Pressan - 02.11.1989, Qupperneq 24

24
•" FimmtudagUl- 2.'rióv. 1989
TðMT KJAFTÆÐI frh.
skjallið gott. Þessi trommuleikari
var í sambandi við peningamenn í
Detroit og þangað hélt ég með hon-
um. Peningamennirnir voru aidrei
alveg klárir á því hvort hljómsveitin
hét Pelican eða The Penguins og
vildu láta reka Pétur Kristjánsson.
Peningamennirnir vildu mýkja
hljómsveitina upp, draga úr þeim
hráa krafti sem gerði Pelican að
toppsveit — en auðvitað voru regin-
mistök að reka Pétur. Trommuleik-
arinn drakk sig svo út úr öllu og
draumurinn dó. „Momentið" var
búið.“
Aðskilnaður
ríkis og kirkju
Þegar Dagblaðið var stofnað 1975
var Omar meðal fyrstu blaðamann-
anna sem þangað réðust til starfa.
„Mér fannst Dagblaðið vera blað að
mínu skapi. Sú stefna sem þar gekk,
að skilja fullkomlega á milli rit-
stjórnar og auglýsingadeildar, hugn-
aðist mér vel. Hjá Time kallast þetta
„aðskilnaður ríkis og kirkju", þ.e.a.s.
ríkið er auglýsingadeildin, kirkjan
er ritstjórnin. Þegar Dagblaðið sam-
einaðist Vísi var tekið fram að það
samband, eða öllu heldur sam-
bandsleysi, sem verið hefði milli
auglýsingadeildar og ritstjórnar á
Dagblaðinu yrði lagt af. Þar með
hafði ég ekki áhuga á að starfa
þarna lengur og reyndar var mér
sagt kurteislega að annaðhvort
makkaði ég rétt eða gæti komið
mér út. Ég vildi heldur koma mér út.
Það þarf enginn að segja mér það að
Jónas Kristjánsson, sem er einhver
klárasti blaðamaður á Islandi og
þótt víðar væri leitað, sé ánægður
með þetta blað sitt núna. Það þarf
enginn að segja mér það.“
Af Dagblaðinu fór Ómar á Helg-
arpóstinn, sem hann reyndar hafði
hugsað um að fara í vinnu hjá þegar
Helgarpósturinn var stofnaður. „Þá
dubbaði Jónas Kristjánsson mig upp
í fréttastjóra, — formlega. Og ég er
eins og allir aðrir; vitandi að það
væri skítadjobb að vera fréttastjóri
tók ég boðinu. En á Helgarpóstinn
fór ég semsagt eftir sameiningu
Dagblaðsins og Vísis og undi hag
mínum þar hið besta. — Helgarpóst-
urinn átti að vera blað sem stýrðist
eingöngu af faglegum sjónarmið-
um. Við áttum að vinna vel, vanda
okkur og gera það sem við fengjum
ekki tækifæri til að gera á öðrum
blöðum. Eftir árið var ég farinn að fá
ókyrrð í beinin en það sem gerði
útslagið var þegar ég kom inn til
umbrotsmannanna eitt sinn. Ég
hafði skrifað einn skandal á viku í
nokkuð langan tíma, en í þetta
skipti sá ég planið af blaðinu uppi á
vegg og þar var merkt við síðu 4 og
5: „SKANDALL. ÓV“! Um þetta leyti
stóð mér til boða aö koma á Mogg-
ann og tók því boði.“
Maðurfær
alltaf vinnu
einhvers staðar . . .
Þegar Stöð 2 var að fara í loftið
haustið 1986 var Ómar settur í að
skrifa um þau málefni. Páll Magnús-
son bauð honum umsvifalaust starf
á Stöðinni, Ómar sagði upp á Morg-
unblaðinu og tók þátt í ævintýri
Stöðvar 2 frá byrjun: „Fyrst leist
mér ekkert á að hætta á Morgun-
blaðinu. Ég hafði það fínt þar, var í
góðum félagsskap og með bestu yf-
irmenn sem ég hafði nokkurn tima
haft. Eftir nokkur samtöl ákvað ég
að slá til enda hentaði Mogginn
kannski ekki alveg skapferli mínu.
Auk þess hef ég alltaf haft gaman af
að taka þátt í ævintýrum. Ef allt
hrynur, þá fær maður sér bara aðra
vinnu. Það er alltaf hægt að fá ein-
hverja vinnu og ef maður tekur ekki
þátt í ævintýrunum þá er lítið gam-
an að lifa. Það var gaman að vinna
á Stöð 2 enda fullt af góðu fólki sem
ég kynntist þar.“
En einn daginn hætti Ómar Valdi-
marsson að birtast á skjánum. Alls
konar sögur voru í gangi um óvin-
áttu hans og Páls Magnússonar
fréttastjóra, aðrar gengu út á að
starfsfólkið fengi ekki launin sín. En
hvað gerðist í raun og veru?
