Pressan - 04.07.1991, Blaðsíða 22

22
FIMMTUDAGUR PRESSAN 4, JÚLl' 1991
\TENGSL\
Albert Guðmundsson
sendiherra ólst upp hjá
ömmu sinni eins og
Guðmundur G. Þórarins-
son verkfræðingur sem er
áhugamaður um Shakespe-
are eins og
Linda Pétursdóttir fegurð-
ardrottning sem er ættuð
frá Húsavík og hefur unnið á
hóteli eins og
Bjarni Sigtryggsson frétta-
maður sem lærði í Noregi
eins og
Stefán Snævarr heimspek-
ingur sem skrifað hefur í Al-
þýðublaðið eins og
Orn Eiðsson deildarstjóri
sem er Fáskrúðsfirðingur
eins og_
Skúli Óskarsson lyftinga-
maður sem er í sama stjörnu-
merki og
Jóhanna Sigurðardóttir fé-
lagsmálaráðherra sem hef-
ur unnið sem flugfreyja eins
og
Unnur Steinsson fegurðar-
drottning sem býr á Sel-
tiarnarnesi eins og
Ólafur Ragnar Grímsson
aiþingismaður sem er aðdá-
andi Jónasar frá Hriflu eins
og
Albert Guðmundsson
sendiherra.
Skyldi Davíð vera púki í mannslíki?
Samkvæmt kenningu Kristjáns Jóhannssonar voru „ömurlegar
ullarvörur" frá Álafossi síðasta hálmstráið.
Grallari með kaldranalegan
húmor. Þannig lýsti Vilhjálmur
Þ. nýja borgarstjóranum.
MARKÚS ER
GAMALT
HREKKJUSVÍN
Nýi borgarstjórinn í Reykja-
vík er ekki allur þar sem
nn er séöur. Flestir sjá
nn fyrir sér þungan á brún,
landsfödurlegan og jafnvel
fráhrindandi. Markás Örn
Antonsson, kalladur í œsku
Krási, á sér hins vegar aörar
hliðar.
Þegar Krúsi var nýorðinn
útvarpsstjóri sagði borgar-
stjórabiðillinn Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson um hann: ,,Það
er geysilegur grallari í honum
og uppátækjasemi og hér á
árum áður var hann óskap-
legt hrekkjusvín. Húmorinn
hans er dálítið kaldranalegur i
enn þann dag í dag. Hann sér
vel það spaugilega í mannlíf-
inu þótt hann sé ekkert að
flíka því, miklu frekar kraum-
ar það niðri í honum, jafnvel
á hátíðlegustu stundum."
Krúsi gæti sem sé umturn-
ast í alvöru Dabba á svip-
stundu, samkvæmt Vilhjálmi,
sem sagði þó reyndar jafn-
framt að Markús væri „ekk-
ert sérstaklega opinn per-
sónuleiki. .. ekki maður yf-
irlýsinga, upphrópana, æði-
bunugangs". Þetta eru sem sé
vankantarnir, en þá má létti-
lega sníða af með fáeinum
námskeiðum hjá Dabba. Og
væri þá ekkert eftir nema að
safna hári og kaupa tví-
hneppt jakkaföt. Og undir-
búa stofnun ,,arms“ í flokkn-
um, því aldrei er að vita hvað
gerst getur á landsfundum
framtíðarinnar. Ekki má
gleyma því að öll mennta-
skólaár sín bjó Markús á
heimili Bjarna heitins Bene-
diktssonar forsætisráð-
herra . . .
Lesendur Þjóðviljans rak í
rogastans við lestur blaðsins
síðastliðinn laugardag. Eftir
fyrirsögnunum að dœma var
nefnilega auðvelt að álykta
að komið vœri helvíti á jörð
með tilkomu nýrrar ríkis-
stjórnar Davíös Oddssonar.
Á forsíðunni voru tvær
fréttir, hvor annarri djöful-
legri: „Stjórnin blekkir al-
menning" og „Ríkisstjórnin
stefnulaus í atvinnumálum".
Vildu menn anda léttara og
snúa blaðinu við tók ekki
betra við:
„Ríkið níðist á unglingum"
og „Ráðaleysi þessarar ríkis-
stjórnar virðist algjört".
GJALDÞROT
ÁLAFOSS
MARKAR
UPPHAF
AÐ ENDI
ÞJÓÐAR-
VITUNDAR
I viðtalsbók Garðars Sverr-
issonar við Kristján Jóhanns-
son spjallar Kristján meöal
annars um hversu fátt það er
orðið sem tengir þjóðina
saman. Það vœru helst ömur-
legar ullarvörur frá Álafossi.
