Morgunblaðið - 19.01.2004, Blaðsíða 20

UMRÆÐAN
20 MÁNUDAGUR 19. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
- Ég styð frelsi í viðskiptum.
- Ég er andvígur ríkisrekstri.
- Ég er andvígur styrkjum rík-
isins við atvinnurekstur, ekki síst
ef hann er stundaður í samkeppni
við aðra sem ekki njóta styrkja.
- Ég er andvígur lagareglum
sem gera hlut eins aðila sem
stundar samkeppnisrekstur betri
en annarra sem við hann keppa.
- Mér finnst það vera jákvætt ef
framtakssamir einstaklingar
verða ríkir meðal annars vegna
þess að þeir eru líklegir til að nýta
hagnað sinn til áframhaldandi
uppbyggingar.
- Mér finnst það vera jákvætt ef
íslensk fyrirtæki verða stór og öfl-
ug, m.a. til að geta stundað sam-
keppni við erlend fyrirtæki hér á
landi og erlendis.
- Ég er á móti löggjöf sem bann-
ar sama manni (eða mönnum) að
eiga mörg fyrirtæki, hvort sem
þau fást við rekstur fjölmiðla eða
stunda aðra starfsemi.
- Ég vil að aðgangur nýrra fyr-
irtækja til að hefja starfsemi á
markaði, m.a. til að keppa við þá
sem fyrir eru, sé frjáls.
- Ég er andvígur háum sköttum
en tel samt að háir skattar rétt-
læti ekki skattsvik.
- Ég er hlynntur öruggri og
skjótvirkri réttarvörslu gagnvart
þeim sem svíkja undan skatti.
- Ég er hlynntur öruggri og
skjótvirkri réttarvörslu gagnvart
þeim sem brjóta gegn samborg-
urum sínum í viðskiptum.
- Ég er hlynntur því að styrkja
yfirvöld til rannsókna á meintum
afbrotum í viðskiptalífinu, bæði
vegna hagsmuna þeirra sem fyrir
sökum eru hafðir en líka vegna
hagsmuna þjóðfélagsins af að
stöðva starfsemi sem ekki hlítir
lögum.
- Ég styð Sjálfstæðisflokkinn.
Jón Steinar Gunnlaugsson
Ég styð frelsið
Höfundur er hæsta-
réttarlögmaður.
LAUGARDAGINN 17. janúar
var hátíðardagskrá á Ísafirði til
minningar um Hannes Hafstein
fyrsta ráðherra Ís-
lands. Hundrað ára af-
mæli nýrrar stjórn-
skipunar í landinu eru
merk tímamót í Ís-
landssögunni og var
þeirra minnst á Ísa-
firði enda bjó Hannes
Hafstein þar og starf-
aði í átta ár sem sýslu-
maður og bæjarfógeti.
Hannes Hafstein
var skipaður sýslu-
maður 1895 en kom til
Ísafjarðar vorið 1896,
þá keypti hann hús
það sem nú er Mánagata 1 en var
kallað Fischershús á þeim tíma. Þar
bjó hann öll sín sýslumannsár á Ísa-
firði og var með skrifstofu sína.
Þetta hús stendur enn, töluvert
breytt. Á lóð þess var minning-
arskjöldur afhjúpaður um Hannes
Hafstein sýslumann á Ísafirði og
fyrsta ráðherra Íslands.
Á þessum árum var athafnalíf
mikið í Ísafjarðarsýslu og Ísafjörður
miðstöð athafna. Að mörgu leyti var
aðkoman erfið fyrir nýjan sýslu-
mann því mikil átök höfðu verið
vegna svokallaðra
Skúlamála sem hófust
vegna rannsóknar á
embættisfærslu Skúla
Thoroddsen þáverandi
sýslumanns á Ísafirði í
rannsókn hans á saka-
máli.