„Brottför mín af Stöð 2 kom ekki
til vegna óvináttu milli mín og Páls
Magnússonar. Það var alltaf gott á
milli okkar þótt oft væri verulegur
ágreiningur um vinnubrögð og til-
högun vinnu. Brottförin átti rætur
að rekja til óheilinda Jóns Óttars
Ragnarssonar sjónvarpsstjóra, sem
ekki hentar að hafa í kringum sig
fólk sem ekki jánkar öllu. Ekki
meira um það.“
Ýmislegt sem
margir vildu að
yrði ekki skráð . . .
Ómar sat ekki auðum höndum
lengi. Skömmu fyrir jólin var frétti
hann að verið væri að leita að ein-
hverjum til að skrifa sögu Guð-
mundar J. Guðmundssonar verka-
lýðsforingja: „Guðmund þekkti ég
frá fyrri tíð, enda var það hann sem
útvegaði mér vinnuna uppi á Geit-
hálsi forðum þótt hann muni ekkert
eftir því! Þegar ég síðan varð þeirrar
ánægju aðnjótandi að vera í marga
mánuði á launum hjá Stöð 2 án þess
að þurfa að mæta til vinnu gat ég
farið að gera það sem mér sýndist
og datt í hug. Ég frétti skömmu fyrir
jólin að verið væri að leita að manni
til að skrifa bók með Guðmundi Joð,
hringdi í hann og sagði honum að
hann þyrfti ekki að leita lengur, ég
væri á íausu. Ég hafði talsvert skrif-
að um verkalýðsmál á Morgunblað-
inu og hélt því áfram á Stöð 2 svo ég
var orðinn sæmilega sjóaður í þeim
bransa og þekkti fólk í verkalýðs-
hreyfingunni. Guðmundur setti eitt
skilyrði fyrir þessari bók: „þú sérð
um Dagsbrúnarblaðið fyrir mig á
meðan,“ og það gerði ég. Guðmund-
ur er mjög tímabundinn maður og
ræður litlu um sinn tíma. í fyrstu
hittumst við reglulega tvisvar í viku
og unnum vel en þegar leið að
samningunum datt allt upp fyrir.
Þegar komið var fram á vor var mér
hætt að lítast á blikuna. Guðmundur
var að fara á þing Alþjóðavinnu-
málastofnunarinnar í Genf og það
varð úr að ég fór á eftir honum. Við
sátum því í Sviss í tólf daga og luk-
um samtölunum meira og minna
þar. Sátum á veröndinni í sólskin-
inu, drukkum capuccino og sóda-
vatn frá morgni til kvölds og Guð-
mundur talaði."
Ómar segir hér vera á ferðinni
skemmtilega og fróðlega bók: „Guð-
mundur er skemmtilegur maður,
segir dýrlega vel frá og er sannkall-
aður sagnameistari. Það er nánast
sama um hvaða mann eða málefni
er rætt, Guðmundur kann alltaf
sögu í kringum atburðinn eða
manninn. Hann lýsir um leið tíðar-
anda og öllum viðhorfum í örstuttu
máli. í bókinni rekjum við æviferil
Guðmundar, það er farið yfir menn,
málefni og atburði í gegnum tíðina
og þarna er ýmislegt sem margir
vildu örugglega að hefði aldrei ver-
ið skráð. Guðmundur er kannski síð-
asti stóri verkalýðsforinginn og hef-
ur fórnað nánast allri ævi sinni í að
vinna fyrir þá hugsjón sína að hér
megi ekki vera til fátækt fólk. Það sé
ekki sæmandi þessari þjóð að hér
búi fátækt fólk og að fólk eigi að
njóta þeirrar virðingar og reisnar að
fá að vinna og eiga ofan í sig.“
Eftir tuttugu ára starf í blaða-
mennsku er Ómar eiginlega kom-
inn „hinum megin við borðið".
Hann rekur í félagi við aðra kynn-
ingar- og fjölmiðlunarfyrirtækið
Athygli hf„ sem gefur meðal annars
út kynningarrit ýmiss konar og
kemur á framfæri góðum málum.
Það var til dæmis Athygli sem sá um
kynningu á K-deginum: „Ég hef
engan móral yfir því að vera kom-
inn meira og minna hinum megin
við borðið. Ég veit nefnilega hvar
mörkin eru og að vera í því að ota
fram góðum málum eins og aðstöðu
geðsjúkra er nokkuð sem ég hef
engar áhyggjur af. í tuttugu ár hef
ég reynt að hafa í heiðri ýmis
prinsipp og binda mig við siðaregl-
ur, sem ég sjálfur átti ekki minnstan
þátt í að herða. Maður gleymir ekk-
ert tuttugu ára gömlum prinsippum.
Blaðamenn hafa ekki bara réttindi,
þeir hafa líka skyldur. Skyldurnar
eru gegnumsneitt miklu meiri en
réttindin. Það er bara tómt kjaftæði
að segja að fjölmiðlafólk sé óábyrgt.
Það er til meira af góðum blaða-
mönnum núna en nokkru sinni fyrr.
Hins vegar hefur stéttin tvöfaldast á
allra síðustu árum, magnið af frétt-
um er miklu meira og þar af leið-
andi þynnist það út. Það gerist bara
ekki nógu mikið hérna á íslandi.
