Morgunblaðið - 19.04.2004, Blaðsíða 14

Á
laugardaginn var lauk
þriggja daga æsi-
spennandi keppni um
Íslandsmeistaratitil
kaffibarþjóna 2004, þar
sem hellt var upp á nokkur hundruð
bolla fyrir sérvalda dómnefnd.
Landsliðið, fjórar konur og
tveir karlar, var skipað
þeim sem lentu í 6 efstu
sætunum af þeim 24 sem
tóku þátt. Konur voru
í meirihluta kepp-
enda eða 17, og
segir hin norska
Tone, sem er lög-
giltur kaffidómari,
að stór hlutur
kvenna í svona keppni
sé séríslenkt fyrirbæri, því
annars staðar í heiminum þar sem
hún fer og dæmir í kaffikeppni séu
karlar ævinlega í meirihluta.
En þegar úrslit voru kunngerð í
Smáralindinni kom í ljós að karl-
arnir tveir í nýskipuðu landsliðinu
voru efstir og munaði aðeins einu
stigi á þeim.
Njáll Björgvinsson frá Te og
kaffi bar sigur úr býtum og er þetta
í fyrsta sinn sem karlmaður hamp-
ar Íslandsmeistaratitli kaffibar-
þjóna. Hann var að vonum eitt bros
og veitti strax góðfúslega viðtal,
hamingjukossum hlaðinn og löðr-
andi í kampavíni. Njáll er hógvær
ungur maður, aðeins 24 ára, og
þvertók fyrir að vera í losti yfir
hinni nýtilkomnu „frægð“. „Ég er
búinn að vera mjög rólegur í allan
dag og njóta þess að taka þátt
í keppninni, en auðvitað
er gaman að vinna.
Þetta var jöfn og
spennandi keppni og
stemningin góð.“
Njáll segist hafa
kynnst mjög slæmu
kaffi í æsku og það
hafi ekki verið fyrr
en hann fór í heim-
speki í Háskólanum um
tvítugt að hann ákvað að
byrja að drekka kaffi fyrir alvöru.
„Einfaldlega vegna þess að það var
ódýrara en að drekka kók. En síðan
fór ég að vinna á veitingahúsi með
skólanum og þá kynntist ég í fyrsta
skipti alvörukaffivélum. Svo þegar
ég fór að vinna á Te og kaffi fyrir
þremur árum fór ég að fá virki-
legan áhuga á þessum eðaldrykk.“
Hráefnið skiptir miklu máli
Njáll tók nú í fjórða sinn þátt í
þessari keppni og segir ófeiminn að
í fyrsta skiptið sem hann var með
hafi hann vakið sérstaka athygli
fyrir að vera með annars flokks
hráefni. „Þá áttaði ég mig á því
hvað hráefnið skiptir miklu máli og
ég hef lært mikið um kaffi síðan ég
byrjaði að vinna hjá Te og kaffi.
Undirbúningurinn að þessari
keppni hjá mér hefur falist í enda-
lausum tilraunum og smökkunum
og hefur kostað mig mörg ógleði-
kvöld, því maginn tekur ekki enda-
laust við kaffi, án þess að gera upp-
reisn.“
Njáll leggur mikið upp úr heild-
arupplifuninni þegar kaffi er ann-
ars vegar, og fyrir utan innihaldið
þarf að vanda valið á kaffibollunum,
tónlistinni sem spiluð er þegar heit-
ur drykkurinn rennur niður í maga,
o.s.frv. „Ég spilaði léttan djass með
kaffinu sem ég bauð upp á í keppn-
inni núna og lagði mig fram um að
skapa gott andrúmsloft. Það er líka
áríðandi að bera virðingu fyrir ferl-
inu, alveg frá því baunin er hand-
fjötluð og þar til einhver sýpur á
kaffinu.
Minn metnaður í kaffigerð er að
gera jafn vel fyrir alla, hvort sem
það er yfirmaður í dómnefnd eða
Jón Jónsson af götunni.“
Njáll segist ekki vera kaffifíkill
en hann verði þó að fá sinn kaffi-
bolla á hverjum degi og að kaffi sé
ómissandi þáttur í lífinu.
Mjólkursamsalan er aðalstyrkt-
araðili keppninnar og kostar m.a
ferð Njáls til Ítalíu í júní, þar sem
hann mun taka þátt í heimsmeist-
arakeppninni fyrir hönd Íslands.
„Ég hlakka mikið til og þar sem við
höfum tvisvar lent í öðru sæti þar
stefni ég auðvitað á að gera enn
betur og sigra,“ segir Njáll að lok-
um, en hann stefnir líka að því að
klára heimspekinámið næsta vor,
svo það er nóg að gera framundan.
„Heitt og kalt“
Eðalkaffiuppskrift frá Njáli með
sumarlegu ívafi:
Blanda skal saman:
Tvöfaldur espresso eða sterkt lag-
að kaffi (6–8 cl)
Heitt súkkulaði (10–12 cl), gert úr
súkkulaði með miklu kakómagni,
t.d. 70% Nói-Síríus.
Appelsínukaffisíróp (má vera með
öðru bragði, en appelsínubragðið
gefur ferskt sumar-og-sólar-bragð).
Ein vanilluískúla ofan á.
Þessi drykkur er því heitur fyrst en
kólnar svo og heldur samt áfram að
vera góður.
 KEPPNI|Nýkrýndur Íslandsmeistari
kaffibarþjóna
Morgunblaðið/Júlíus
Vandvirkni: Njáll leggur mikið upp úr
góðu handbragði.
Íslandsmeistari kaffibarþjóna: Njáll Björgvinsson ásamt Hirti Matt-
híasi Skúlasyni frá Kaffitári sem lenti í öðru sæti í keppninni.
khk@mbl.is
Léttur djass
með kaffinu
DAGLEGT LÍF
14 MÁNUDAGUR 19. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ



