Morgunblaðið - 05.02.2004, Blaðsíða 31

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. FEBRÚAR 2004 31
Á SÍÐASTA ári skapaðist mikil
umræða um framtíð
laganáms á Íslandi
þegar lagt var fram
frumvarp til breytinga
á lögum um lögmenn.
Það frumvarp hlaut
ekki afgreiðslu þá m.a.
sökum tímaskorts. Nú
hefur verið lagt fram
nýtt frumvarp til
breytinga á lögum um
lögmenn nr. 77/1998,
ásamt síðari breyt-
ingum. Í frumvarpinu
er meðal annars tekist
á við þær breytingar
sem hafa orðið á laganámi á Íslandi.
Nýtt ákvæði frumvarpsins gerir það
að skilyrði að lögfræðingur hafi ann-
aðhvort starfað í sex mánuði sem
lögmannsfulltrúi eða í tólf mánuði
sem starfsmaður tiltekinna embætta
ríkisins til þess að öðlast lögmanns-
réttindi. Sú breyting á frumvarpinu,
frá því það var lagt fram á síðasta
þingi, er undarleg í ljósi þess að
þetta ákvæði var tekið út úr frum-
varpinu í fyrra. Þá var ekki talið
nauðsynlegt fyrir nýútskrifaða lög-
fræðinga að hafa hlotið starfsþjálfun
til að afla sér lögmannsréttinda, líkt
og nú er gert. Lögrétta, félag laga-
nema við Háskólann í Reykjavík,
telur skýrt að í b. lið 4. gr. frum-
varpsins sé um hagsmunagæslu fyr-
ir lögmenn að ræða og að ákvæðinu
sé einungis ætlað að takmarka að-
gang að lögmannastéttinni.
Laganám við Háskólann í Reykja-
vík hefur frá upphafi tekið mið af því
besta sem gerist á Norðurlöndunum
og annars staðar í Evrópu. Námið
gerir miklar kröfur til nemenda og
er ætlað að tryggja, með áherslu á
lausn raunhæfra verkefna, að lög-
fræðingar útskrifaðir úr Háskól-
anum í Reykjavík hafi mikla þekk-
ingu og reynslu í að leysa úr
praktískum atriðum. Sá þáttur
námsins er stór hluti námsmatsins
sem nemendur leggja gríðarlegan
metnað í. Við lagadeild Háskóla Ís-
lands hefur það lengi verið gert að
skilyrði fyrir útskrift að nemendur
skili inn svokölluðum „kúrsus“, sem
er tveggja mánaða starfsnám.
Reyndin er síðan sú að laganemar
hafa verið iðnir við að vinna við lög-
fræðitengd störf yfir sumartímann.
Vandséð er hvað réttlætt getur þær
breytingar sem nú hafa verið gerðar
á frumvarpinu frá því Sólveig Pét-
ursdóttir, fyrrverandi dóms-
málaráðherra, lagði það fram á síð-
asta vorþingi.
Fimmtudaginn 29. janúar síðast-
liðinn mælti Björn Bjarnason dóms-
málaráðherra fyrir áðurnefndu
frumvarpi. Ásamt Birni tóku til máls
þeir Ágúst Ólafur Ágústsson, þing-
maður Samfylkingar, og Sigurður
Kári Kristjánsson, þingmaður Sjálf-
stæðisflokks, en báðir eiga þeir sæti
í allsherjarnefnd. Þeir
töldu ofangreint
ákvæði frumvarpsins
ónauðsynlegan þátt í
því. Ágúst Ólafur sagði
meðal annars í ræðu-
stól Alþingis: „Það er
einnig ljóst að starfs-
svið lögmanna eykst sí-
fellt og hafa ný svið
verið að opnast fyrir
lögmönnum, svo sem
hjá fyrirtækjum og í al-
þjóðasamskiptum
stjórnvalda. Menn hafa
verið að spá atvinnu-
leysi meðal lögmanna í meira en
þrjátíu ár. Þrátt fyrir mikla fjölgun í
stéttinni hefur sú spá aldrei ræst.
