Pressan - 10.08.1989, Blaðsíða 18

18
Fimmtudagur 10. ágúst 1989
sjúkdómar og fólk
FYRIRMÆLI
HIPPÓKRATESAR
Ætt og uppruni
Hippókratesar
Maður var nefndur Hippókrates,
fæddur á eynni Kos vestan Litlu-
Asíustranda um 460 fyrir Krist. For-
feður Hippókratesar þessa voru
læknar mann fram af manni og sjálf-
ur lagði hann stund á læknislist í
heimkynnum sínum. Fyrir áhrif
Hippókratesar tók grísk læknislist
stórfelldum framförum og hann er
stundum nefndur faðir nútímalækn-
isfræði. Rit Hippókratesar eru
bestu heimildirnar um skoðanir
hans og kenningar en þau eru köll-
uð Corpus Hippokratikum. í þess-
um ritum má lesa margt um læknis-
list þessara tíma, farsóttir, forspár og
horfur, ýmis spakmæli og viðhorf
hans til lækna og læknisfræði.
Margt í ritum þessa forna Grikkja á
fullt erindi til nútímamanna og þar
leynist ýmis síungur sannleikur.
Um lœkninn og matarœöiö
Hippókrates skrifar margt um
mataræði og hreinlæti og taldi flest-
ar sjúkdómsorsakir koma að utan,
þ.e. af óhollri fæðu, óhollri vinnu
eða lifnaði, loftslagi, eitruðum upp-
gufunum og óhollu vatni. Þessar
kenningar eru auðvitað enn í fullu
gildi á þessari öld mengunar og alls
konar umhverfisslysa. Hippókrat-
es skrifar í einu rita sinna um lækn-
inn, hvernig hann eigi að haga sér
andlega og iíkamlega og hvað
hann verði að aðgæta. Mér finnst
gaman að lesa hverjum augum
Hippókrates hefur litið starfsbræð-
ur sína og framkomu þeirra. Margir
læknar og sjúklingar þeirra hefðu
gott af því að lesa þessar ráðlegging-
ar Hippókratesar, sem aldrei verða
úreltar. „Hverjum lækni skyldi vera
umhugað, að útlit hans sé hraust og
sællegt, því leikmenn líta svo á að sá
sem er hirðulítill um sjálfan sig sé
ekki hæfur til að sjá um heilsufar
annarra." Þannig hafði Hippókrates
fullan skilning á því að læknar ættu
að vera sem best til fara, svo sjúkl-
ingarnir treystu þeim til fullnustu.
Ég hef reyndar lengi reynt að segja
fólkinu minu þetta til að afsaka alla
reikningana hjá Sævari Karli, svo
fólk skilji, að öll mín fatakaup eru í
fullu samræmi við Hippókrates.
Þetta gengur þó ákaflega illa og ég
er óspart kallaður ábyrgðarlaus og
eyðslukló þrátt fyrir það. Áfram
heldur meistarinn: „Læknirinn
verður ennfremur að ræsta vel
líkama sinn, klæðast vel og þrifa-
lega og ekki má vera grunsamlegur
eða óþægilegur þefur af honum,"
Þannig mælir Hippókrates með
hreinlæti og góðum klæðaburði og
jafnvel smáskvettu af rakspíra á
vangann og deodórant undir hend-
urnar. Ég taldi mér a.m.k. trú um
það, þegar ég fór síðast í gegnum frí-
höfnina og freistaðist til að kaupa
enn eitt glasið af rándýrum rakspíra
(Cartier). Hippókrates sagði að
maður ætti að ilma vel og dægilega,
muldraði ég fyrir munni mér, þegar
ég skrifaði upp á Euro-nótuna.
Fleiri ráðleggingar
„Vitur læknir ætti að stunda alla
ráðvendni og lýtalaust líferni svo
hann fái lifað við góðan orðstír.
Hann skal stunda velsæmi og sýna
alþjóð, að hann sé í alvöru velviljað-
ur heiðursmaður og mannvinur.”
Þetta síðasta er ekki svo erfitt, sagði
einn vinur minn, þegar við lásum
þetta saman, alþjóð veit ekki allt
sem gerist. Maður blótar þá bara
spillinguna á laun. „Læknirinn má
ekki vera gremjulegur á svipinn,
hann má ekki hlæja mikið eða hátt
og ekki sýna af sér mikla kæti, með
hryssingi hrindir hann frá sér sjúk-
um og heilbrigðum." Hlátrasköll eru
þannig illa séð því þau verka illa á
sjúkt fólk og Hippókrates bannar
mönnum að vera með fýlusvip og
skeifu i námunda við sjúklinga sína.
Hryssingur og hroki hafa verið sem
eitur í beinum Hippókratesar.
Hann ræðir talsvert um launamál
lækna í ritum sínum, en þau eru ein-
mitt til umræðu núna þegar skatt-
skráin dynur yfir landsmenn. „Ef
læknirinn byrjar á þjarki um læknis-
þóknun, þegar hann kemur til sjúkl-
ings, vekur hann tortryggni og ótta
Það er mitt ráð að ekki sé gengið of
hart að neinum með læknisþóknun,
heldur líta á efni og aðstæður. Það
getur og komið til greina að hafna
allri þóknun, af því að læknirinn vill
geta sér gott orð. Hippókrates hefur
sennilega ekki séð fram á verð-
tryggðu lánin og allan þann vanda
sem af þeim stafa, þegar hann skrif-
aði þessi orð. Hann hefur ekki held-
ur gert sér grein fyrir því, hversu
dýrt það er að vera íslenskur læknir
á jeppa- og laxveiðiöld.
