Morgunblaðið - 23.12.2003, Blaðsíða 37

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. DESEMBER 2003 37
AÐSTOÐARMAÐUR utanrík-
isráðherra Halldórs Ásgrímssonar og
varaþingmaður Framsóknarflokksins
ritar grein í Morgunblaðinu hinn 20.
desember og ber sér á brjóst vegna
þess hve Framsóknarflokkurinn sé
traustur og trúverðugur. Til vitnis um
mikið traust og trúverðugleika nefndi
varaþingmaðurinn að
Framsóknarflokkurinn
hefði keyrt í gegnum
löggjafarþingið eft-
irlaunafrumvarpið
margfræga af staðfestu
og á leifturhraða, þrátt
fyrir andstöðu alls
þorra almennings.
Áður en lengra er
haldið er rétt að minna
á þá staðreynd að stað-
festa ráðherra Fram-
sóknarflokksins hefur
ekki alltaf verið með
þeim hætti á síðustu
vikum, að flokkurinn hafi ekki beygt
af fyrirfram ákveðinni leið. Stundum
hefur umpólun ráðherra verið til góðs
og stundum til ills.
Ég tel það hafi t.d. verið til góðs
þegar Árni Magnússon félagsmála-
ráðherra dró til baka umdeilda
ákvörðun um að ráðast með harkaleg-
um hætti að atvinnulausu fólki og
breyta til hins betra umdeildu frum-
varpi sem skerti starfskjör fisk-
vinnslufóllks.
Ég tel það aftur á móti mjög alvar-
legar vanefndir Jóns Kristjánssonar
heilbrigðisráðherra að standa ekki við
handsalaðan samning við öryrkja.
Það var athyglisvert að sjá að fram-
sóknarmenn gátu skreytt sig með for-
manni Öryrkjabandalagsins fyrir
kosningar en eftir kosningar eru hon-
um send óviðurkvæmileg skeyti úr
þingsölum.
Það er mín skoðun að ráðherra sem
handsalar samning hátíðlega og
skreytir sig með honum í kosninga-
baráttu eigi að segja af sér ef hann
svíkur samkomulagið.
Eru þetta lýsandi dæmi um stað-
festu Framsóknarflokksins í stjórn-
málum?
Eftirlaunafrumvarpið
Hið svokallaða þverpólitíksa eft-
irlaunafrumvarp var fyrst kynnt fyrir
þingmönnum Frjálslynda flokksins á
miðvikudeginum 10. desember sl. og
það stóð til að afgreiða það 2 dögum
síðar. Ég gegni starfi formanns þing-
flokks Frjálslynda flokksins í fjarveru
Guðjóns A. Kristjánssonar og því var
þess óskað að ég flytti frumvarpið
sem kynnt var sem
þverpólitískt frumvarp.
Ég skrifaði upp á frum-
varpið seinna sama dag
og frumvarpið var
kynnt.
Ég veit nú að ég hefði
ekki átt að skrifa upp á
eftirlaunafrumvarpið
nema með fyrirvara.
Þau mistök má skrifa á
reynsluleysi mitt af
þingstörfum.
Hvað sem því líður þá
er rétt að taka fram af
stað með eftirlauna-
frumvarpið var lagt upp með að það
væri í samstarfi allra stjórn-
málaflokka. Ég taldi og tel enn að ef
heiðarlega væri staðið að málum
hefðu allir flokkar áhrif á þær breyt-
ingar sem yrðu á frumvarpinu. Sú
varð ekki raunin í allsherjarnefnd
þingsins. Í stað þess fóru fulltrúar
Framsóknarflokks og Sjálfstæð-
isflokks í meirihlutaleik og sam-
þykktu sínar breytingtillögur og tóku
í engu tillit til óska minni hlutans.