   
    

 

  

     
 


   

  Spurning: Í fréttum og blaðagrein-
um er stundum talað um klínískar
rannsóknir, t.d. í sambandi við lyf
eða aðra meðferð. Stundum er
sagt að það vanti klínískar rann-
sóknir eða kannski vanti betri
klínískar rannsóknir. Mig langar
að vita hvað þetta þýðir nákvæm-
lega.
Svar: Klínik og klínískur er eitt af
þessum erlendu orðum sem ekki
hefur tekist að þýða á íslensku og
þess vegna er erlenda orðið notað.
Orðið klínik er dregið af gríska
orðinu kline sem þýðir rúm og vís-
ar þannig til rúmliggjandi sjúk-
linga. Þetta orð hefur marg-
víslegar merkingar sem vísa þó
oftast til sjúklinga eða umönnunar
sjúkra. Orðið klínik getur t.d. þýtt
sjúkrastofnun eða einhvers konar
vinna með sjúklinga. Þegar er-
lendir textar eru þýddir á íslensku
er samt oftast hægt að sleppa orð-
um eins og klínik eða klínískur án
þess að það komi að sök. Í sam-
bandi við rannsóknir þýðir orðið
klínískur venjulega að viðkomandi
rannsókn sé gerð á fólki, sjúku
eða heilbrigðu. Við þróun nýrra
lyfja er byrjað á rannsóknum í til-
raunaglösum, á ræktuðum frum-
um, einangruðum líffærum úr dýr-
um og lifandi dýrum. Slíkar
rannsóknir eru oft kallaðar for-
klínískar vegna þess að þær eru
gerðar áður en viðkomandi lyf eða
efni er gefið mönnum. Ef for-
klínískar rannsóknir gefa góða
raun er hafist handa við klínískar
rannsóknir, fyrst á heilbrigðum
sjálfboðaliðum. Klínískar rann-
sóknir á lyfjum skiptast í nokkur
stig, fyrst er nýtt lyf gefið fáein-
um heilbrigðum sjálfboðaliðum,
síðan litlum hópum sjúklinga,
stórum sjúklingahópum og að lok-
um eru gerðar ýmiss konar rann-
sóknir á sjúklingum eftir að lyfið
er komið á markað. Klínískar
meðferðarprófanir (clinical trials)
eru rannsóknir þar sem sjúkling-
um er slembiraðað (raðað af
handahófi) í hópa sem ýmist taka
nýja lyfið, eldri lyf eða lyfleysu.
Slíkar rannsóknir eru oftast tví-
blindar sem þýðir að hvorki sjúk-
lingar né þeir læknar sem meta
árangur meðferðarinnar vita hvað
hver tekur, en þetta er gert til að
minnka hættuna á að sérstakar
væntingar eða t.d. mikil trú á
ágæti nýs lyfs hafi áhrif á nið-
urstöður rannsóknarinnar. Rann-
sóknir af þessu tagi sem ekki upp-
fylla skilyrði um slembiröðun og
tvíblindun eru venjulega lítils
virði. Allar rannsóknir á sjúkling-
um eru í eðli sínu klínískar og til
viðbótar við lyfjarannsóknir má
nefna sem dæmi samanburð á ár-
angri mismunandi skurðaðgerða,
samanburð á árangri skurð-
aðgerðar og geislunar og leitar að
efnum í blóði eða þvagi sem hafa
forspárgildi fyrir sjúkdóm eða
hjálpa til við sjúkdómsgreiningar.
Hugtakið klínískar rannsóknir
hefur því mjög víðtæka merkingu
og felur í sér allar rannsóknir sem
gerðar eru á fólki og tengjast
sjúkdómum beint eða óbeint.
 Lesendur Morgunblaðsins geta spurt lækn-
inn um það sem þeim liggur á hjarta. Tekið
er á móti spurningum á virkum dögum milli
klukkan 10 og 17 í síma 5691100 og bréfum
eða símbréfum merkt: Heilsa. Fax 5691222.
Einnig geta lesendur sent fyrirspurnir sínar
með tölvupósti á netfang Magnúsar Jóhanns-
sonar: elmag@hotmail.com.
Orðið klínik er
dregið af gríska
orðinu kline sem
þýðir rúm og vísar
þannig til rúmliggjandi
sjúklinga.
Hvað eru klínískar
rannsóknir?
 MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR
SPURNINGUM LESENDA