Pressan - 26.01.1989, Blaðsíða 10

10
Fimmtudagur 26. janúat 1989
Viðtal við Daníel Þ. Magnússon
myndlistarmann
MENNINC
ER EINS O
en œtti að vera eins og gólftuska
Það er vetur og á veturna á íslandi er hægt að tala
svo mikið. Það er notalegt afþví allt er svo dimmt. Um
leið og dagurinn er byrjaður er hann búinn og dimm-
an kemur. Það er hægt að hugsa svo mikið í dimm-
unni og tala. í dimmunni þarf maður að tala.
í Nýlistasafninu við Vatnsstíg stendur nú yfir sýn-
ing Daníels Þorkels Magnússonar myndlistarmanns,
en þar sýnir hann verk á veggjum unnin í tré og fleira.
Daníel útskrifaðist úr myndmótunardeild Myndlista-
og handíðaskóla íslands 1987 og hefur síðan í haust
haft vinnustofu i húsi Myndhöggvarafélagsins á
Korpúlfsstöðum. Við Daníel settumst niður og töluð-
um i fimm klukkutíma. Settumst niður og bjuggum
til viðtal. T.d. töluðum við um hvernig talað er um
menningu:
EFTIR KRISTÍNU ÓMARSDÓTTUR
— ...ég man allt í einu eitt
atriði, segir Daníel, varðandi leiki
barna. Fjölskyldufaðirinn hefur
kortéri áður flúið skræki barn-
anna og lagst í sófa inni í stofu.
Börnin koma óðar og æpa á
hann: — Megum við nota þig í
læknó? En t’aðirinn sem vill með
öllum ráðum kaupasérfrið byltir
sér og mælir til þeirra: — Elsku
börnin mín, þið megið til með að
umgangast mig, sofandi á sófan-
um, sent liðið lík ellegar dauð-
vona. Því líffæri mín, ofan og
neðan kviðarhols, eru sem næst
úrkula vonar um frið í þessum
sófa. Bórnin æsast upp um allan
helming og taka strax til við að
þvo hinn sveitta og þvala líkama
föðurins uppúr súr og basa, tilað
undirbúa i réttri röð krufningu
hins úrvinda föður. Þegar hér er
komið sögu eru börnin orðin rjóð
í kinnum, því það tækifæri að fá
volgt föðurlík á sjúkraskrá
læknaleiksins er alger nýlunda.
Faðirinn greinir í svefnrofunum
æsing barnanna og mælir: — Nú
ligg ég undir grænni sótthreins-
aðri skikkju ykkar frumlega lík-
húss og leik dauðan föður ykkar,
þó svo að öll lífræn hlutföll milli
oss séu lífinu í vil, því hefur ekki
líf ykkar sprottið af sæði mínu og
afgangi líkama míns? Börnin mót-
mæla í einum kór og lemja með
samstilltum smelli á eistu föður-
ins. — Persónulega sé ég menn-
inguna í þessu ljósi.
Menningarumræða er komin í
forni minningargreina. Það er
alltaf verið að taka á henni einsog
einhverju voðalega brothættu,
með hönskum, úr fjarlægð. Flún
er rétt uppí hendurnar á fólki sem
er treyst fyrir því að allt fari vel.
Menningin fær aldrei að reyna
neitt á sig. Flún er aldrei opin og
notuð. Fiún er einsog eitthvert
sparitau en ætti miklu frekar að
vera notuð einsog gólftuska.
Ég skil vel þreytu þeirra sem
segja: — Æ, menningarmál! Af-
því það er talað um hana í svo
væmnum tóni. Það er einsog hún
sé eitthvað óhöndlanlegt sem eng-
um nema einhverjum útvöldum
komi við og sé einkamál þeirra.
Ég held að menning sé ekki þann-
ig. Hún er ekki tilbúningur. Eitt-
hvað hátíðisdagalegt. Hún gerist
á öllum dögum. Oftast úti á götu
en ekki í fjölmiðlum. En útafþví
hér er kalt og dimmt verður hún
líka að fara boðleiðina gegnum
fjölmiðla. Og ekki bara hér, held-
ur alls staðar í heiminum. Þó fólk
búi í borgum þá er ekkert styttra
milli manna nú en þegar voru
sveitirog vegalengdir. Fólk verður
að fá að vita hvað er að gerast.
Það verður að vera stöðug um-
ræða i gangi um menningu og þá
ekki á þessum hárfínu nótum,
þarsem fólk talar einsog af skyldu
en ekki áhuga, — og engin furða,
þegar viðhorfið til menningar er
einsog það er. Mér er það þvert
um geð að vera að væla. Það er
bara partur af kjörum listamanna
að þeir hafi vettvang til þess að
koma hugmyndum sínum á fram-
færi þar sem opið og næmt og
ábyrgt fólk sinnir málum.
í dag t.d. þá er yngra listafólk,
í tónlist, leiklist, ritlist, myndlist,
að gera mikið. Þessa hluti er verið
að kæfa. Það er litið á þau sem
einhverja „krakka“! Þetta sé
óábyrgt hjal. Það er ekki tekið
mark á því. Kannski af því það er
verið að halda í einhverja menn-
ingarglansmynd sem einkennist af
gæruskinnsleikritum, grobbi í
ævisöguritun og síðan velteiknuð-
um módelmyndum.
— En þarf þá menning nokkra
fjölmiölun þegar hún gerist
„átómatískt“?
— Alþýðuskýringin segir okk-
ur að við eigum að njóta eftir
hjartanu og þannig flokka Iistir í
slæma og góða list, allt eftir duttl-
ungum hjartans. Ég er á öðru
máli. Ég tel að skynsemin verði að
deila við hið mállausa hjarta, þess
vegna finnst mér listaumræða
nauðsynleg. Hjartað vill flokka
án umræðu, með fljótfærni. En
þaðerlíkafulltafvellu. Þaðgetur
verið móttækilegt fyrir næstum
því öllu. Mér finnst hjartað vera
mállaust en skynsemin geta út-
skýrt og rökstutt. Þess vegna er
ekki hægt að treysta á hjartað eitt
og sér.
íslendingar eru mjög óþroskað-
ir í að nema sjónrænar listir. Við
höfum ekki hefðina. Það hefur
hingað til verið álitin góð og gild
list það sem greinilega er mjög
vandasamt að gera og þessi hugs-
unarháttur er enn ríkjandi. En
hann er líka ákveðin lífssýn. Burt-
séð frá öllum flinkheitum: —
Hvar setur maður manneskjuna
sjálfa í listina? Á hún að vera með,
eða á hún ekki að vera með? Við-
urkennir listamaðurinn tilfinn-
ingar sínar og geðveiki? Eða við-
urkennir hann þær ekki og vill
hylma yfir manneskjuna með því
að horfa á skrautið og segja að