Þess ber að geta að ýmislegt er til
bóta í eftirlaunafrumvarpinu þrátt
fyrir að það hafi verið málað mjög
dökkum litum í þjóðfélagsumræð-
unni, en annað orkaði mjög tvímælis
frá upphafi.
Ein helsta ósk minnihluta allsherj-
arnefndar var að taka lengri tíma í
umræðu um eftirlaunafrumvarpið og
afgreiða það ekki í flýti fyrir jól.
Við nánari athugun hefði verið
mjög skynsamlegt að afgreiða málið
ekki í einhverjum hvelli, heldur taka
tíma í að fara rækilega yfir málið. Þeir
sem starfa í þágu almennings eiga al-
mennt að gefa sér góðan tíma til að
komast að sanngjarnri og eðlilegri
niðurstöðu í málum.
Flýtiafgreiðslur gefa til kynna að
það sé verið að forðast umræðu.
Undirritaður lagði áherslu á að ná
fram þeim breytingum að fella á brott
það ákvæði að ríkið launaði formönn-
um stjórnmálaflokka en með því eru
stjórnvöld að hafa bein afskipti af
innri störfum stjórnmálaflokka. For-
maður allsherjarnefndar féllst ekki á
þá tillögu að fella á brott umrætt
ákvæði um álagsgreiðslur til for-
manna stjórnmálaflokka nema að því
tilskildu að allir nefndarmenn styddu
frumvarpið. Svo undarlega sem það
hljómar átti ákvæðið um greiðslur til
formanna stjórnmálaflokka að vera
svipa á fulltrúa stjórnarand-
stöðuflokkanna til þess að styðja
frumvarpið.
Í umræddri grein aðstoðarmanns-
ins er gert lítið úr þeim stjórn-
málamönnum sem hlusta á raddir al-
mennings. Ég og aðrir
stjórnmálamenn sem hlusta á raddir
almennings eru sagðir feykjast til og
frá í sviptivindum í skjótfengnum
augnabliksvinsældum og kikna í hnjá-
liðunum og gleyma allri stefnu og
staðfestu.
Það er mín skoðun að stjórn-
málamönnum sem starfa í umboði al-
mennings beri að hlusta á vilja fólks-
ins í landinu og útskýra ákvarðanir og
afla þeim fylgis meðal almennings.
Það hefðu verið miklu eðlilegri vinnu-
brögð að taka tíma í að afgreiða eft-
irlaunafrumvarpið og afla því meira
fylgis meðal almennings, þar sem ná-
kvæmlega ekkert kallar á hraðferð í
gegnum þingið.
Við í Frjálslynda flokknum ætlum
að treysta á að starfa heiðarlega og í
þágu almennings, ólíkt sumum öðrum
flokkum sem virðast enn á ný ætla að
leggja allt sitt traust á vel útfærða
auglýsingaherferð skömmu fyrir
kjördag.
Hinir staðföstu
Sigurjón Þórðarson
skrifar um stjórnmál ’Stundum hefur umpólun ráðherra verið
til góðs og stundum
til ills.‘
Sigurjón Þórðarson
Höfundur er alþingismaður
Frjálslynda flokksins.
,,ENGIN áform eru nú uppi um
virkjun Jökulsár á Fjöllum,“ segir
stjórnarformaður Landsvirkjunar
(kannski seinna) í grein í Mbl. 11.
þ.m., minnist ekki einu orði á að
fullbúnar áætlanir um þá virkjun,
eru tilbúnar hjá Landsvirkjun og
bíða hentugri tíma, rétta tímans
til framkvæmda, ekki svo erfitt að
giska á hvenær sá
tími kemur. Alþingi
hefur ekki samþykkt
nein lög um friðun
Jökulsár á Fjöllum.