Áhrif þessa ákvæðis, sem ég er að
tala um hér, yrðu hins vegar að lík-
indum þau að færri lögfræðingar
myndu starfa við lögmennsku en ella
og í fljótu bragði virðist það enda
vera helstu rökin fyrir þessu ákvæði
lögmannafrumvarpsins einfaldlega
að vernda þá sem þegar starfa við
lögmennsku.“ Af þessum ummælum
háttvirts þingmanns, Ágústs Ólafs,
má ráða að hann deilir áhyggjum
laganema á Íslandi í þessum efnum.
Síðan segir hann: „Frumvarpið opn-
ar möguleika manna til að verða lög-
fræðingar, en þrengir um leið mögu-
leika manna til að öðlast
lögmannsréttindi.“
Af þessu tilefni er allsherjarnefnd
hvött til þess að taka þetta ákvæði til
sérstakrar skoðunar og kynna sér
álit laganema. Óhætt er að segja að
laganemar vilji þetta ákvæði út úr
frumvarpinu og hafa þeir vonandi
ástæðu til bjartsýni, sökum þess að
nefndarmenn í allsherjarnefnd hafa
talað á þeim nótum og meirihluti
nefndarmanna er lögfræðimennt-
aður.
Samkvæmt 3. mgr. 6. gr. núgild-
andi laga um lögmenn geta laganem-
ar, frá öðrum lagadeildum en laga-
deild Háskóla Íslands, öðlast
lögmannsréttindi með því að hljóta
samþykki prófnefndar. Í frumvarp-
inu er lagt til að skipan prófnefnd-
arinnar verði breytt í ljósi þróunar
laganáms á Íslandi með tilkomu
fleiri lagadeilda í landinu. Afnuminn
er réttur lagadeildar Háskóla Ís-
lands til að tilnefna einstakling í
nefndina. Sú breyting er í samræmi
við þá breytingu sem gera skal á 6.
gr. laganna. Þar segir í 4. lið 1. mgr.
að til þess að öðlast réttindi sem lög-
maður í héraði þurfi sá hinn sami að
hafa lokið embættisprófi við laga-
deild Háskóla Íslands. Samkvæmt
frumvarpi dómsmálaráðherra geta
lögfræðingar öðlast lögmannsrétt-
indi hafi þeir lokið fullnaðarnámi í
lögfræði með embættis- eða meist-
araprófi við lagadeild háskóla sem
viðurkenndur er hér á landi skv. lög-
um um háskóla. Með þessari breyt-
ingu er engum einum skóla gert hátt
undir höfði, líkt og í núgildandi lög-
um. Er því ljóst að um mikið rétt-
lætis- og sanngirnismál er að ræða.
Er verið að vernda
hagsmuni lögmanna?
Jón Kristinn Sverrisson fjallar
um hagsmuni lögmanna og
hvort verið sé að vernda þá ’Laganám við Háskól-ann í Reykjavík hefur
frá upphafi tekið mið
af því besta sem gerist
á Norðurlöndunum
og annars staðar í
Evrópu. ‘
Jón Kristinn Sverrisson
Höfundur er formaður Lögréttu, fé-
lags laganema við Háskólann í
Reykjavík.
MIKIÐ hefur verið rætt um
vímuefnavandamál undanfarið og
er það að líkindum vegna heimild-
armyndarinnar um
dópstríðið sem sýnd
var á RÚV á dög-
unum. Í myndinni er
reynt að lýsa á sem
raunverulegastan
hátt þeim eitur-
lyfjaheimi sem fyrir
flestum er ósýni-
legur. Þar sáum við
sorgleg lífsmynstur
fíkla, skipulagða
starfsemi fíkniefna-
baróna og svo starf
lögreglunnar sem
gerir sitt besta við að
sporna við ólöglegri
notkun og sölu á
fíkniefnum. Það er
ekki hlutverk mitt
hér að rýna í gæði
þessarar heimild-
armyndar (persónu-
lega fannst mér hún
að öllu jöfnu fín)
heldur langar mig að
skoða innihald henn-
ar og boðskap út frá
forvörnum og þá að-
allega þeim sem eiga sér stað í fé-
lagsmiðstöðvum borgarinnar.
