Pressan - 03.12.1992, Blaðsíða 18

18
FIMMTUDAGUR PRESSAN 3. DESEMBER 1992
PRESSAN
Útgefandi
Ritstjóri
Ritstjórnarfulltrúi
Auglýsingastjóri
Dreifingarstjóri
Blað hf.
GunnarSmári Egilsson
Sigurður Már Jónsson
Sigrfður Sigurðardóttir
Haukur Magnússon
Hver hefur eftirlit
með læknum?
í PRESSUNNI í dag er rakin saga manns sem leitaði sér lækn-
inga við brjósklosi á Landakotsspítala. Hann var skorinn upp, en
þrátt fyrir langan skurð fann læknirinn sem gerði aðgerðina ekki
brjósklosið. Ákveðið var að hætta ffekari leit þegar sjúklingurinn
hafði misst svo mikið blóð að ekki var talið ráðlegt að halda
áffam. Eftir aðgerðina kom í ljós að taugar sem liggja niður í fæt-
ur mannsins höfðu verið skornar í sundur í aðgerðinni og er
hann nú metinn 35 prósent öryrki.
Þessi maður hyggst sækja skaðabætur til spítalans og byggir
það meðal annars á því að læknirinn sem gerði aðgerðina hafi
ekki verið heill heilsu. Tveimur mánuðum eftir aðgerðina var
fjarlægt góðkynja æxli úr heila læknisins og má ætla að það hafi
haft nokkur áhrif á starfsgetu hans.
Þetta vekur upp spurningar. Flugmenn og flugumferðarstjórar
þurfa til dæmis að gangast reglulega undir læknisskoðun til að
fyrirbyggja að heilsubrestur þeirra geti stefht lífi annarra í hættu.
Læknar munu sjálfsagt fyrstir allra taka undir að starf þeirra feli
ekki í sér minni ábyrgð eða hættu á alvarlegum mistökum ef
fyllstu varúðar er ekki gætt. Eftir sem áður upplýsir aðstoðarland-
læknir í PRESSUNNI í dag að ekki hafi verið talin þörf á að lækn-
ar gengjust reglulega undir læknisskoðun. Eina varúðarráðstöf-
unin er grein í læknalögum sem kveður á um að læknir skuli til-
kynna landlækni ef hann grunar að kollega hans gangi ekki heill
til skógar.
Það þarf dálítið sérstæða stéttarvitund til að trúa að þetta
ákvæði sé nægjanlegt. Til þess þurfa menn að trúa því að læknar
séu hafnir yfir eðlilega mannlega breyskleika eins og það að líta
fremur til stolts og virðingar vina sinna og starfsfélaga en þess
skaða sem þeir kunna hugsanlega að valda ókunnugum. f þessu
felst líka sá sérkennilegi hugsunarháttur að veikindi læknis séu
fyrst og ffemst mál hans og starfsbræðra hans en ekki þiggjenda
þjónustu þeirra; það er sjúklinganna. f raun ættu sjúklingar að
gera þá kröfú að neytendasjónarmið yrðu sett inn í læknalög og
þar yrðu ákvæði um reglulega læknisskoðun og hæfnisprófun
lækna til að tryggja að sjúklingar fengju þá þjónustu sem þeir
sannarlega greiða fyrir í gegnum skattkerfið.
Læknisþjónusta er ekki um margt frábrugðin annarri þjón-
ustu. Neytendur hennar kaupa sér þjónustu og eiga heimtingu á
að þeim séu tryggð lágmarksgæði. Munurinn á læknisþjónustu
og flestri annarri þjónustu er sá að ef læknum verða á mistök geta
þau valdið óbætanlegum skaða. Þeim mun frekar er þörf á að
setja í læknalög ströng ákvæði um eftirlit með læknum en sam-
bærileg lög sem tryggja eiga neytendum þá þjónustu sem þeir
greiða fyrir.
í PRESSUNNI hefur að undanförnu verið bent á marga ann-
marka á yfirstjórn heilbrigðiskerfisins og þá sérstaklega því sem
snýr að störfum lækna. Því miður virðist sjúklingum gert eins
erfitt fyrir og kostur er að ná rétti sínum ef þeir verða fyrir heilsu-
tjóni vegna læknismeðferðar. í ljósi þess og upplýsinga þeirra
sem koma fram í PRESSUNNI í dag er tímabært að stjórnvöld
endurskoði þessi mál.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingan
Nýbýlavegi 14-16, sími 64 30 80
Faxnúmen
Ritstjórn 64 30 89, skrifstofa 64 31 90, auglýsingar 64 30 76
Eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjórn 64 30 85,
dreifing 64 30 86, tæknideild 64 30 87.