Og áfram í greininni
,,að vera góður granni
þar sem Lands-
virkjun haslar sé
völl“, það er vitaskuld
hin ósnertanlega
Landsvirkjun sem
haslar sér völl! nema
hvað, ákveður hvar
og hvenær á að
virkja, sem sagt
meirihluti Alþingis stimplaði bara
þá ákvörðun Landsvirkjunar-
forkólfanna að virkja við Kára-
hnjúka, ágætt að fá það sem
marga grunaði, staðfest af stjórn-
arformanninum. Valdagræðgi
framsóknarforustunnar nýttist
líka vel.
Í greininni reynir formaðurinn
að fegra umhverfisspjöll og ímynd
Landsvirkjunar, sem nú fram-
kvæmir mestu umhverfisskemmd-
arverk Íslandssögunnar, segist nú
bera mikla umhyggju fyrir ferða-
þjónustunni, er af sem áður var,
þegar einn af virkjunarforkólfum
lýsti þeirri skoðun, að ferðaþjón-
usta væri bara sumarvinna fyrir
skólafólk? Það er ömurlegt að sjá
og heyra málflutninginn í áróðurs-
miðstöð LV á Austurlandi, þar
sem reynt er með hástemmdum
lýsingum og rangfærslum að fegra
og gylla gróðabrallið, lánsfjáraust-
urinn og skemmdarverkin á nátt-
úrunni. Það virðist sem þeir fé-
lagar stjórnarformaður og
forstjóri Landsvirkjunar, telji sig
hafa ótakmarkaðar
heimildir fyrir því að
eyða fé Landsvirkj-
unar í ímyndarfegrun,
vilja í staðinn, aðeins
fá að vaða á skítugum
virkjanaskónum, hvar
sem er yfir hálendið.
Sbr. áætlanir um
framkvæmdir í Þjórs-
árverum og Langasjó.
Ekki að undra að
reynt sé með árvissu
auglýsingaflóði og
ýmsum ,,menning-
arstyrkjum“, að
kaupa sér gott veður á rík-
isfréttastofunum og vinsældir
meðal alþýðu. Hvað verður næst,
stofnun landfegrunarfélags LV.
Breyta hálendinu í leikfangaland
Landsvirkjunar. Alþingismenn,
sem veita virkjanaheimildir fá all-
ar upplýsingar um kostnað og arð-
semi frá Landsvirkjun, sem í
virkjanamálum er alltaf ,,dómari í
eigin sök“, án ábyrgðar. Við erum
bara að gera það sem Alþingi
ákvað, segja virkjunarforkólfar,
með sakleysissvip og glotta, þurfa
ekki að hafa neinar áhyggjur af
fjárfestingarmistökum, hafa alltaf
auðveldan og ótakmarkaðan að-
gang að verðhækkunum á orku til
almenningsveitna og ríkisábyrgð-
um. Er ekki algjörlega útilokað að
þessari svokölluðu stærstu fram-
kvæmd Íslandssögunnar, fylgi
stærsta fjármálaspilling þeirrar
sögu? Áróðursmálflutningur
Kárahnjúkavirkjunarforkólfanna,
minnir á þá kenningu margra
dýratemjara, að dýrin þurfi að
berja og kjassa á víxl. Grein for-
mannsins er gott dæmi um það.
Framkvæmdirnar vegna Kára-
hnjúkavirkjunar, eru dýrustu at-
kvæðaveiðar og valdafíkn Íslands-
sögunnar, vonandi ekki þær
ógæfusömustu, þó margt bendi því
miður til þess að svo verði. Það er
þó ákveðin trygging og mikilvæg
fyrir þjóðina, að bygging og rekst-
ur Fjarðaáls er í höndum eins
stærsta og virtasta álframleiðanda
heims. Það veldur eflaust mörgum
Íslendingum áhyggjum þegar
fregnir berast af miklu framboði á
fiskafurðum frá Kína á 20% lægra
verði en íslenskar fiskiðn-
aðarvörur eru seldar á og á sömu
mörkuðum. Ekki auðveldar verð-
lækkun afurða glímuna við skulda-
bagga íslensks sjávarútvegs. Hver
verður gróðinn af Kárahnjúka-
virkjun ef þau hundruð þúsunda
tonna af áli sem verið er að und-
irbúa framleiðslu á í Kína með
vistvænni orku verða seld á 20%
lægra verði en heimsmarkaðsverð
áls sl. 10 ár, yrði um 1.250 dalir
tonnið? Það verð mundi skila
Landsvirkjun um 100 aurum fyrir
hverja kw.st. sem er um helm-
ingur þess orkuverðs sem þarf til
reksturs Kárahnjúkavirkjunar.