Það er erfitt að segja til um
hver áhrifamáttur myndarinnar
hafi verið á unglinga almennt
vegna þess að hin klassíska hugs-
un „þetta kemur ekki fyrir mig“
er því miður of einkennandi fyrir
unglingsárin. Ástæðan fyrir því er
sú að hjá unglingum á aldrinum
12–16 ára er það einkennandi
þroskamerki að sjá tilveru sína út
frá núverandi stund en ekki því
sem gerist í framtíðinni. Því má
þó ekki neita að myndin skilaði
góðum upplýsingum til samfélags-
ins alls um samfélagsleg vandamál
tengdfíkniefnum. Vonandi hefur
hún einnig hreyft við foreldrum og
lyft hulunni af þeim sannleika að
vandamál tengd eiturlyfjanotkun
eru síður hverfandi.
Það kom fram í myndinni að
besta leiðin til að verða ekki háður
eiturlyfjum er að hætta áður en
maður byrjar, m.ö.o. að byrja ekki
að fikta. Þetta hljómar mjög ein-
falt en samt er þeim sem prufa
eiturlyf stöðugt að fjölga. Hvers
vegna lenda sumir krakkar í vand-
ræðum og hvernig byrjar þetta
allt?
Almennt er áætlað að maðurinn
eyði um þriðjungi ævi sinnar í frí-
tíma en það er hægt að gefa sér
að unglingar hafi meiri frítíma en
aðrir. Það er helst í frítímanum
sem unglingar komast upp með
vafasöm uppátæki því þar eru þau
oftast án eftirlits. Það er í frítím-
anum sem unglingar byrja að fikta
með áfengi, tóbak og önnur fíkni-
efni. Þetta gerist síður í skólanum
og því síður á íþróttaæfingum. Fé-
lagsmiðstöðvar vinna með frítíma
ungs fólks og í gegnum það starf
fylgjumst við með unglingum í
hverfinu, bæði með reglulegu eft-
irliti og með hversdagslegu spjalli
við unglingana sjálfa. Eitt af leið-
arljósum ÍTR í æskulýðsmálum er
að á vettvangi frítímans skuli sér-
staka áherslu leggja á þátttöku
barna og unglinga sem ekki eru að
sinna heilbrigðum viðfangsefnum í
frítíma sínum. Félagsmiðstöðvar
gegna því veigamiklu uppeldis-
hlutverki, efla félagsþroska og
vinna að því að styrkja ábyrgð og
sjálfstæði einstaklinga.
Í félagsmiðstöðvum er staðið
bæði að beinum og óbeinum for-
vörnum. Með forvörnum á ég ekki
bara við fræðslu á sviði vímuefna
heldur einnig eineltisfræðslu og
fræðslu gegn for-
dómum. Bein forvörn
á sér stað með sam-
vinnu við skóla, lög-
reglu og félagsmála-
yfirvöld en hún á sér
stað í minni hópum
þar sem ástæða hefur
þótt til að grípa í
taumana áður en kom-
ið er í óefni. Óbeinar
forvarnir snerta miklu
stærri hóp og eru ekki
síður mikilvægar. Í
rauninni eru þetta
sambærilegar for-
varnir og íþrótta-
félögin boða nema í
félagsmiðstöðinni
leggjum við áherslu á
að starfa með ungling-
um sem ekki hafa nein
sérstök áhugamál (og
eru því í enn meiri
áhættuhópi). Óbeinar
forvarnir fela m.a. í
sér að bjóða upp á
uppbyggilegt fé-
lagsstarf þar sem unn-
ið er að því að styrkja jákvæða
sjálfsmynd unglinganna. Þetta
gerum við með því að virkja ein-
staklinginn og hvetja hann til að
reyna mörk sín, efla hæfileika sína
og metnað. Já, það er meira í
gangi en bara diskótek og billj-
ardmót!