I bókinni segir Kristján:
„Ég held að við íslendingar
séum smátt og smátt að týna
niður öllum menningarein-
kennum, öllu sem skilur á
milli okkar hefðar og annarra
þjóða. Mér finnst eins og við
séum að verða einn alþjóð-
legur hamborgari sem aðeins
er til á landakorti. Gagnvart
menningu annarra þjóða er
ekkert sem sameinar okkur
lengur nema einhverjar
ESSO, Olíufélagið ht, er
sem kunnugt er olíufélag
Samvinnuhreyfingarinnar.
Verðbréfasjóður Samvinnu-
bankans býður bréf til kaups
t ESSO á genginu 5,95. Verð-
bréfasjóður Islandsbanka
býður hins vegar upp á geng-
ið 5,70. Ætli viðskiptavinur
að kaupa bréf fyrir 100 þás-
und krónur í ESSO þarfhann
að borga 570 þásund kr. hjá
púkalegar ullarvörur sem við
höldum að allur heimurinn
vilji eignast en eru eingöngu
keyptar sem sýnishorn um
nesjamennsku."
Frá því þetta var sagt hefur
heldur sigið á ógæfuhliðina.
Álafoss er gjaldþrota og hinar
Islandsbanka en 595 þúsund
hjá Samvinnubanka. Munur-
inn er 25 þúsund eða 4,4 pró-
sent. Með öðrum orðum
verðleggur banki samvinnu-
hreyfingarinnar eign í olíufé-
lagi samvinnuhreyfingarinn-
ar hœrra en aðrir.
Ætli viðskiptavinur hins
vegar að kaupa bréf í Skelj-
ungi, SHELL, fyrir sömu upp-
hæð mætir hann genginu
ömurlegu ullarvörur ekki
lengur sameiningartákn
þjóðarinnar. Úr þessu er því
vart við öðru að búast en að
þjóðin verði endanlega að
þeim alþjóðlega hamborgara
sem Kristján sá fyrir.
5,95 hjá Samvinnubanka, en
6,30 hjá íslandsbanka, Fjár-
festingarfélaginu og Kaup-
þingi. Hann þyrfti því að
greiða 595 þúsund hjá Sam-
vinnubanka en 630 þúsund
hjá hinum. Munurinn er 35
þúsund eða 5,9 prósent.
Skyldu einhverjar hug-
myndafræðilegar skýringar
vera á samhenginu þarna á
milli?
SAMVINNUHUGSJÓNIN BLÓMSTRAR HJÁ SAM-
VINNUMANNASJÓÐI GRÁA MARKAÐARINS
KYNLÍF
Kvennaofsóknir á miðöldum
Mannskepnan er ótrú-
lega lunkin við að búa til
allskyns stríð; stríð milli
' kynþátta, trúarhópa, stétta
og kynja svo eitthvað sé
nefnt. Hvernig má útskýra
aðra eins vitleysu og stríð
þar sem enginn er sigur-
vegari? Það tapa allir, og
þeir sem taka ekki beinan
þátt tapa einnig, því allt líf
á jörðinni er samofið. í
stríði spila saman fávísi,
grimmd, hroki og virðing-
arleysi fyrir lífinu. Flestir
muna eftir nasistahryll-
ingnum í seinni heimsstyrj-
öldinni þó að svipuð af-
skræming á mannlegri
reisn, „bara“ á minni mæli-
kvarða, eigi sér stað á okk-
ar litlu jarðkúlu nú á tím-
um, ef marka má skýrslu
Amnesty International-
mannréttindasamtakanna.
Þegar mamma mín var lítil
stelpa var í öðru landi verið
að murka lífið úr milljónum
manna, þar á meðal krökk-
um á hennar aldri. Pynting-
ar og ofsóknir eru svo
ógeðfelld reynsla að al-
JÓNA
INGIBJÖfíG
JÓNSDÓTTIfí
menningur virðist helst líta
undan þegar fréttist af slík-
urn viðbjóði. Á fræðimáli
kallast slík hegðun fólks af-
neitun. Afneitun hefur til-
gang, til dæmis þann að
vernda gegn sársauka.
I sögu jarðarinnar eru
nokkur hundruð ár alls
ekki langur tími. í nokkrar
aldir, frá fjórtándu öld fram
á þá sautjándu, áttu sér stað
ofsóknir á hendur konum,
svokallaðar „nornaofsókn-
ir“ eða „nornabrennur".
