Pressan - 26.01.1989, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 26. janúar 1989
11
ilH
G SPARITAU
skrautið sé listin og allt annað
stælar. Mér finnst oft litið á til-
finningar í listum sem eintóma
stæla.
Ég held að ákveðin geðveiki eða
geggjun sé örvandi og líka ögr-
andi. Það er oft einhver áskorun í
henni, þ.e.a.s. að lækna sjálfan sig
af henni og síðan virkja hana til
þess að miðla henni. Ég held að
geggjunin sé sammerk okkur öll-
um. Síðan þegar einhver hefur
komið geggjun sinni í eitthvert
form þá miðlar hann henni og get-
ur hreinsað aðra. Ég held að allar
þesar breytingar í nútímaþjóðfé-
lagi krefjist þess að fólk tali meira
saman. Það þarf ekki endilega að
vera í samtölum. Það getur verið í
formi myndlistar eða ritlistar, ein-
hverjum merkjum, táknmáli. Mér
finnst þetta samtalsform vera það
sem er mest spennandi við mynd-
listina. Að geta rætt við einhvern
með formum, litum. Einn dag
gerir einn maður mynd. Síðan
kemur annar maður og segir:
— Ég veit svarið við þessari
mynd. Svo svarar hann myndinni.
Þetta er samband þar sem ekki
eru notuð orð heldur form og litir.
Tungumál myndarinnar er
sveigjanlegt, margvíslegt. Það er
hægt að flokka það niður í þætti.
í dag t.d. tölum við um fegurð
formsins og fegurð efnisins og
fegurð samsetningar hinna ýmsu
efna. Raunveruleg frásögn mynd-
arinnar er ekkert endilega aðal-
atriðið. Aðalatriðið getur verið
fegurð formsins og efnistakanna.
Eða einhver hugsun og þar með
meining o.s.frv. En þennan mun
verður að gera greinilegan. Flestir
íslendingar sjá vel muninn á bók-
menntum, hvað þessi bók er,
hvaða tungumál hún talar. Og þó
augun séu fljótari að sjá mynd en
festa sig í texta í bók þá er hún
ekki numin á því augnabliki sem
hún er séð. Það þarf að gefa
myndinni tíma. Hún er ekkert fyr-
ir skyndikynni.
Það er óþolandi að heyra fólk
segja: — Mér finnst Erró bestur!
Erró er góður myndlistarmaður,
en það er ekki hægt að bera hann
saman við ólíka listamenn. Það er
ákveðin óþolinmæði og þröng-
sýni að álíta að það sé bara einn
gluggi á heiminum og allir séu að
horfa útum hann á sama augna-
bliki. Maður er örugglega mjög
barnalegur að vilja benda fólki á
þetta. Annars verð ég svo hátíð-
legur þegar ég tala inná segul-
band. Næstum því einsog stjórn-
málamaður í framboðsræðu.
En sko, að leyfa sér að njóta
einhvers, það eru fríðindi. Sum-
ir... — nei ég ætla ekki að segja
„sumir“. Þegar maður segir
„sumir“ þá er einsog maður skipti
heiminum í tvennt, þá sem maður
þekkir og þá sem maður þekkir
ekki, og þess vegna aðeins til tvær
manngerðir. En hver og einn býr
lengi að þessu að geta slappað af.
Meðtekið það sem er að gerast og
notið þess. Ég er ekki að segja að
allir þurfi á myndlist að halda,
það er ekki krafa mín. Ég vil bara
ekki að myndlist verði fordæmd.
Hún verður að fá tækifæri.
— Og afhverju fórst þú í
myndlist Daníel?
— Mér líður oft þannig að ég
hafi neyðst tilað fara útí myndlist.
Annars hefði ég orðið til vand-
ræða. Að stunda myndlist er
ákveðið leyfi en ekki einsog sum-
arleyfi. Að segja að það sé köllun
segir ekki neitt. Hin kristilega
köllun, einsog við þekkjum hana
úr biblíusögunum, var ákall til út-
valins einstaklings þarsem hann
fékk það embætti, í krafti guðlegs
valds, að fúnkera í þágu almenn-
ings. Það er hverjum manni í
sjálfsvald sett hvort guðdómurinn
er honum vítamín eða ekki. Ég tel
köllunartal ekki vera listamannin-
um til framdráttar. Það er einhver
afsökunarblær yfir því.
— Þú talar um geggjun, Daní-
el, eru listamenn ekki venjulegt
fólk?
— Listamenn eru sjálfselsku-
djöflar. Þeir eru það, einsog
venjulegt fólk.
Það má segja að
verkið Skaufnali sé
nokkurs konar sálu-
messa yfir minu eigin
holdi i Ijósaskijpt-
unum. Enda lifi ég
tvöföldu lifi, einsog
allir eðlilegir menn.
— Fría þeir sig þá venjulegu
lífi?
— Já, þeir gera það samt. Þeir
lenda alltaf á einn eða annan hátt
í útlegð.
— Kemur lífið þér við?
— Já, að vissu marki. Sjálfs-
elska mín velur handa mér verk-
efni. Annars finnst mér mjög gott
að sofa. Og það kannski rennir
stoðum undir þann grun minn að
hið daglega líf sé mér óbærilegt.
