Pressan - 03.12.1992, Blaðsíða 7
FIMMTUDAGUR PRESSAN 3. DESEMBER 1992
7
F Y R S T
F R E M S T
Minjar og saga - Vinafélag Þjóðminjasafnsins
Eyddu offjár í óþekkt
málverk án þess
að eiga fyrir því
M E N N
Halldór Ásgrímsson
varaformaður Framsóknarflokksins
Tólfstjörnuframmari
„Þar sem framtíð flokksins erfrekar á
ábyrgð Halldórs en Steingríms kemur
hann sér upp skoðunum sem hœfa henni. “
Til að afla fjár til kaupanna á myndinni hafa Minjar og saga gefið út
jólakort með henni. Hins vegar hefur engan veginn tekist til sem
skyldi, því litgreiningin hefur gersamlega misheppnast og útkoman
samfelld svört klessa, þar sem rétt má greina andlitsdrætti og höf-
uðfat biskupsfrúarinnar, eins og sjá má hér að ofan. Frummyndin er
mun Ijósari og skýrari.
Eins og allir vita getur fram-
sóknarmaður ekki verið á skjön
við flokk sinn. Framsóknarflokk-
urinn er manngildisflokkur og
það er mannkyninu eðlilegt að
vera margskonar. Þess vegna hef-
ur flokkurinn margar skoðanir og
yfirleitt þær sem henta best hverju
sinni.
En þótt ffamsóknarmaður geti
aldrei verið á skjön við flokkinn
getur hann verið upp á kant við
formann flokksins. Halldór Ás-
grímsson, varaformaður Fram-
sóknar, er þannig á öndverðum
meiði við Steingrím Hermanns-
son, formanninn, varðandi EES
og Evrópumálin. Halldór vill EES
en Steingrímur ekki. Aðrir fram-
sóknarmenn verða því að velja
um hvort þeir eru sammála for-
manninum en upp á kant við
varaformanninn eða fylgjandi
varaformanninum og í andstöðu
við formanninn.
Það þarf ekki glöggan mann til
að spá því að yngri menn muni
velja Halldór og fórna velvild
Steingríms. Þá er átt við unga
menn bæði að árum og í anda, en
sem kunnugt er þá eru margir
ungir framsóknarmenn eldri í
andanum en elstu menn í öðrum
flokkum. Ástæða þess að ungir
menn velja Halldór er að hluta til
sú að hann er framtíðarleiðtogi
flokksins og það er óviturlegt að
binda trúss sitt við menn á útleið.
Þeir eru óvirkir pólitískt. Hinn
hluti ástæðunnar er að EES mun
valda róti í íslensku samfélagi og
ungt fólk hefur hag af róti. Gamalt
fólk vill halda sínu.
Þótt Halldór kunni að hafa
færri fylgjendur í flokknum núna
mun hann vinna á. Aðdáendum
Steingríms og einangrunar ís-
lands og sveitanna mun fækka.
Það er lögmál lífsins. Og það er
sjálfsagt ein af ástæðunum fyrir
velvild Halldórs gagnvart EES. Ef
Framsóknarflokkurinn á ekki að
deyja út með kynslóð Steingríms
verður hann að skipta um skoð-
un. Eina lífsvon flokksins með
skoðanir Steingríms á næstu öld
er að hingað flykkist útlendingar
sem taki vinnuna af Islendingum.
En veðrið og verðið munu sjá til
þess að það rætist ekki. Og þar
sem framtíð flokksins er frekar á
ábyrgð Halldórs en Steingríms
kemur hann sér upp skoðunum
sem hæfa henni.