Þó erfitt hafi verið að
taka við og Hannes
Hafstein hafi jafnvel
haft á orði að hann hafi
hreinlega kalið fyrstu
árin í embætti, var
hann fljótur að vinna
hug almennings. Kom
þar til glæsimennska hans, hlýleikur
en jafnframt skörungsskapur. Þá
var Ragnheiður kona hans vinsæl
meðal fólks enda hjálpsöm og gest-
risin. Var heimili þeirra opið öllum
vegna starfs Hannesar og mætti
hlýtt viðmót húsmóðurinnar gestum.
Hannes Hafstein
sýslumaður
Ísfirðinga
Halldór Halldórsson minnist
Hannesar Hafstein í tilefni 100
ára stjórnskipunar
Halldór Halldórsson
MORGUNBLAÐIÐ hefur á sínum
snærum nokkra menn sem skiptast á
um að skrifa um „fjölmiðla“ í Lesbók-
ina. Einn af þeim er Guðni nokkur
Elísson háskólakennari. Fjölmiðla-
þankar Guðna eru því marki brennd-
ir að greinarhöfundur skrifar næst-
um aldrei um „fjölmiðla“ heldur
notar tækifærið til að
viðra fordóma sína um
ýmislegt sem er í frétt-
um eða ráðast að fólki
sem brugðið hefur fyrir
í fjölmiðlum. Fjölmarg-
ar greinar Guðna um
„fjölmiðla“ fjalla til
dæmis um utanrík-
isstefnu núverandi
Bandaríkjastjórnar
sem Guðni hefur hina
mestu skömm á.
Meðal nafngreindra
einstaklinga sem Guðni
hefur notað dálk sinn til
að ráðast á með svæsnum hætti má
nefna Björn Bjarnason dóms-
málaráðherra, Hannes Hólmstein
Gissurarson prófessor og Egil Helga-
son blaðamann, auk reglubundinna
árása á Bush Bandaríkjaforseta.
Núna hef ég bæst í þann góða hóp
manna sem Guðni Elísson hefur
skeytt skapi sínu á í Lesbók-
arskrifum sínum um „fjölmiðla“.
Offors og rangfærslur
eru vörumerki hans
Guðni siglir undir því falska flaggi að
vera „hlutlaus“ póstmódernískur at-
hugandi. Í raun er hann harðsvíraður
„Samfylkingarkrati“, svo sem Ár-
mann Jakobsson benti á í Morg-
unblaðsgrein sl. haust þegar hann
svaraði árás Guðna á Sverri bróður
hans, en hann hafði leyft sér að hafa
aðrar skoðanir en Guðni og þeir Sam-
fylkingarkratar á ágæti þeirrar ráð-
stöfunar að loka bréfasafni Halldórs
Laxness fyrir einum manni, Hannesi
Hólmsteini Gissurarsyni.
Þegar Egill Helgason varði sig
gegn offorsi Guðna Elíssonar sagði
hann að Guðni hefði snúið „óþyrmi-
lega“ út úr orðum sínum. Egill bætti
við að það væri „ekki gott að eiga
orðastað við menn sem túlka svona
frjálslega“ eins og Guðni. Frægt varð
þegar Guðni réðst einu sinni sem oft-
ar að Hannesi Hólmsteini Giss-
urarsyni og sagði frá því með mikilli
hneykslan í dálki sínum (um „fjöl-
miðla“!) að Hannes hefði í opinberum
fyrirlestri um stjórnmálaafskipti
Halldórs Laxness sýnt 20 mínútna
myndasyrpu frá fjöldagröfum í Sov-
étríkjunum. Staðreyndin var hins
vegar sú að Hannes sýndi 30 glærur
með fyrirlestri sínum og þar af var
ein (!) frá fjöldagröfum fórnarlamba
kommúnista í Sovétríkjunum. Varð
Guðni að biðjast opinberlega afsök-
unar á frumhlaupi sínu og rang-
færslum. („Rétt skal vera rétt“,
Morgunblaðið 22. október 2003.)