Áskriftargjald
700 kr. á mánuði ef greitt er með VISA/EURO/SAMKORT en 750 kr. á mánuði annars.
PRESSAN kostar 230 krónur (lausasölu
BLAÐAMENN: Andrés Magnússon, Bergljót Friðriksdóttir,
Friðrik Þór Guðmundsson, Guðrún Kristjánsdóttir,
Jón Óskar Hafsteinsson útlitshönnuður, Jónas Sigurgeirsson, Jim Smart Ijósmyndari,
Karl Th. Birgisson, Sigríður H. Gunnarsdóttir prófarkalesari, Telma L Tómasson.
PENNAR: Stjórnmál og viðskipti; Árni Páll Árnason, Guðmundur Einarsson,
Hannes Hólmsteinn Gissurarson, Hreinn Loftsson, Jeane Kirkpatrick,
Mörður Árnason, Ólafur Hannibalsson, Óli Björn Kárason, RagnhildurVigfúsdóttir,
össur Skarphéðinsson. Listir; Gunnar Árnason myndlist, Gunnar Lárus Hjálmarsson
popp, Hrafn Jökulsson, Jón Hallur Stefánsson og Kolbrún Bergþórsdóttir bókmenntir,
Lárus Ýmir Óskarsson leiklist.
Teikningar; Andrés Magnússon, Ingólfur Margeirsson, Jón Óskar, Kristján Þór Árnason.
Setning og umbrot: PRESSAN Filmuvinnsla, plötugerð og prentun: ODDI
V I K A N
SVÆFINGALÆKNAÞING Á
HÓTELSÖGU
Framsóknarmenn héldu
flokksþing sitt og gerðu þau regin-
mistök að leyfa Sýti að sjónvarpa
beint frá ósköpunum. Þetta var
vafalaust gert til þess að opna
flokksstarfið en hafði þau áhrif
helst að engum getur lengur dulist
hversu ótrúlega leiðinlegar og til-
gangslausar slíkar samkundur
eru. Þetta hafði þó þau jákvæðu
áhrif að dagskrá fundarins var
breytt til að áhorfendur dræpust
ekki úr leiðindum. Annars var það
markverðasta, sem á þinginu
gerðist, að Halldór Ásgrímsson,
varaformaður flokksins, dulbjó
illa árás á Steingrím Hermanns-
son formann sinn og sagði að
sumir töluðu og töluðu og færu í
þokkabót með tóma steypu.
Steingrímur var ekki hress.
KJARABARÁTTANI
Sjúkraliðar sýndu að fórnfýsi
og hjálpræðisandi Florence'Night-
ingale fyrirfinnst enn í heilbrigðis-
stéttunum, þegar þeir gripu til
maraþonfúndahalda til að undir-
strika samstöðu sína með sjúkra-
liðum úti á landi, sem fá staðar-
uppbót en hafa enn ekki fengið
1,7% hækkunina, sem aðrir laun-
þegar fengu í vor.
KJARABARÁTTANII
Kjarabaráttan tók á sig enn nýja
mynd þegar tveir dónar fóru um
höfuðborgina þvera og endilanga
með afsagaða haglabyssu til að
fylgja eftir kröfú annars þeirra um
að fyrrverandi vinnuveitandi hans
borgaði sér laun, sem hann taldi
sig eiga inni. I stað þess að kalla til
ríkissáttasemjara var víkingasveit-
in ræst út og handtók hún báða og
kom höndum yfir haglarann. ASL
forystan veit þá á hverju hún á
von ef hún verður með eitthvert
múður.
SAMSKIP SVERJA SIG í
ÆTTINA
Hörmungasaga samvinnuhug-
sjónarinnar ætlar seint enda að
taka, hvað sem sundrungu Sam-
bandsins líður og breyttum
rekstrarformum leifa þess. Á hlut-
hafafundi þar sem skipt var um
stjórn kom fram að tapið á fyrstu
níu mánuðum ársins var 236
milljónir króna. Samskip, sem
áttu að vera ein best stæða eining
Sambandsins sáluga, eru því farin
að veita Miklagarði harða sam-
keppni hvað tapið varðar, því á
hverjum degi tapar fyrirtækið
864.469 krónum. Þá er bara
spurningin hvort Esso tekst að
tapa á benzínsölunni.