Þótt Steingrímur slái í gegn á
Sri Lanka fer stjömum hans fækk-
andi hér heima. Það eru nánast
engar líkur á að hann leiði flokk-
inn í næstu kosningum. Þess
vegna hefur enginn hag af að
binda trúss sitt við hann. Jábræðr-
um Halldórs mun hins vegar
fjölga. Hann er framtíðarstjarna
Framsóknar. Sem tákn um það
hefur hann tekið tólf stjörnu fána
EB og gert að sínum. Hann er tólf
stjömu fr ammari._______________
As
Það vakti athygli í vor þegar í
Kaupmannahöfn var boðið upp
málverk frá ofanverðri 17. öld af
biskupshjónunum Þórði Þor-
lákssyni og Guðríði Gísladótt-
ur í Skálholti, en höfundur mynd-
arinnar er talinn síra Hjalti Þor-
steinsson frá Vatnsfirði. Þjóð-
minjasafn íslands sýndi myndinni
nokkurn áhuga, enda myndin
merkileg þótt hún sé engan veg-
inn einstök. Safnið á mjög svipaða
mynd af sömu hjónum, en sú
þykir eilítið síðri frá listrænum
sjónarhóli. Telja sumir að mynd-
in, sem á uppboðið kom í vor, sé
eftirmynd af myndinni í Þjóð-
minjasafninu, en aldursgreining
eða önnur rannsókn á myndinni
hefur ekki verið gerð.
Þjóðminjasafnið var nokkuð
vongott um að fá myndina, því
hún hefur tæpast mikið gildi'fyrir
aðra en Islendinga. Var affáðið að
bjóða allt að 500.000 íslenskar
krónur í myndina.
Á uppboðinu kom hins vegar í
ljós að Þjóðminjasafnið var ekki á
auðum sjó. Gallerí Borg bauð eitt
gegn Þjóðminjasafninu og hreppti
loks myndina á 49.000 DKR eða
jafnvirði 454.475 íslenskra króna
að þávirði. Að viðbættum um-
boðslaunum borgaði Gallerí Borg
því aðeins 22.646 krónum meira
fyrir myndina en Þjóðminjasafnið
vildi hæst fara. Hefðu Gallerí Borg
og safnið ekki boðið hvort gegn
öðru hefði myndin verið slegin
fyrir mun lægra verð.
Mánuði síðar eða 4. júní var
myndin boðin upp í Gallerí Borg.
Ljóst mátti vera að Þjóðminja-
safnið mundi ekki falast eftir
myndinni, enda hugsuðu menn
þar á bæ Gallerí Borg þegjandi
þörfina. Hins vegar sagði Ulfar
Þormóðsson í viðtali við Morg-
unblaðið strax eftir myndin var
keypt í Kaupmannahöfn að „aðil-
ar, sem bera sterkar og góðar
taugar til Þjóðminjasafnsins“
hefðu haft samband við sig og
sagst ætla að beita sér fyrir því að
fjársterkir aðilar legðu saman í
púkk og reyndu að kaupa hana til
að gefa Þjóðminjasafninu.
Ljóst má vera að þessir „aðilar"
voru félagsskapurinn Minjar og
saga, sem einatt kynnir sig sem
Vinafélag Þjóðminjasafnsins. Þar
innanbúðar er samankomin
breiðfylking menningarelítu borg-
arinnar. Formaður er Sverrir
Kristinsson í Eignamiðlun, en
aðrir í stjórn eru Ólafur Ragn-
arsson hjá Vöku-Helgafelli, Guð-
rún Þorbergsdóttir, bæjarfull-
trúi á Seltjarnarnesi, Sigríður Th.
Erlendsdóttir sagnfræðingur,
Guðjón Friðriksson, sagnffæð-
ingur Reykjavíkurborgar, Sverrir
Scheving Thorsteinsson verk-
fræðingur og Katrín Fjeldsted
borgarfiilltrúi.
Ut af fyrir sig er ekkert ein-
kennilegt að Minjar og saga
skyldu ásælast myndina, en óneit-
anlega ber það vott um lítið við-
skiptavit að sama dag og uppboð-
ið fór ffam birtist viðtal við Sverri
Kristinsson í Morgunblaðinu, þar
sem hann tjáði sig í mörgum orð-
um um að félagið hygðist bjóða í
myndina til þess að gefa safiiinu.
Á uppboðinu hinn 4. júní var
myndin slegin Minjum og sögu á
950.000 krónur, en ekki er vitað
hver bauð á móti félaginu. Kunn-
ugir telja þetta alltof hátt verð fyrir
ekki merkari mynd, sem þar að
auki er afar lítið vitað um. „Vita-
skuld væri gaman fyrir Þjóð-
minjasafnið að eiga myndina, en
það er enginn sérstakur fengur í
því, fyrst það á fyrir mynd af hjón-
unum, sem sennilega er frum-
myndin," segir einn heimilda-
manna PRESSUNNAR.