Rök byggð á sandi
Í árás sinni á mig beitir Guðni svip-
uðum aðferðum og hann hefur áður
verið staðinn að, rangfærslum og út-
úrsnúningum. Málavextir eru þeir að
fyrir tæpum mánuði
skrifaði ég grein í Við-
skiptablaðið um ritdóm-
ara í kjölfar „ritdóms“ í
Kastljósi sjónvarpsins
um bók mína um Valtý
Stefánsson, ritstjóra
Morgunblaðsins. Grein
mín fjallaði sem sagt
um umfjöllunina í Kast-
ljósinu. En Guðni stað-
hæfir að grein mín sé
svar við skrifuðum dómi
sem ritdómari Kast-
ljóssins hefur birt á
heimasíðu ríkisútvarps-
ins á Netinu. Hinn skrifaði dómur
hefur hins vegar á sér allt annað yf-
irbragð en umfjöllunin í Kastljósinu.
Árásargrein Guðna er því skrifuð
út frá röngum forsendum. Fullyrðing
hans um að „ekkert“ í dómnum hafi
gefið tilefni til greinar minnar fellur
um sjálfa sig því að hann leggur ekki
réttan „texta“ til grundvallar. Fjöl-
margir höfðu samband við mig eftir
Kastljósþáttinn og undruðust stór-
lega hvernig ritdómarinn, Páll
Björnsson, og þáttarstjórnandinn,
Svanhildur Hólm Valsdóttir, höfðu
gengið fram í umfjöllun sinni um bók
sem vandað hafði verið til og unnið
hafði verið að um þriggja ára skeið.
Ritdómarinn gat vart fengið sig til að
segja eitt jákvætt orð um verkið
sjálft og þáttarstjórnandinn lagði
sannarlega „illt eitt til“ eins ég komst
að orði og virtist þó ekki hafa lesið
stafkrók í bókinni.
Hlutleysi Morgunblaðsins?
Guðni Elísson segir að ég hafi skrifað
grein mína vegna þeirrar skoðunar
„Páls [Björnssonar] að gagnrýna
megi þá túlkun að Morgunblaðið hafi
verið jafn hlutlaus fréttamiðill og
Jakob vill vera láta“. Þetta er hin
mesta firra. Ég hef aldrei haldið því
fram að Morgunblaðið hafi verið hlut-
laust blað í ritstjóratíð Valtýs Stef-
ánssonar – og hlýt að krefjast þess að
háskólakennarinn geri lesendum
blaðsins grein fyrir því hvaðan hann
hefur þessa staðleysu. Í bók minni
færi ég hins vegar rök að því að
Morgunblaðið hafi verið betra frétta-
blað en hin blöðin – flutt fyllri og
sannorðari fréttir, skilið glöggar á
milli fréttaflutnings og stjórnmála-
baráttu og boðið lesendum sínum upp
á fjölbreyttara efnisval. Þá hefði ver-
ið hlutfallslega mun minna af stjórn-
málaefni í Morgunblaðinu en í hinum
blöðunum. Þetta væri skýringin á
velgengni blaðsins.
Í bók minni gagnrýni ég Guðjón
Friðriksson harðlega fyrir að sjá ekki
þann reginmun sem var á Morg-
unblaðinu og öðrum blöðum í rit-
stjóratíð Valtýs, en í bókinni Nýjustu
fréttir! skrifar Guðjón stundum um
Morgunblaðið eins og hann væri
ennþá blaðamaður á Þjóðviljanum.
Hvergi í bók minni held ég því fram
að Morgunblaðið hafi verið hlutlaust
blað. Raunar hef ég aldrei heyrt
nokkurn mann halda því fram að
Morgunblaðið hafi verið hlutlaust
blað í ritstjóratíð Valtýs Stefánssonar
fyrr en Páll Björnsson bjó það til í
Kastljósinu að það væri mín skoðun.