Enginn gæti sakað Kínverja um
offramleiðslu á áli, m.v. íbúafjölda
í Kína. Rússar hafa líka hug á
aukinni álframleiðslu, gjaldeyris
og þjóðartekjum sem eðlilegt er.
Er ekki mikil óskhyggja eða
óraunsæi að telja aukna álfram-
leiðslu í Kína og Rússlandi, engin
áhrif hafa á álverð í Evrópu?
Ekkert í álviðskiptum heimsins
bendir til þess að þær rætist
kristalskúluspárnar um stór-
hækkun álverðs og stórgróða af
orkusölu til álvera um það leyti
sem Kárahnjúkavirkjun verður
tilbúin, en það er aðalröksemdin í
arðsemismatinu fyrir umhverfis-
og efnahagsskrímslið.
Er ekki full ástæða til, nú á tím-
um hinna miklu bókhaldsrann-
sókna, bæði hér á landi og erlend-
is (Olíufélög, fjölmiðlar,
verslunarfyrirtæki, Landspítali,
Enron, Wall street, Yukos o.fl. )
að Ríkisendurskoðun taki allt bók-
hald Landsvirkjunar og grand-
skoði sl. 5 ár ásamt kostnaðar- og
arðsemisáætlunum Kárahnjúka-
virkjunar, ennfremur vegna ein-
okunaraðstöðu Landsvirkjunar,
ákvarðanir um verð á orku til al-
menningsveitna.
Ferðaþjónustan hefur um árabil
skilað tugum milljarða í gjald-
eyris- og þjóðartekjur, hefur ekki
verið neinn eftirbátur stóriðjunnar
í því. Hálendið hefur átt stóran
hlut í starfsemi ferðaþjónust-
unnar, þar á sér stað tillitssöm og
sjálfbær nýting náttúruauðlindar.
Það mætti halda þegar hlustað er
á stórfenglegar lýsingarnar á
framkvæmdunum við Kárahnjúka
að aldrei hafi sést jarðýtur og
flutningatæki á landinu, verið bor-
uð og sprengd jarðgöng eða
steypu dælt í mót. Það er með
ýmsum hætti reynt að mikla og
upphefja þessar framkvæmdir
valdníðslunnar og valdhrokans.
Ef hin fræga setning ,,fengum
allt fyrir ekkert“ hefur einhver
tíma átt við þá er það um hina
undurfögru, stórbrotnu og ómet-
anlegu hálendiseign íslensku þjóð-
arinnar.
Það er óviðunandi, þegar yfir
fimm þúsund Íslendingar eru án
atvinnu, að þá séu mörg hundruð
erlendir starfsmenn við Kára-
hnjúka, Íslendingar munu þurfa
að borga tap Landsvirkjunar af
Kárahnjúkavirkjun, með hærra
verði á orkunni úr ,,innstung-
unum“ á íslenskum heimilum og
vinnustöðum, líka þeir atvinnu-
lausu.
Höfnum öllum undirlægjuhætti
Landsvirkjunar og eftirlitsstofn-
ana gagnvart útlendum verktökum
og starfsmannaleigum.
Fær alþjóða fjármagnið,
óáreitt að éta.
Það, sem Íslendingar,
ekki – kunna að meta.
