Morgunblaðið - 19.01.2004, Blaðsíða 14

LISTIR
14 MÁNUDAGUR 19. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Mánuðum saman hafði égverið á leið utan enlöglega forfallaður,jafnvel í þeim mæli að
minnstu munaði að ég strikaði út
fleiri ferðir á liðnu ári. En margt
freistaði mín, einkum nokkrar sýn-
ingar í Kaupmannahöfn, get satt
að segja vart á heilum mér tekið ef
ég næ ekki að nálgast borgina við
Sundið a.m.k. einu sinni á ári.
Hafði einnig drjúgan áhuga á að
nálgast fjölþættan gjörning varð-
andi lífsverk heimspekingsins
Theodors Wiesengrund Adorno í
Kunstverein Frankfurt, fleiri mik-
ilsháttar viðburði í þeirri borg
ásamt nokkrum úrvalssýningum í
Hamborg. Lítið mál að skjótast
svona á milli og blanda sér í hóp
þeirra milljóna frá öllum heims-
hornum sem leggja land undir fót
til að sækja heim þess lags við-
burði, framboðið aldrei meira né
gagngerðara. En það sem gerði út-
slagið var samt að gæðafólkið á
grafíska verkstæðinu í Þórshöfn í
Færeyjum hafði boðið mér í ár-
visst jólafull og af því vildi ég ekki
fyrir nokkurn mun missa. Þeim er
aðallega hóað saman sem gert hafa
grafíkmyndir á staðnum ár hvert,
þannig áttu að þessu sinni Reykja-
vík, Kaupmannahöfn og London
sinn fulltrúann hver.
Málmfuglinn skilaði mér heilum
og frískum til Vágar föstudags-
kvöldið fimmta desember, lentum
þar á slaginu níu sem inniber að til
Þórshafnar er komið með flughafn-
arbílnum um tíuleytið. Þar tók
brimbrjótur og heili verkstæðisins,
Jan Andersson, á móti mér, ók
mér beint á verkstæðið í norður-
álmu Listasafns Færeyja, þar sem
mín biðu góðar veitingar, reyndust
aðallega innlent mungát sem í það
heila er ekki ýkja hart undir tönn,
auk blóðhreinsandi dropa. Sem
dæmi um vinnuandann á staðnum
var hið fyrsta sem augu mín námu
þá inn kom ungt og fallegt fljóð
bograndi yfir litóstein, á fullu við
að hantéra verkfæri sín á þessum
ókristilega tíma. Róðan leit upp og
sendi mér svo upptendrað bros að
ég mátti til með að
bóka það og skjalfesta
rafrænt, hér komin
galvösk Ranni Páls-
dóttir Kunoy, skóluð
og búsett í London.
Er af nýrri kynslóð
færeyskra málara
sem þræðir aðrar leið-
ir en hinir eldri, verk
hennar falla vel inn í
alþjóðastrauma og nú-
viðhorf á vettvang-
inum.
Í húsum Heinesen
Zakarías Heinesen,
fyrir margt löngu
nemandi við Hand-
íðaskólann, hafði svo
ofan af fyrir gestinum
lungann af laugardeg-
inum og ræktaði hlut-
verk sitt af andríki og
alúð. Faðir hans, hinn
mikli rithöfundur
William Heinesen
(1900–91), var samt óbeint lengi í
aðalhlutverki þótt horfinn væri til
feðra sinna, drjúg stund fór þannig
í að skoða hús hans og vistarverur
í hólf og gólf. Hann látinn þegar
mig bar fyrst að í Færeyjum, svo
ég náði aldrei að nálgast hann per-
sónulega, en spúsan lifði mann
sinn og bjó í húsinu fram í andlát-
ið. Þó er líkast sem ritsnillingurinn
sé þar jarðfastur og hafi einungis
brugðið sér af bæ, allt eins og þeg-
ar hann var á lífi, vel við haldið og
hvergi rykkorn að sjá. Jafnvel lit-
krítar- og blýantsstubbar í tilfall-
andi ílátum ásamt með öðru dóti í
vinnustofu í kjallara, listamaðurinn
líka vel virkur og liðtækur í mynd-
listinni. Vettvangurinn svo alla tíð
kjörsvið Zakaríasar sonar hans
sem nú er stórt nafn í pentlist
þjóðar sinnar en minna ef nokkuð
mun fara fyrir ritstörfum. William
Heinesen var heimsmaður en um
leið Færeyingur af lífi og sál, jafn-
framt með sterka tauma til norð-
ursins, Ísland meðtalið, ef marka
má myndir af listamönnum, sem
prýddu veggina, klipptum úr dag-
blöðum og tímaritum. Þarna eiga
Þórshafnarbúar og raunar landar
hans allir vísi að einstæðu safni um
hinn fjölhæfa listamann og sam-
nefnara þjóðarinnar sem lengi og
réttilega var orðaður við Nób-
elsverðlaunin í bókmenntum.