Flestir sem starfa með ungling-
um í félagsmiðstöðvum eru
uppeldismenntaðir á há-
skólastigi svo að hér eru á ferð-
inni fagmenn með mikla reynslu
og áhuga fyrir sínu starfi. Ekki er
þó svo að við sem
störfum á þessu sviði teljum
okkur vera einu sérfræðingana í
forvörnum því að við vitum að
til þess að ná góðum árangri verð-
um við að eiga samleið með öllum
þeim sem vinna með frítíma ungs
fólks, hvort sem það eru íþrótta-
félög, kirkja eða önnur æskulýðs-
samtök. Öll viljum við stefna að
sama markmiði; að einstakling-
urinn rati ekki á ranga braut og
fái tækifæri til að lifa ham-
ingjuríku lífi. En það eru samt
foreldrarnir sem bera mestu
ábyrgðina því þeir eru í lykilstöðu
til að hafa áhrif á framtíð barna
sinna. Þó vil ég benda á að
ábyrgðin er ekki eingöngu þeirra.
Það er hlutverk okkar sem þegnar
þessa samfélags að gera allt sem
við getum til þess að stemma stig-
um við áhættuhegðun ungs fólks
með því að styðja og standa með
starfi í félagsmiðstöðvum og öðr-
um þeim sem að forvörnum vinna.
Ég vona að foreldrar og for-
svarsmenn þjóðarinnar geri sér
grein fyrir mikilvægi þess starfs
sem á sér stað í félagsmið-
stöðvum. Forvarnir og annað fyr-
irbyggjandi starf með ungu fólki
er ómissandi þáttur í uppeldi
þeirra og félagsþroska. Það er
mín trú að starf þeirra sem vinna
með unglingum beri mikinn ár-
angur og miðað við þær stað-
reyndir sem komu fram í heimild-
armyndinni tel ég að við þurfum
frekar að herða róðurinn heldur
en að leggja árar í bát því að
framtíðin er að veði.
Áhættuhegðun
unglinga tengd
vímuefnum og
forvarnir í fé-
lagsmiðstöðvum
Ottó Tynes skrifar um
forvarnir og vímuefni
Ottó Tynes
’Forvarnir ogannað fyr-
irbyggjandi
starf með ungu
fólki er ómiss-
andi þáttur í
uppeldi þess og
félagsþroska.‘
Höfundur er kynningarstjóri
æskulýðssviðs ÍTR.
Húsgögn
Ljós
Gjafavara
Mörkinni 3, sími 588 0640
www.casa.is
Opið mán.-fös. 11-18, lau. 11-15.
Eirberg
FRÁBÆRT VERÐ !
OSRAM flúrperur
Lumilux Daylight,
Lumilux Cool White
Lumilux Warm White
Lumilux Interna
Kaupbætir fy lg i r hver jum
100 stk af perum.
Jóhann Ólafsson & Co Johan Rönning Reykjavík/Akureyri Rekstrarvörur Reykjavík
Rafbúðin Álfask. Hfj. Rafbúð R.Ó. Keflavík Árvirkinn Selfoss
Faxi Vestmannaeyjar Rafás Höfn S.G. Raftv. Egilsstaðir
Víkurraf Húsavík Ljósgjafinn Akureyri Tengill Sauðárkrókur
Straumur Ísafjörður Glitnir Borgarnes Rafþj.Sigurdórs Akranes
Það birtir til með OSRAM