Virkjunarframkvæmdir
Hafsteinn Hjaltason
skrifar um virkjanamál ’Ekkert í álviðskiptumheimsins bendir til þess
að þær rætist kristals-
kúluspárnar um stór-
hækkun álverðs og stór-
gróða af orkusölu til
álvera um það leyti sem
Kárahnjúkavirkjun
verður tilbúin…‘
Hafsteinn Hjaltason
Höfundur er vélfræðingur.
GREINARHÖFUNDUR vill
koma þeirri tillögu sinni á fram-
færi að ríkið eða hlutafélag á þess
vegum kaupi Brim
ehf. þar sem það er
nú til sölu í heilu lagi
eða bútum hjá Eim-
skip. Ef ríkið kaupir
Brim ehf. yrði líklega
gengið að þessu upp-
setta kaupverði um
16-18 milljarða og
Eimskip losað við
þær skuldir. Lækkar
skuldir Eimskips.
Kaupandi Brims
ehf. væri ríkið eða
hlutafélag á þess veg-
um. Tilgangurinn
með kaupunum væri í
fyrstu umferð að
lækka allan vaxta-
kostnað og greiðslu-
byrði Brims ehf. um
svona helming með
því að setja á lán
Brims ehf. rík-
isábyrgð og lengja
þau í langlán. Einnig
er með þessu hægt að
borga í bili af öllum
núverandi lánum
Brims ehf. aðeins
lága vexti árlega en
ekki neinar afborg-
anir. Þá er árleg
greiðslubyrði lítil.
Hjálpar til. Kvóta-
leiga lækkaði og yrði
þá sanngjörn hjá Brimi ehf.
Þegar Brim ehf. er komið á
þennan betri grundvöll fjárhags-
lega og ríkisrekið getur það leigt
kvóta sinn mjög sanngjarnt m.a. á
þá staði, þar sem halda þarf uppi
atvinnu. Brim ehf. hjálpi með að
halda uppi byggð um allt land.
Brim ehf. ætti að hætta útgerð á
Akranesi enda geta menn þar vel
unnið í nýju álveri eða í Reykjavík
ef veggjaldið er fellt niður og frítt
verður um Hvalfjarðargöng. Þetta
tvennt skapar meiri og næga at-
vinnu á Akranesi.
Brim ehf. ætti líka að hætta
stórútgerð á Akureyri og leggja
hana niður í áföngum. Á móti fengi
Akureyri fljótt þau
jarðgöng sem lofað
hefur verið og tengja
Akureyri betur næstu
byggðum og gera
þetta svæði frekar að
einni heild atvinnu-
lega. Svo má líka
stækka Háskólann á
Akureyri enn frekar
og byggja upp nýjan
iðnað. Hætta þarna
stórútgerð Brims ehf.
Brim ehf. gæti til
viðbótar líka fiskað
fría ýsu í soðið fyrir
alla landsmenn enda
ríkisrekið. Kvótamenn
látnir borga af því
kostnaðinn. Þá fær
venjulegt fólk arð af
fiskimiðum sínum og
næga fría soðningu.
Marga skulduga vant-
ar mat daglega. Sumir
svelta í dag. Fiski-
miðin eru eign allrar
þjóðarinnar sam-
kvæmt dómi Hæsta-
réttar Íslands. Svo
segja allar skoð-
anakannanir að 70-
80% kjósenda eða
fleiri séu á móti núver-
andi gjafakvótakerfi.
Frí ýsa handa öllum í
soðið er góð byrjun til að virða
það.
Ríkið kaupi
Brim ehf.
Lúðvík Gizurarson
skrifar um útvegsmál
Lúðvík Gizurarson
’Þegar Brimehf. er komið á
þennan betri
grundvöll fjár-
hagslega og rík-
isrekið getur
það leigt kvóta
sinn mjög sann-
gjarnt m.a. á þá
staði, þar sem
halda þarf uppi
atvinnu.‘
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
www.thjodmenning.is