Um daginn rakst ég á litla
bók en í henni er reynt að
svara spurningunni hvers
vegna „konur urðu undir í
lækningum en voru áður
leiðtogar á því sviði". Meiri-
hluti „norna" sem þá var
útrýmt, ef til vill í milljóna-
tali, var konur sem bjuggu
yfir læknisþekkingu. Þær
voru læknar síns tíma og
fólk leitaði á náðir þeirra
við öllum mögulegum
kvillum, einnnig voru þær
ljósmæður. Til dæmis not-
uðu þær ergot og bella-
donna en afleiður þessara
lyfja eru velþekktar í nú-
tímalæknisfræði. Á meðan
þær notuðu ergot til að
draga úr verkjum hríða
prédikaði kirkjan að hríð-
arverkir væru refsing guðs
fyrir syndir Evu. „Nornirn-
ar“ notuðu það sem virkaði
og létu annað eiga sig út frá
fenginni reynslu („rann-
sóknum" þess tíma). Þann-
ig óx þekking sem byggðist
á árangri, reynslu og skyn-
semi en ekki kreddum og
trúarþröngsýni.
Hvernig gerðist það svo
að þessar konur voru
seinna ofsóttar, pyntaðar
hroðalega til að játa ótrú-
legustu syndir og líflátnar?
Það er varla hægt að svara
þessu í nokkrum setning-
um en aðalnornaofsóknirn-
ar tengdust miklum þjóðfé-
lagsbreytingum á miðöld-
um — bændauppreisnum,
byrjun kapítalismans og
uppgangi mótmælendatrú-
ar. Nornaofsóknir voru vel
skipulagðar ofsóknir ræki-
lega studdar af ríki, kirkju
og auðvaldi þess tíma.
Tveir ágætir prestar, Kram-
er og Sprenger, rituðu Mall-
eus Maleficarum eða
„Nornahamarinn" árið
1484, sem var eins konar
leiðarvísir um hverjar sakir
norna væru, hvernig mætti
sanna sakirnar á þær og
hvernig best yrði staðið að
„réttarhöldum".
Hverjar voru helstu sak-
irnar sem bornar voru á
konurnar? Að vera kona og
kynvera var ein sökin. Að
mati kirkjunnar var sama-
semmerki milli kvenna og
kynlífs. Öll kynlífsánægja
var forboðin og kynferðis-
leg vellíðan kom frá djöflin-
um sjálfum. Konur áttu
mök við djöfsa og smituðu
síðan karlmenn svo að þeir
misstu kynlífsgetuna og
... konur áttu
mök við djöfsa og
smituðu síðan
karlmenn svo að
þeir misstu kyn-
lífsgetuna og
getnaðarliminn
getnaðarliminn. Önnur sök
var að þær hefðu með sér
skipulögð samtök sem
væru samtök djöfulsins.
Líklegra var að þessar
lækningakonur og ljóssins
mæður hittust reglulega til
að skiptast á reynslusögum
og góðum læknisráðum
(eins konar læknaþing þess
tíma). Loks voru þær sak-
aðar um að búa yfir töfrum
— bæði til að lækna og til
að skaða. Sumar voru
meira að segja ásakaðar
um að búa yfir ákveðinni
læknis- eða Ijósmóður-
þekkingu. Djöfullinn réð
yfir jarðneskum efnum,
konur þekktu jurtir og
kraftana sem bjuggu í jörð-
inni. Notkun þessara
„krafta“ hræddi ríki og
kirkju. Lækningar kvenna
voru þá ekki Guðs vilji því
guðlegir kraftir voru ekki
álitlir vera í jörðinni. Það
var enginn vandi að þekkja
guðlega lækningakrafta
því auðvitað gat Guð að-
eins komið „í gegn" hjá
prestum og karlkyns yfir-
stéttarlæknum en ekki hjá
aumri bóndakonu. „Norn-
inni“ sem bjó yfir áratuga-
þekkingu á sviði lækninga
varð því að koma fyrir katt-
arnef — á bálkestinum. Við
lá að um tíma yrði hálf-
dimmt í Norður-Evrópu því
svo margar nornabrennur
fylltu loftin blá af gráum
reyk. Tæplega þremur öld-
um síðar brunnu aðrir eld-
ar í Evrópu, að þessu sinni
í útrýmingarbúðum nas-
ista. Gyðingaofsóknir í það
skiptið. Kynþátta- en ekki
kynjastríð. Það er skelfilegt
til þess að hugsa að við
virðumst ekki geta lært af
reynslunni. Að minnsta
kosti virðast stríð ekki vera
á undanhaldi í heiminum.
Spyrjió Jónu um kynlífió. Utanáskrift: Kynlíf c/o PfíESSAN, Hverfisgötu 8-10, 101 Reykjavík