Ætla hefði mátt að Guðni Elísson
hefði lært eitthvað á því þegar hann
þurfti að biðjast opinberlega afsök-
unar vegna árása sinna á Hannes
Hólmstein Gissurarson. Þá gerði
Guðni sem fyrr segir eina glæru að 20
mínútna myndasýningu, en Guðni
hafði ekki sótt fyrirlestur Hannesar
og studdist því við frásagnir ósann-
orðs fólks þegar hann skrifaði grein
sína. Sama háttinn hefur Guðni nú á í
árás sinni á mig. Hann hefur ekki fyr-
ir því að lesa bók mína heldur virðist
byggja álit sitt á efni hennar á rang-
túlkunum í illviljaðri sjónvarps-
gagnrýni.
Skammir eða sannorðar
lýsingar?
Guðni segir að ég taki upp „þann
leiða ósið Þjóðviljans að uppnefna
fólk og svívirða“ þegar mér mislíki
eitthvað, eins og hann kemst að orði.
Þetta er fáránleg staðhæfing. Þjóð-
viljinn réðst iðulega á fólk með per-
sónulegum hætti vegna efnislegrar
afstöðu sem það tók í stjórnmálum.
Ég hef aldrei gerst sekur um slíkt.
Ég tala hins vegar tæpitungulaust í
pistlum mínum, enda ekki vanþörf á í
þessu litla samfélagi þar sem hræsn-
in verður oft þrúgandi. Ég stend við
hvert orð í grein minni í Viðskipta-
blaðinu og er ekki sú pempía að telja
það óviðurkvæmilegt að víkja orðum
að því í virðulegu blaði sem fólk er að
tala um sín á milli út um allt þjóðfélag
í kjölfar frásagna í Séð og heyrt og
viðtala í Vikunni.
Þá nær engri átt að kalla það sví-
virðingar að lýsa sjónvarpstilburðum
Páls Björnssonar. Hann hefur ein-
staklega óaðlaðandi sjónvarps-
framkomu. Honum virðist til dæmis
um megn að horfa beint framan í
myndavélina, eins og ég vék að í
grein minni. Ég gat þess líka að Páll
væri „fúllyndur“, en hann virðist
aldrei geta hrifist af neinu, heldur
finnur stöðugt að. Ég get bætt því við
hér að Páll þessi Björnsson kemur
mér fyrir sjónir sem ofursmásmugu-
legur fræðimaður sem virðist fyr-
irmunað að sjá skóginn fyrir ein-
stökum trjám.
Siðareglur Háskóla Íslands
Í þessari grein hef ég lýst stuttlega
vinnubrögðum háskólakennarans
Guðna Elíssonar. Hann ræðst á fólk
með offorsi, skrumskælir sjónarmið
þess og gerir því upp skoðanir og fell-
ir síðan yfir því tilhæfulausa stóra-
dóma undir yfirskini „hlutleysis“.
Hvað skyldu nú siðareglur Háskóla
Íslands segja um slík vinnubrögð?
Má ekki Guðni eiga von á dembu frá
siðapostulanum Gauta Kristmanns-
syni? Hvað segir rektor? Hlýtur
Guðni ekki að segja stöðu sinni um-
svifalaust lausri? Eða gilda siða-
reglur Háskóla Íslands aðeins um
Hannes Hólmstein Gissurarson?
Vindhögg – í safnið
Jakob F. Ásgeirsson svarar
Lesbókarpistli Guðna Elíssonar ’Hann ræðst á fólk meðofforsi, skrumskælir
sjónarmið þess og gerir
því upp skoðanir og fell-
ir síðan yfir því tilhæfu-
lausa stóradóma undir
yfirskini „hlutleysis“. ‘
Jakob F. Ásgeirsson
Höfundur er rithöfundur.
ATVINNULÍF á Íslandi hefur
tekið örum breytingum á und-
anförnum árum. Ekki síst grundvall-
arþættir þess; land-
búnaður, fiskveiðar og
-vinnsla en þeir þættir
eru undirstaða byggð-
ar utan höfuðborg-
arsvæðisins.
