Pressan - 06.08.1992, Qupperneq 12

12
FIMMTUDAGUR PRESSAN 6. ÁGÚST 1992
MATTHÍAS
Bjarnason hefur íyrir löngu
sannað að hann er á við heilan
þingflokk. Hann hefur bæði
skoðanir sem ekki enginn ann-
ar þingflokkur hefur og vægi
hans í ríkisstjórn Davíðs Odds-
sonar er einnig á við heilan
þingflokk. Þannig gerði Þor-
steinn Pálsson sérstaka ferð
vestur á firði til að kynna Matt-
híasi hugmyndir sínar í kvóta-
málinu. Sumum hefði eflaust
þótt eðlilegast að Þorsteinn
kallaði Matthías á sinn fund en
þess í stað fór hann vestur að
hitta Nestorinn. Þar mun Þor-
steinn hafa talið Matthías inn á
190 þúsund tonna hámarksafla
á þorski gegn því að Vestfirð-
ingar fengju stærri hlut af örð-
um fisktegundum. Niðurstaða
ríkisstjórnarinnar varð síðan
reyndar allt önnur en slíka
meðferð hafa flölmennari
þingflokkar en Matthías svo
sem mátt þola.
ÞORSTEINN
Pálsson mun hins vegar ekki
hafa gefið upp alla von um að
rétta hlut Matthíasar gagnvart
ríkisstjórninni. I haust mun
hann taka upp deiluna um
hagræðingarsjóðinn en Matt-
hías vill að kvóta hans verði
skipt réttlátlega milli lands-
manna. í skilningi Matthíasar
þýðir það að Vestfirðingar
munu fá bróðurpartinn af
kvótanum.
DAVÍÐ
Oddsson hefúr hins vegar boð-
að þingrof og kosningar ef
Þorsteinn verður ekki stilltur
og lætur hagræðingarsjóðinn
vera. Davíð virðist ekkert hafa
gleypt neitt af skilaboðunum
sem Þorsteinn kom með vest-
an af fjörðum nema að um
heilagt réttlætismál væri að
ræða. Og þannig tekur Davíð
því. Hann mun ffekar hætta í
stjórnarráðinu og sækja um
aðra vinnu en að láta svo mik-
ið sem einn þorsk af kvóta
hagræðingarsjóðs til Matthías-
ar.
STEINGRÍMUR
Hermannsson mun þá verða
næsti forsætisráðherra ef þetta
gengur eftir. Framsókn halar
inn fylgi í skoðanakönnunum
og ef þær ganga eftir fer stjóm-
armyndunarumboðið beint til
Steingríms. Þá munu sjálfsagt
taka við aðrir tveir ffamsókn-
aráratugir eftir eins og hálfs árs
hlé frá þeim tveimur sem ný-
liðnir em.
Skýrsluhöfundar Hagsýslunnar um Rafmagnseftirlitið
HAGNAST Á
f síðustu viku vitnaði PRESSAN
í nýlega úttekt Hagsýslu ríkisins á
Rafmagnseftirliti ríkisins (RER),
þar sem farið var býsna hörðum
orðum um rekstur og stjórnun
stofnunarinnar. Lagt var til að
helstu starfsemi RER, prófun á
raftækjum, yrði hætt, skipulag
stofnunarinnar var gagnrýnt,
greint frá samskiptaörðugleikum
rafmagnseftirlitsstjóra og hags-
munaaðila og dregið í efa hverju
utanlandsferðir hans hefðu skilað
í aukinni þekkingu á alþjóðasam-
vinnu hjá RER.
Skýrslan var gerð að undirlagi
iðnaðarráðherra, að sögn Björtis
Friðfirmssomr ráðuneytisstjóra,
vegna kvartana sem ráðuneytinu
höfðu borist, meðal annars ffá raf-
veitum og innflytjendum raftækja.
Nefnd hefur verið skipuð til að
kanna hvort og með hvaða hætti
tillögum skýrsluhöfunda verður
best hrint í ffamkvæmd. Reiknað
er með að hún ljúki störfum í
haust.