HVERS VEGNA
Erfólkifrjálst að ganga úr
verkalýðsfélögum en ekkifrjálst
að hœtta að greiða til þeirra?
LÁRA V. JÚLlUSDÓTTIR, FRAMKVÆMDASTJÓRI ASf
„Þeirsem ekki vilja vera ístéttarfélagi
verða samt að greiða þangað félagsgjald,
sem er þá greiðsla tilfélagsins fyrir að
sinna þeirri þjónustu sem stéttarfélagið
sinnir meðal annars með kjarasamninga-
gerðinni. Stundum erþetta kallað vinnu-
réttargjald. “
„f spurningunni sjálfri felst
ákveðinn misskilningur, því
skorður eru settar við því að fólk
geti gengið úr verkalýðsfélögum. f
lögum flestra stéttarfélaga er
kveðið á um það að eftir að maður
er orðinn fúUgildur félagsmaður í
verkalýðsfélagi geti hann því að-
eins sagt sig úr félaginu að hann sé
hættur störfum á starfssvæði fé-
lagsins og skuldlaus við félagið.
Jafhffamt getur enginn sagt sig úr
félagi eftir að atkvæðagreiðsla um
vinnustöðvun hefúr verið auglýst,
eða ákvörðun um vinnustöðvun
hefur verið tekin fyrir, og þar til
verkfalli lýkur.
Varðandi það atriði sem vænt-
anlega á að felast í spurningunni,
hvers vegna fóUd er skylt að greiða
iðgjöld til stéttarfélaga sinna, vil ég
segja eftirfarandi. í lögum um
starfskjör launafólks og skyldu-
tryggingu lífeyrissjóðsréttinda eru
ákvæði um að kjarasamningar
kveði á um lágmarkskjör fyrir aUa
þá sem vinna í starfsgreininni,
hvort sem þeir eru félagsmenn í
félögunum eða ekki. I þessum
sömu lögum er atvinnurekanda
skylt að halda effir af launum
starfsmanns iðgjaldi hans tU við-
komandi stéttarfélags samkvæmt
þeim reglum sem kjarasamningar
greina. Samkvæmt þessum lögum
er annars vegar um það að ræða
að kjarasamningar séu lágmarks-
kjör, og hins vegar að halda beri
effir iðgjaldi tU stéttarfélags. Þetta
er samtengt. Þeir sem ekki vilja
vera í stéttarfélagi verða samt að
greiða þangað félagsgjald, sem er
þá greiðsla til félagsins fyrir að
sinna þeirri þjónustu sem stéttar-
félagið sinnir meðal annars með
kjarasamningagerðinni. Stundum
er þetta kallað vinnuréttargjald.
Stéttarfélögunum er nauðsynlegt
að fá félagsgjöld til að þau geti
staðið undir þeim rekstri sem
þeim er ætlað. Einfalt er að benda
á fámenni vinnumarkaðarins,
smæð vinnustaða og hina dreifðu
byggð landsins sem ástæður þess
að sérstaklega er nauðsynlegt að
tryggja stéttarfélögum félagsgjöld
með lögum. Ef slíkt væri ekki til
staðar væri létt verk fyrir atvinnu-
rekendur að grafa undan tilvist
verkalýðshreyfingarinnar. Það að
gera kjarasamninga og standa
vörð um réttindi fóUcs á grundvelli
samninganna krefst mikillar
vinnu og aðhalds. Sú vinna er
framkvæmd af stéttarfélögunum í
dag og er einn meginþáttur starf-
semi þeirra. Almennt má segja að
hópurinn sé ekki stór sem stendur
utan félaga og flestir, sem á annað
borð vinna launavinnu, sjá sér hag
í að ganga í félögin. Því reynir ekki
oft á þessi atriði í raun. Rétt er að
taka fram að algengt er að félög
gangi ekki stíft eftir því að menn
gerist félagsmenn í félögunum svo
framarlega sem félagsgjöld eru
greidd til þeirra og réttindi þessa
hóps eru að mörgu leyti þau sömu
og þeirra sem eru fullgildir félags-
menn.
