, sem annars hefði
oröið af hennar völdum.
Ráðherrar rikisstjórnarinnar
kvarta undan þvi og telja það ó-
sanngjarna gagnrýni, þegar
rifjuð eru upp þau markmið
rikisstjórnarinnar að koma
verðbólgunni niður á sama stig
og gerist i helstu viðskiptalönd-
unum á næsta ári. En verða
menn ekki að sætta sig viö að
vera dæmdir af verkum sinum?
Hvervoru markmiðin?
Rikisstjórnin mótaði stefnu
sina i upphafi og opinberaði
stjórnarsáttmálann að vand-
lega athuguðu máli. Stjórnar-
sáttmálinn er ekki kosninga-
stefnuskrá stjórnmálaflokks,
sem nauðsynlegt reyndist að
hvika frá i samstarfi við aðra
flokka eftir kosningar. Þvert á
móti er stjórnarsáttmálinn nið-
urstraða itarlegra umræðna aö-
standenda stjórnarinnar, þegar
allrar upplýsingar um efna-
hagshorfur lágu á boröinu.
Þannig smiðaði rikisstjórnin
sér sjálf mælistokk i upphafi
ferils sins. Og hún verður að
sætta sig við aö vera vegin og
mæld á sinn eigin mælikvarða.
Verðbólgumarkmið rikis-
stjórnarinnar fólust i þvi að
koma verðbólgunni i 31% 1980
og 19% 1981, Arangurinn varð
55% á siöastaári og stefnir i 50%
á þessu ári, þrátt fyrir efna-
hagsaðgerðirnar. Svo eru
stjórnarherrarnir hissa á þvi að
fagnaðarlætin skulu láta standa
á sér. Segja má þó, að tviræð
þögn Alþýðubandalagsforyst-
unnar i verkalýðshreyfingunni
sé samt eins konar húrrahróp.
Féll á eigin prófi
Hefði það verið markmið
rikisstjórnarinnar i upphafi að
nota fyrstu ellefu mánúði ferils
sins til að undirbúa tillögur um
óbreytta verðbólgu með þvi að
skerða umsamið kaup án sam-
ráðs við verkalýðshreyfinguna,
mætti stjórnin nokkuð vel við
árangurinn una. Staðreyndin er
hins vegar sú, að fyrirheitin
voru allt önnur og háleitari eins
og rækilega hefur verið bent á.
Þess vegna þarf ekki að gagn-
rýna rikisstjórnina fyrir það
eitt, að efnahagsaðgerðirnar
séu á sumum sviðum skaðlegar
fyrir atvinnu- og efnahagslifið.
Hún hefur þegar fallið á fyrsta
prófinu, sem hún samdi sjálf
fyrir tæpu ári siöan.