Hið einkennilega er að í dag,
hálfu ári síðar, hefur félagið ekki
enn gefið Þjóðminjasafninu
myndina. Ástæðan er sennilegast
sú að félagið hefur ekki enn greitt
fyrir hana, því það átti ekki fyrir
myndinni. Það hefði þó átt að
vera ljóst þegar eftir uppboðið, en
það er ekki fyrr en 18. nóvember
síðastliðinn sem stjórnin sendir
félagsmönnum bréf ásamt gíró-
seðli upp á 2.500 krónur og óskar
effir fjárstuðningi. Ljóst er af bréf-
inu að sagnffæði er þó ekki sterk-
asta hlið stjórnarmanna, því þar
segir að myndin hafi verið keypt
hinn 6. júní og það á 1.045.000
krónur! Það er því kannski ekki
nema von þótt upp á vanti.
Á L I T
Á að leyfa vínsölu í matvörubúðum?
Bjarni Finnsson, formaður
Kaupmanna-
samtakanna
Óttar Guðmundsson
I læknir
Einar Thoroddsen
læknir
Jón Ásbergsson, fram-
~I kvæmdastjóri
Hagkaups
Steingrímur Ari Arason, að-
I stoðarmaður
fjármálaráðh.
„Já, tvímælalaust. Mér finnst
sjálfsagt að leyfa sölu bjórs og
léttvíns í matvörubúðum, þótt
mér finnist það frekar orka tví-
mælis að selja þar sterkt vín. Það
kemur vafalaust að þessu, enda
jafnsjálfsagt að selja vín í mat-
vörubúðum eins og hverja aðra
neysluvöru. Mér sýnist þessi mál
öll vera að þróast í ffjálsræðisátt
og miðað við yfirlýsingar fjár-
málaráðherra má vænta breyt-
inga í áfengisútsölu, þó svo enn sé
ekki vitað hvenær eða með hvaða
hætti.“
„Nei. Frjálsari aðgangur að
áfengi eykur heildarneysluna og
aukin heildarneysla mun aftur
valda meiri skaða af völdum
áfengis."
„Jájá. Svei mér ég held það
bara. Ég er viss um að með frjálsri
vínsölu mundi fást mun betra úr-
val víns en nú er. Einu gallarnir
sem ég sé er að hugsanlega yrði
meira keypt fyrir unglinga og svo
má náttúrulega ekki gleyma því
að með auknu úrvali mun að
sjálfsögðu slæðast inn vont vín,
sem er auðvitað ekki nógu gott
mál. En ég er ekkert hræddur við
að áfengissýki aukist fyrir bragð-
ið, svona þegar fólk er búið að
átta sig á nýjunginni, rétt eins og
var með bjórinn.“
„Ég tel það alveg rakið mál. Ég
sé ekkert því til fyrirstöðu að bjór
og léttvín séu seld sem hver annar
neysluvarningur. Þessi tvískinn-
ungsháttur íslendinga, sem verið
hefur í sölu á áfengi, hlýtur að láta
undan síga rétt eins og í ná-
grannalöndum okkar. Á Bret-
landi er það reyndar þannig að
matvöruverslanir geta sótt um
leyfi til að höndla með sterkt vín
líka, en þá í afmörkuðum deild-
um. Menn eru að ræða um leiðir
til að einkavæða Ríkið... mér
finnst einfaldast að verslað verði
með vín eins og brækur.“
„Nei, ég tel það ekki raunhæff
að sinni og að það megi taka
mörg skref í frjálsræðisátt áður en
menn ganga svo langt. Ég tel að
áfengi eigi að vera í sérstökum
vínbúðum, en það er síðan annað
mál hver á vínbúðirnar. Það kem-
ur vel til greina að þær séu í
einkaeign. Ég fellst á þær rök-
semdir bindindishreyfingarinnar
að það eigi ekki að vera tenging
milli áfengis og matvöru og þar til
íslendingar hafa lært að umgang-
ast áfengi betur finnst mér ótíma-
bært að huga að vínsölu í mat-
vörubúðum.“