Stundum dreymir mig svo mikið
að mér finnst það vera nóg.
— Daníel, verkin þín...
— Verkin mín einkennast mest
af efnistökum en ég vinn líka með
„nostalgískar" hugmyndir sem ég
fæ. Ég held það sé þrá eftir ein-
hverju skáldlegu. Myndirnar eru
margar hverjar minnisvarði um
ákveðin augnablik þarsem mæt-
ast „nostalgía“ (óþolandi sökn-
uður) og síðan ákveðin sjúk af-
staða til þeirra.
Myndirnar mínar verða ekki til
tilþess ég geti gleymt þessum
augnablikum, heldur er þetta
formbreyting á þeim. Einsog ég sé
að reyna að ná tökum á þessunt
sjúkleika — eða þrá — með þvi að
gera minnisvarða um hann. Síðan
get ég sagt: — Ég er búinn að
afgreiða þetta mál.
Alltaf þegar ég hef lokið við
verk þá finnst mér myndast viss
andúð á þeim. Ég hef enga löngun
tilað umgangast þau meira. Ég vil
helst að þau hverfi. Ég vil geta
sagt: — Ég á enga sök á þessu,
myndin er augnabliksæði. Samt
þykja mér verkin mín frekar heil-
brigð, að-sjá. Þau hafa fengið
lækningu.
Það er ekki hægt að aðskilja
verkin og mann sjálfan. Einu
sinni hélt ég að það væri hægt að
vera hlutlaus, en það er ekki hægt,
það eru svik.
En ef við tökum sem dæmi
verkið Skaufhala sem er á sýning-
unni og er ljómandi gott verk og
fjallar um þetta skringilega uppá-
tæki tófunnar að rúlla sér niður
brekkur þegar mikið liggur við.
En tófan í þessari mynd er á leið-
inni til borgarinnar. Hún er ein-
hvers konar fulltrúi bæjarbósans,
sem er á leiðinni þangað tilað
gamna sér.
— Aurora Borealis, hvað þýðir
það?
— Norðurljós, á latínu.
— Maður þarf að kunna latínu
til að fara á sýningu hjá þér?
— Já. Helst.
Það eru norðurljós, morgun-
himinn, akur og bleikur akur í
myndinni, en það er tilað hjálpa
tófunni til að staðsetja sig, samt er
hún að rúlla eitthvert annað. Ég
gæti hafa gert tófuna þannig að
hún væri að rúlla í tilgangsleysi og
sleppt öllum staðsetningum. En
ég vildi gera hana slóttugri en tii-
efni stóð til. Að rúllið í henni væri
einsog rúll mannsins. Einhvers
konar flótti, — niður í bæ. Mynd-
in gerist i Ijósaskiptum morguns
og nætur þegar borgartófan er á
leiðinni eitthvert, bæði í andanum
og búknum.
Það má segja að verkið Skauf-
hali sé nokkurs konar sálumessa
yfir mínu eigin holdi í Ijósaskipt-
unum. Enda lifi ég tvöföldu lífi,
einsog allir eðlilegir menn.
— Er það eðlilegt að rúlla í
morgunsárinu?
— Persónulega finnst mér lýs-
ingarorðið „eðlilegur“ skrítið orð.
Því eins getur maður spurt:
— Hvurs eðli er það að vera eðli-
Iegur?
— Ha?
— Hver er viðmiðunin? Hvers
eðli er verið að miða við, þegar
talað er um eitthvað eðlilegt? Er
verið að miða við eðli prests sem
í stólræðu sinni spáir í dyggðir og
lesti holdsins? Ef svo er þá er svar-
ið nei. Því það sem er eðlilegt er
eðlilegt gagnvart kringumstæð-
unum og engu öðru. Þess vegna er
tófumanninum eðlilegt að rúlla
óskilgreindur í ljósaskiptunum, á
leiðinni í bæinn.
— Er þá til eitthvað óeðli-
legt?
— Nei. Það eina sem mér þætti
óeðlilegt væri að hverfa af yfir-
borði jarðar og líkamnast sem
einhver Páll út í bæ. Það væri
mjög óeðlilegt. Sennilega mjög
tragískt. ■
Kristín Omarsdóttir
• ••
68 5168.
Hvalrengi
Bringukollar
Hrútspungar
Lundabaggi
Sviðasulta súr
Sviðasulta ný
Pressuð svið
Svínasulta
Eistnavefjur
Hákarl
Hangilæri soðið
515,-
590,-
570,-
821.-
720,-
379,-
490,-
1.590,-
1.555,-
Hangiframpartur soðinn 1.155,-
Úrb. hangilæri
Úrb. hangiframpartur
Harðfiskur
Flatkökur
Rófnastappa
Sviðakjammar
Marineruð síld
Reykt síld
Hverabrauó
Seytt rúgbrauð
Lifrarpylsa
Blóðmör
Blandaður súrmatur
Smjör 15 g í fötu
Þorratrogið
Opið alla virka daga
Föstudaga
Laugardaga
965.-
721.-
2.194,-
43,-
130,-
420,-
45,- flakið
45,- stk.
78,- pk.
41,- pk.
507,-
427,-
389,-
6.70
550,-
9—18.30
9—19.30
10—16.00