Það er fleira en ofangreint sem
skýrsluhöfundum þótti athuga-
vert hjá RER, til dæmis háspennu-
eftirlit og flármálastjóm.
LÖGBOÐIÐ AÐALVERK-
EFNIER ÚTUNDAN
Samkvæmt lögum er aðalhlut-
verk RER eftirlit „með vörnum
gegn hættu og tjóni af raforku-
virkjum", en í starfsárum talið er
þetta næststærsta verkefni þess.
Um eftirlit með háspennuvirkjum
(orkuverum, línum, spennistöðv-
um) segja skýrsluhöfúndar að því
„virðist sinnt að takmörkuðu
leyti“ og „meira í orði en á borði“.
Ekki er ffekar rökstutt né reyndar
nefnt í skýrslunni hvað í þessu
felst, en af samtölum við þá sem
til þekkja má ráða að hvorki sé
tækjabúnaður, mannskapur né
áhugi hjá rafmagnseftirlitsstjóra
til að sinna þessu verkefni eins og
ákjósanlegt væri. Eftirliti sé ekki
sinnt á kerfisbundinn hátt með
þeirri tækni sem æskileg er og
yfirleitt væri eftirlitið tilviljana-
kennt.
Bergur Jónsson rafmagnseftir-
litsstjóri sagði að stofnunin hefði í
nokkur ár óskað eftir meiri mann-
afla í háspennueftirlit, en ekki
fengið. Hann sagði RER alltaf hafa
haff fylgst vel með raforkuvirkjum
á byggingarstigi, en annað eftirlit
ylti á ýmsum atriðum, svo sem
staðsetningu og áraun sem mann-
virkið yrði fyrir. Hann sagði að í
reglubundnu eftirliti væri beitt
úrtakskönnun og ávallt væri farið
eftir ábendingum sem bærust um
hugsanlega hættu sem stafaði af
mannvirkjum.
Menn, sem hafa beina reynslu
af starfsemi RER, fullyrtu að
stofnunin byggi ekki yfir nauð-
synlegum mælitækjum til að fylgj-
ast með hvort öryggistæki á borð
við rofa og eldingavara væru
Bergur taldi vafasamt að það
í verkahring yfireftirlits að ai
slíka skoðun, heldur ættu eij
ur að annast reglubundið e
og viðhaldseftirlit eftir se
reglum RER.
Þar sem RER getur ekki
eftirlitinu annast orkufyrirt
það að mikiu leyti sjálf, með
starfsfólki og þekkingu þess
lendum stöðlum og reglun
sögn Kristjáns Jónssonar fors
Rafmagnsveitna ríkisins annast
RER úttekt á nýjum mannvirkjum
áður en þau eru tekin í notkun, en
allt reglubundið eftirlit sagði hann
í höndum starfsmanna Rarik.
Ekki er til á Islandi háspennu-
reglugerð og gagnrýna skýrsluhöf-
undar drátt sem orðið hefúr á að
koma henni í gagnið. Reyndar er
til kafli í reglugerð um raforku-
virki um þetta efni og til eru reglur
um þetta mál í svonefúdum orð-
sendingum, sem RER gefur út, en
þær eru ekki ígiidi reglugerðar.
Bergur Jónsson benti á að þessar
reglur byggðu á alþjóðlegum fyrir-
myndum, en rétt hefði þótt að fá
reynslu hérlendra aðila af þeim
áður en þær væru formlega settar
í reglugerð.
EFTIRLITSGJALD EÐA
SKATTUR?
Fjármál RER eru með sérstök-
um hætti. Það fær einkum tekjur
Bergur Jónsson rafmagnseftirlitsstjóri: „Ekkert óeðlilegt við með-
ferð rafmagnseftirlitsgjaldsins."
af rafmagnseftirlitsgjaldi, sem er
ákveðið prósentuhlutfall af verði
seldrar raforku í iandinu. í skýrslu
Hagsýslunnar segir að gjaldið sé
skilgreint á íjárlögum sem orku-
skattur og eigi að renna beint í rík-
issjóð, enda hafi stofnunin fengið
beint framlag til rekstrar á flárlög-
um. í núgildandi fjárlögum er
gjaldið talið upp með sköttum í
rekstarreikningi að upphæð 80
milljónir. Stofnunin fær rúmlega
85 milljón króna ríkisframlag og
henni eru reiknaðar um 14 millj-
ón króna sértekjur. Bergur sagði
að enginn ágreiningur hefði verið
um að gjaldið skyldi renna til RER
og hefðu ráðuneyti og rafveitur
landsins lagt þann skilning í það.