Myndhöggvarinn Kamban
Málarinn ásamt hinni geðfelldu
spúsu sinni dreif mig þarnæst í
hlaðborð á Hótel Hafnia, og var
þar ekki komið að tómum kofunum
um sjávarrétti. Færeyingar virðast
okkur mun fremri við að halda
fram sínu þjóðlega eldhúsi, ekki
síður en lifandi byggingarlist, hún
einkum hrífandi þegar efniviðurinn
er sóttur út á tún, í fjöru (rekavið-
ur) eða sjálft bergið sem eyjurnar
samstanda af, þ.e. grjót, enn grjót
og meira grjót. Torfþök, bindings-
verk og önnur verkleg fyrirtekt,
veggir hvers konar sem og hlaðnar
undirstöður iðulega listaverk. Hót-
el Hafnia er eins og nafnið vísar til
í nágrenni hafnarinnar og höfðum
við orðið varir við Dettifoss á leið
inn hafnarlægið. Vissum af list-
elska skipstjóranum innanborðs og
renndum á hafnarbakkann að lokn-
um málsverði, en hann þá farinn í
listasafnið, misstum svo aftur af
honum þar. Í þess stað rákumst
við á myndhöggvarann Janus
Kamban, sem hafði orðið 90 ára
tveimur mánuðum áður og tókum
hann tali. Brúnin lyftist á hinum
aldna hal við að hitta svona óforva-
rendis íslenzkan listamann af eldri
kynslóð. Kvaðst hafa verið samtíða
Sigurjóni Ólafssyni hjá prófessor
Einar Utzon-Frank á akademíunni
í Kaupmannahöfn, og auðséð að
honum var minningin kær. Áber-
andi að báðir ganga út frá líkum
grunnmálum einfaldleikans í verk-
um sínum, þótt Kamban hafi alla
tíð haldið sig við hlutveruleikann.
Skoðuðum þarnæst aðalfram-
kvæmd safnsins um þær mundir,
mikinn fjölda myndverka frá ýms-
um tímum eftir Bárð Jákupsson (f.
1943). Sterk sýning sem kom mér
um margt á óvart, einkum athygl-
isvert hvernig listamaðurinn vinn-
ur í stórum, mjúkum, gagnsæjum
og loftkenndum formunum, sem
sprottin upp úr færeyskum veru-
Áð í Þórshöfn
Ranni Pálsdóttir Kunoy málari í Færeyjum.
Zakarías Heinesen með vatnslitamynd málaða í Grikklandi.
William Heinesen byggði sér lítið skjól/kapellu ofan við hús sitt, þar undi
hann sér við ritstörf.
Bárður Jákupsson: Ur, olía á léreft, 2003.
Morgunblaðið/Bragi Ásgeirsson
Bárður Jákupsson og Jan Andersson á grafíkverkstæðinu. Bárður er óþreytandi við að kynna myndlist.
Þórshöfn var einn af viðkomustöð-
um Braga Ásgeirssonar á síðasta
ári og gerði hann sér sérstaka ferð
til að taka þátt í árvissu jólafulli
grafíska verkstæðisins í Þórshöfn.