Það kemst allt í fréttirnar...!“
Tveir á tali. Guðmundur J. Guðmundsson verkalýðsforingi og Ómar
Valdimarsson, sem skrað hefur sögu Guðmundar. (Mynd: Róbert
Ágústsson.)
kynlifsdálkurinn
Bréf til kynlifsdálksins má skrifa undir dulnefni.
Utanáskriftin er: PRESSAN — kynlífsdálkurinn, Ár-
múla 36, 108 Reykjavík.
Hvað er klám?
Það hringdi í mig kona nýlega og
sagðist vera afar ósátt við val þeirra
hjá Pressunni á mynd sem birtist
með pistlinum um munngælur við
kynfæri. Konan, sem kynnti sig
ekki, vegna þess að hún vildi „ekki
blanda sér í þennan ósóma“, bað
mig að „taka rækilega í lurginn á
þeim sem völdu myndina". Viö-
brögð hennar fengu mig til að leiða
hugann aftur að þessum eilífa
ágreiningi um þvað telst klám og
hvað ekki.
„Pornó" eða „pornography" kem-
ur úr samsetta griska orðinu
„porne" (vændiskona) og „grap-
hein" (að skrifa); vændiskonuskrif.
Klám, ósómi og það sem telst særa
blygðunarkennd eru allt hugtök
sem afar erfitt er að skilgreina, því
þau vísa ekki til neins sem hægt er
að mæla eða er hlutlægt. Það eina
sem hægt er að segja með vissu er
að sumt fólk notar þessi orð til að
gefa til kynna vanþóknun sína á því
sem það heyrir og sér um nekt og
samlíf í leikritum, kvikmyndum,
bókum og tímaritum.
Munur á klámi
og ofbeldi
Um daginn var ég spurð að því
hvað mér fyndist um fjólubláu
myndirnar sem Stöð 2 væri byrjuð
að sýna. Ég svaraði því til að mér
fyndist í lagi að fólk horfði á þær þó,
svo að ég myndi kannski ekki nenna
því sjálf. Ég þarf ekki að vera sam-
mála innihaldi allra fjólublárra
mynda þó mér finnist í lagi að fólk
hafi þennan valkost. Síðan bætti ég
við í lokin að ég ætti miklu auðveld-
ara með að gera greinarmun á
klámi og ofbeldi en klámi og erótík.
Við vitum að klámiðnaðurinn er
uppfullur af ofbeldi og gerir oft út á
það „þema". Ofbeldi snýst um að
beita aðra órétti vísvitandi. Lítil
börn, sem eru neydd til að taka þátt
í gerð klámmynda, eru með því
beitt ofbeldi. Þetta eru ekki myndir
um klám að mínu mati heldur um
hreint og klárt ofbeldi. Og því miður
verður að segjast að sumir ruglast á
því og kynferðislega örvandi efni.
Sú staðreynd hefur orðið tilefni
fjölda rannsókna um það fyrirbæri.
Getnaðarvarnir og
gegnsæjar skyrtur
Enginn ætti að vera neyddur til að
horfa á eitthvað eða lesa gegn eigin
vilja eða siðferðiskennd og af þeirri
ástæðu höfum við ýmiskonar lög-
gjöf þar að lútandi. í Bandaríkjun-
um sér hver einasti sjónvarpsáhorf-
andi u.þ.b. tvö þúsund atriði sem
sýna samlíf eða gefa það í skyn.
Samt er enn bannað — talið vera
ósómi — að auglýsa getnaðarvarnir
hjá meirihluta sömu sjónvarps-
stöðva.
Svo er annað mál að setja lög og
reglugerðir varðandi atferli hvers
og eins. Varla er hægt að kalla þann
glæpamann sem hefur gaman af því
að horfa á fjólubláar myndir heima
hjá sér eða lesa Playboy. í íslenskum
lögum enn í dag er hægt að kæra
einstaklinga fyrir að særa blygðun-
arkennd manna á almannafæri.
Flestir eru sammála um að „flass-
ari" úti á götu væri dæmi um þannig
einstakling. En ef upp kæmi tíska
sem væri fólgin í því að stelpur
gengju í gegnsæjum skyrtum er ég
viss um að færri myndu vilja sam-
þykkja að þær særðu blygðunar-
kennd almennings með klæðaburði
sínum.
Ósiðsamlegt
augnakonfekt
Margir listamenn hafa orðið að
þola ýmislegt af hendi þeirra sem
töldu sig vera að forða almenningi
frá ósiðsamlegum listaverkum. Eitt
sorglegasta dæmið í sögunni snertir
verk Michelangelos „Síðasta dóm-
inn“, sem var málað á veggi Sistine-
kapellunnar í Vatíkaninu á sínum
tíma. Næsti páfi á eftir þeim sem
ríkti þegar Michelangelo lifði skip-
aði þriðja flokks listamanni að mála
föt á alla nöktu líkamana í málverk-
inu. Þetta gersamlega eyðilagði
málverkið. Mörg fleiri dæmi þekkj-
ast úr listasögunni; bæði málaralist,
leiklist og skáldskap.