RER hefur haldið tekjum af
gjaldinu eftir hjá sér og „líklega“
notað þær til að mæta rekstrar-
halla, qins og segir í skýrslunni,
enda hefur RER ekki sóst eftir
aukaflárveitingum þrátt fyrir um-
talsvert rekstrartap síðustu árin.
Um síðustu áramót skuldaði RER
ríkissjóði um 60 milljónir, en átti
50 milljónir í sjóðum. Vaxtatekjur
RER á síðasta ári voru um 4 millj-
ónir, sem skýrsluhöfundar túlka
sem hagnað RER af því að skulda
ríkissjóði.
Bergur sagði skýringuna á
þessu hugsanlega þá að gjaldinu
hefði ekki verið skilað inn ná-
kvæmlega þann dag sem skýrslu-
höfúndar vísa til og því gæti staða
sem þessi komið upp. Hann sagði
RER hafa skilað inn fénu eins og
um hefði verið samið og ekkert
væri óeðlilegt við þau viðskipti.
Karl Th. Birglsson
fylgjandi
aðskilnaði
og kirkju?
PRESSAN VI
Hér eru
sýndir þeír,
sem afstöðu
tóku í skoðana-
könnun Skáís
fyrir PRESSUNA.
Af heildinni kváðust
8,6% svarenda óákveðnir.
Skoðanakönnun Skáís fýrir PRESSUNA
Þjóðin hafnar aðskilnaði
ríkis og kirkju
Samkvæmt niðurstöðum skoðanakönnunar sem Skáís gerði fyrir PRESSUNA eru þrír-
fjórðu hlutar landsmanna andvígir aðskilnaði ríkis og kirkju. Fjórðungur er því hins
vegar fylgjandi.
f skoðanakönnun sem Skáfs
gerði fyrir PRESSUNA voru þátt-
takendur spurðir hvort þeir væru
fylgjandi eða andvígir aðskilnaði
ríkis og kirkju. Af þeim sem náðist
í tóku 91,4 prósent afstöðu til
spurningarinnar. 69 prósent
sögðust vera andvígir aðskilnaði
en 22,4 prósent kváðu sig fylgj-
andi. 8,6 prósent voru hins vegar
óákveðnir.
Ef aðeins eru teknir þeir sem
tóku afstöðu sögðust 75,5 prósent
vera andvíg aðskilnaði ríkis og
kirkju en 24,5 prósent kváðu sig
fylgjandi.
Samkvæmt þessu er öruggur
meirihluti fyrir núverandi fyrir-
komulagi. Þrírflórðu hlutar styðja
það. Fjórðungur er andvígur því.
í dag ber ríkið ábyrgð á rekstri
kirkjunnar. Allir landsmenn eru í
þjóðkirkjunni nema þeir æski
þess sértaklega að standa utan
hennar. f dag er um 90 prósent
þjóðarinnar í þjóðkirkjunni. Það
er hærra hlutfall en sá hluti þátt-
takenda í könnun PRESSUNNAR
sem sagðist vera fylgjandi núver-
andi kerfi. Þótt andstaðan við
samtvinnun ríkis og kirkju sé ekki
meiri en raun ber vitni — en hún
nær þó til fjórðungs þjóðarinnar
— verður hennar vart bæði utan
og innan þjóðkirkjunnar.
Þótt við gerum ráð fyrir að allir
þeir sem standa utan þjóðkirkj-
unnar séu fylgjandi aðsldlnaði rík-
is og kirkju eru eftir sem áður tæp
17 prósent þeirra sem eru í þjóð-
kirkjunni einnig fylgjandi aðsloln-
aði.