Þess má geta að skylduaðild að
verkalýðsfélögum er ekki lög-
bundin hér á landi. Hins vegar er
lögbundin skylduaðild að öifáum
félögum hérlendis, og þekktasta
dæmið um félag sem hefur
skylduaðild er Lögmannafélag fs-
Iands.“
FJÖLMIÐLAR
Tvö vond dœmi um Ríkissjónvarpsefni
Á sunnudagskvöldið mátti
horfa á dæmi um tvennt það
versta sem Ríkissjónvarpið gerir í
innlendri dagskrárgerð. Annars
vegar þátt Gísla Sigurgeirssonar
um mannlíf í Reykjadal og hins
vegar endursýningu á þætti um
Jóhann Jónsson skáld.
Reyndar bauð Ríkissjónvarpið
upp á þriðja vonda þáttinn þetta
sama sunnudagskvöld; kynning-
arþátt um dagskrá næstu viku.
En það þarf virkilega hugmynda-
auðgi til að gera svoleiðis þætti
skemmtilega og ekki við því að
búast að Ríkissjónvarpinu takist
það á þessari öld. Um hann verð-
ur því ekki fjallað hér.
Þáttur Gísla var kostuleguf.
Hann var hreint og beint brjál-
æðislega fyndinn þegar sjón-
varpsvélunum var rennt eftir hill-
unum í kaupfélaginu til að áhorf-
endur gætu séð vöruúrvalið. Síð-
an var klippt yfir á verslunar-
stjórann, sem gaf þá yfirlýsingu
að hann reyndi að bjóða upp á
vöru sem fólk vanhagaði um.
Kannski er ég eitthvað skrítinn
en ég hef aldrei lagt svo mikinn
trúnað á landsbyggðarbarlóminn
að ég stæði í þeirri trú að það
væri ekki hægt að kaupa sér í
matinn eða klæði á kroppinn í
sveitinni. Og ég þekki ekld neinn
verslunareiganda sem er svo
vondur bissnessmaður að hann
bjóði ekki frekar upp á vörur sem
viðskiptavinirnir vilja en þær
sem þeir vilja ekki sjá. En á það
ber að líta að ég ólst ekki upp við
kaupfélagsverslun. Þátturinn
varð líka dálítið absúrd þegar
börn voru fengin til að lesa geril-
sneyddan texta af þurrum stað-
reyndum um sveitina. Textinn
var svo vondur að í raun ætti að
klaga höfundinn fyrir misneyt-
ingu á börnunum. Restin af þætt-
inum var svona heimilislegt
húmmilíhúmm-froðusnakk um
allt og ekki neitt; hvemig væri að
búa í sveitinni, hvort fólk saknaði
ekki freistinganna úr borginni,
hvort það væri ekki alveg að gef-
ast upp, hvort það vantaði ekki
fleiri skóla, opinberar stofnanir
eða eitthvað til að stytta sér
stundir við í fámenninu. Allt em
þetta margkveðnar vísur í Ríkis-
sjónvarpinu. Sigrún Stefánsdótt-
ir, Örn Ingi og fleiri hafa fjölda-
framleitt svona það-er-alls-ekki-
eins-vont-og-margur-heldur-að-
búa-í-dreifbýlinu-þætti.
Þátturinn um Jóhann Jónsson
var síðan minnismerki um þá
ónáttúru Ríkissjónvarpsins að
búa helst til þætti um þau við-
fangsefni sem bjóða upp á akkúr-
at ekkert myndefni. Þá fá leik-
myndasmiðirnir og kvikmynda-
tökumennirnir frjálsar hendur.
Það sorglega er að þeir nota frels-
ið ekki til annars en að mynda
einmana leikara sitja á stól,
standa upp, kveikja sér í pípu og
horfa mæðulega út um gluggann.
Og þar sem hvert skáldið á fætur
öðru hefur fengið þessa meðferð
þekkja sjónvarpsáhorfendur ekki
lengur muninn á Kristjáni Fjalla-
skáldi, Hallgrími Péturssyni, Jó-
hanni Jónssyni eða hvað þeir
heita allir sem hann Skúli Gauta-
son hefúr leikið.
Gunnar Smári Egilsson