Heimspeki — lœknisfræöi
Hippókrates bendir réttilega á
skyldleika heimspeki og læknis-
fræði og telur muninn ekki ýkja
mikinn. Þetta er áhugavert á þess-
um tímum, þegar tæknivæðing
læknisfræðinnar er í algleymingi.
Nútíma læknar virðast telja læknis-
fræðina mikið tæknifag, þar sem
mestu máli skipti að vera sem fær-
astur á alls konar vélar og tól. Rann-
sóknarstofur sjúkrahúsanna líkjast
æ meira vélasal í kjarnorkuveri þar
sem gljáandi tæki og mælaborð eru
alls ráðandi. „Læknirinn verður að
bera gott skynbragð á heimspeki,
þá verður læknirinn heimspekingur
og guðunum líkur. Allt sem heim-
speking má prýða verður og læknir-
inn að hafa til síns ágætis, ósíngirni,
tigna kurteisi, hógværð, virðingu
fyrir sjálfum sér, skarpskyggni,
hreinlæti og málsnilld. Andi læknis-
ins verður að vera mótaður vitund-
inni um hið guðdómlega, því öllum
hinum margvíslegu sjúkdómum
mannanna tekur læknislistin með
guðsótta og sannur læknir hneigir
sig í auðmýkt fyrir guðdómnum, því
með læknislistinni leynist engin
furðuleg orka. Vitað er að læknar
leggja hönd á marga meinsemd en
hitt er víst að margt meinið grær af
sjálfu sér." Hippókrates hefði
hneykslast á ofurtrú margra lækna
og sjúklinga á tæknivæðingu nútím-
ans enda taldi hann læknisfræðina
listgrein og læknirinn yrði að hafa
sérstaka hæfileika sem eigi yrðu
bættir upp með lærdómi eða
tæknikunnáttu nema að litlu leyti.
Margir eru þannig kallaðir og fáir
útvaldir. Hippókrates hefði litið
alla tæknina hornauga og velt því
fyrir sér, hvort allt þetta umstang
kæmi að notum; hvort alltof vís-.
indaleg læknisfræði gæti jafnvel
gert út af við lækninn, ef hún færi
út í öfgar. Hann hefði sennilega hrist
höfuðið inni á nútímasjúkrahúsi og
beðið menn að minnast þess að
læknisfræðin er ekki siður list en
fræði og tekið undir með mannin-
um sem sagði: „Ef maðurinn er ekki
fæddur læknir þá verður hann það
aldrei, en hann getur orðið spreng-
lærður læknisfræðingur."
(Helsta heimild: Hippókrates,
faðir læknislistarinnar, í þýð-
ingu Valdimars Steffensen.
Bókaútgáfan Norðri 1946)
ÓTTAR
GUÐMUNDSSON *
ins en þá léku Stuðmenn til klukk-
an sex um morguninn. Færri vita
þó kannski að einmitt þá voru Stuð-
menn að halda upp á tuttugu ára
starfsafmæli sitt og gáfu ærlega í,
enda á ferðinni síðasta spilerí þeirra
saman í bili. I afmælisveisluna
mættu ýmsir mætir menn, þeirra á
meðal Hrafn Gunnlaugsson og
Pétur Hjaltested tónlistarmaður,
sem ekki mættu þó ugp á sviðið eins
og þeir gerðu Einar Orn Sykurmoli
og Helgi Björnsson leikari og
söngvari í Síðan skein sól. Þeir
tveir síðastnefndu tóku lagið með
Stuðmönnum við mikinn fögnuð
áheyrenda ...
■ Húnaveri fór einnig fram
keppni þrjátíu hljómsveita hvaðan-
æva af landinu. Mótsgestir greiddu
atkvæði og hlutskörpust varð reyk-
víska hljómsveitin Bootlegs. í öðru
sæti varð einnig reykvísk hljóm-
sveit, Sérsveitin.__________
c .
^Vteingrímur Hermannsson
er iðinn laxveiðimaður og hefur þáð
laxveiðiboð ýmissa aðila eins og
menn þekkja. í dag, fimmtudag,
hófst enn einn túr Steingríms, að
þessu sinni í boði helstu forrráða-
manna Stöðvar 2, þeirra Jóns Ótt-
ars Ragnarssonar, Ólafs H. Jóns-
sonar og Hans Kr. Árnasonar.
Þeir Stöðvarmenn héldu með Stein-
grími Haffjarðará en hún er í eigu
Páls í Pólaris en hann á stóran hlut
í Stöð 2 ...
IPRESSU
MOJLAR
likið fjör var í Húnaveri
um verslunarmannahelgina og létu
Stuðmenn ekki sitt eftir liggja í að
halda uppi stemmningunni. Loka-
átakið var aðfaranótt mánudags-