Þegar viðamiklar
breytingar ganga yfir
þurfa einstaklingar og
samfélag að vera búin
undir að taka að sér ný
verkefni, halda á ný
mið atvinnulífsins. Það
eru íbúar landsbyggð-
arinnar víða ekki þar
sem skólaganga þeirra
hefur tekið mið að
þörfum liðins tíma og
er umtalsvert styttri
og menntun einhæfari
en á stærsta þétt-
býlissvæði landsins.
Landsbyggðin hefur,
m.a. af þeim sökum,
orðið útundan í upp-
byggingu og þróun
nýrra atvinnugreina.
Skóli allrar
þjóðarinnar
Háskóli Íslands er
merk stofnun sem tryggja þarf
traustan grunn til vaxtar og viðgangs
í samræmi við þarfir þjóðarinnar.
Allt of lág fjárframlög til Háskólans
og yfirvofandi samdráttur af þeim
sökum er dapurlegur vitnisburður
um skeytingarleysi og skammsýni
sjálfstæðis- og framsóknarmanna.
Meðal þess sem brýnt er að Há-
skólinn geti sinnt er fjarkennsla til
hinna fjölmörgu Íslendinga sem ekki
eiga möguleika á því að sækja
menntun fjarri heimabyggð en hafa
allar aðstæður til að sækja sér
menntun á heimaslóð sé hún í boði.
Fáeinar deildir skólans hafa sýnt
frumkvæði í þeim efnum og eiga hrós
skilið. Fleiri eru þó dæmin um að
ekki sé hægt að stunda fjarnám þó
ekkert sé í efni eða kennsluaðferðum
viðkomandi greina sem gerir það erf-
itt umfram þær greinar sem þegar
eru kenndar í fjarkennslu. Hugs-
anlega er áhugaleysi kennara eða
viðhorf til breytinga hindrun
framþróunar. Þá hindrun er hægt að
yfirvinna með stefnu-
mótun innan skólans og
fjármagni til að gera
stefnuna að veruleika.
Aðstæður fjarnema
Áhugi á menntun er
mikill og stöðugur á
landinu öllu en að-
stæður til náms eru afar
mismunandi. Sveit-
arfélög hafa víða, þrátt
fyrir mikla fjárhagserf-
iðleika, sýnt fjarnemum
mikinn skilning, komið
upp náms- og starfs-
aðstöðu og axlað þannig
fjárhagsbyrðar sem
þeim eru ekki ætlaðar
lögum samkvæmt.
Náms- og starfsaðstaða
er á herðum ríkisins þar
sem háskólarnir eru
staðsettir og lágmarks-
krafa er að jafnréttis sé
gætt og komið vel til
móts við sveitarfélög og
unnið með þeim að við-
unandi aðbúnaði fjar-
nema.
Menntun – undirstaða framfara
Tækniþróun og uppbygging fjar-
kennslu víða um land hefur opnað
leiðir sem mikilvægt er að séu nýttar
til að treysta byggð og til nýtingar
þess mannauðs sem við eigum um
land allt. Menntun er forsenda
margra þeirra atvinnugreina sem
eru í mestum vexti og laða að sér
ungt fólk.
Það er réttlát krafa, fyrir hönd Há-
skóla Íslands og Íslendinga allra, að
skólanum verði gert kleift að þjóna
landsmönnum og byggja þá upp til
þátttöku í atvinnulífi framtíðarinnar.
Annað er skammsýni sem koma mun
niður á Íslandi framtíðarinnar.
Háskóli Íslands –
skóli allra
landsmanna
Anna Kristín Gunnarsdóttir
skrifar um skólamál
Anna Kristín
Gunnarsdóttir
’Menntun erforsenda
margra þeirra
atvinnugreina
sem eru í mest-
um vexti og laða
að sér ungt
fólk.‘
Höfundur er alþingismaður Samfylk-
ingarinnar í Norðvesturkjördæmi.