Pressan - 03.12.1992, Blaðsíða 19

FIMMTUDAGUR PRESSAN 3. DESEMBER 1992
19
STJÓRNMÁL HANNES HÓLMSTEINN GISSURAR50N
Auðlindaskattur affegurðardrottningum
Nú segjast hinir háu stjórnar-
herrar hafa náð sáttum um fisk-
veiðistefnuna. Mér sýnist þróun-
argjaldið, sem á að leggja á sjávar-
útveg, eftir atvikum viðunandi
lausn vandans. í raun og veru er
þetta sú lausn, sem Friðrik Sop-
husson, núverandi fjármálaráð-
herra, lagði til við dræmar undir-
tektir árið 1989, - að sjávarútveg-
urinn fengi varanlega og seljan-
lega aflakvóta endurgjaldslaust
gegn því, að hann kostaði þjón-
ustu við sig. Samkvæmt þeim sátt-
um, sem náðst hafa á stjórnar-
heimilinu, á kvótakerfið áfram að
standa, viðskipti með kvóta áffam
að vera frjáls, og það er aðalatriðið
í mínum huga. Hitt finnst mér
sjálfsagt, að útgerðarmenn kosti
þjónustu við sig, þar á meðal úr-
eldingu, alveg eins og námsmenn
eiga að kosta þjónustu við sig, það
er að greiða fuíl skólagjöld í ffam-
haldsskólum.
Auðlindaskattsmenn mega mín
vegna kalla þróunargjaldið auð-
lindaskatt, ef þeim tekst að sofa
betur á næturnar þess vegna, al-
veg eins og þeir mega mín vegna
trúa því, að Grænland sé grænt.
En hér langar mig til þess að
benda á eitt atriði í rökfærslu
þeirra, sem mér varð hugsað til nú
í miðju jólabókaflóðinu. f bókinni
íslenskum auðmönnum er vikið
að nokkrum konum, sem borið
hafa af kynsystrum sínum um feg-
urð, unnið til verðlauna fyrir feg-
urð sína, kynnst auðugum og
myndarlegum mönnum og öðlast
frægð og frama á alþjóðlegum
vettvangi, til dæmis Guðrúnu
Bjarnadóttur og Thelmu Ingvars-
dóttur.
Gilda ekki sömu röksemdir
gegn því, að fegurðardrottningar
fái að hirða affaksturinn af fegurð
sinni endurgjaldslaust, og gegn
því, að útgerðarmenn fái að hirða
affaksturinn af kvótunum endur-
gjaldslaust? Röksemdir auðlinda-
skattsmanna (sem eru raunar
sóttar til nítjándu aldar mannsins
Henrys Georges, án þess að þeir
viti af því sjálfir) eru einmitt þær,
að útgerðarmenn hafi ekki unnið
til kvótanna. Þeir hafi fengið að-
gang að einni náttúruauðlind án
þess að verðskulda það. Þeir hafi
fengið að hirða það, sem hagffæð-
ingar kalla rentu, af fiskimiðun-
um.
Ef setja á sérstakan skatt á út-
gerðarmenn fyrir það, að þeir
hirða rentu af fiskimiðunum, þá
er aðeins rökrétt og eðlilegt, að
settur sé sérstakur skattur á það
fólk, sem unnið hefur stóra vinn-
inginn í happdrætti lífsins, hlotið
endurgjaldslaust í vöggugjöf meiri
líkamsfegurð (eða til dæmis
námsgáfur) en annað fólk. En
auðvitað er það ffáleitt. Við eigum
að samgleðjast því fólki, sem hef-
ur hlotið meiri hæfileika en við
sjálf. Við minnkum ekki á því, að
það stækki. Á sama hátt eigum við
að samgleðjast útgerðarmönnum,
ef þeim tekst í krafti kvótakerfis-
ins að hagræða hjá sér, sækja
sama afla með minni tilkostnaði, í
stað þess að reyna að þyngja byrð-
ar þeirra. Gróði þeirra er ekki tek-
inn frá neinum öðrum. Hann
myndast við sparnað og hagræð-
„Gilda ekki sömu
röksemdir gegn því,
að fegurðardrottn-
ingarfái að hirða
afraksturinn affeg-
urð sinni endur-
gjaldslaust, oggegn
því, að útgerðar-
mennfái að hirða
afraksturinn af
kvótunum endur-
gjaldslaust?“
ingu. Þegar við íslendingar losn-
um við þá grillu, að eins gróði feli
alltaf í sér annars tap, þá erum við
komin á ffamfara veg.
Hötundur er lektor vioHdskóla Islands
STJÓRNMÁL
Halldór — án efa
Framsóknarflokkurinn er í vafa
með utanríkismálin. Það er raun-
ar ekkert nýtt, heldur er það ný
lýsing á gömlu ástandi, það er þvf
að vita ekki sitt ijúkandi ráð. Einu
sinni nefndist það já, já — nei, nei
og opinn í báða enda. Nú heitir
það vafi.
Einangrunarsinnarnir með Pál
Pétursson í fararbroddi og yngra
fólkið með Halldór við stýrið fara
hvorir í sína áttina í EES-málinu.
Það heitir að flokkurinn sé í vafa
um hvort EES-samningurinn
standist stjómarskrá.
Um þetta er ýmislegt að segja. í
fýrsta lagi þetta.
Það er út af fýrir sig merkilegt
mál að Framsókn skuli hafa upp-
götvað stjórnarskrána. Það gera
flokkar reyndar aldrei fýrr en þeir
era komnir í mikil vandræði. Það
er eins með stjórnarskrána og
Guð. Menn leita helst ekki eftir
aðstoð þar fýrr en þeir era lentir í
lífsháska. Fram að þessu hefur að-
eins einn þingmaður flokksins vit-
að um stjómarskrána. Það er Ól-
afirr Þ. sem notar hana stundum í
málþófi.
Framsókn hefur aldrei verið í
vafa um stjórnarskrá. Flokks-
menn hafa aldrei verið í vafa um
að landbúnaðarkerfið standist
stjómarskrá þótt Sigurður Líndal
dragi það í efa. Og ekki efast þeir
um kvótakerfið þótt Kristinn Pét-
ursson sé með lögfræðilegt bevis
upp á vasann um að það brjóti
stjórnarskrá. Og aldrei hrísiaðist
efinn um flokkinn í þá áratugi
sem hann fór með dómsmálin
þótt fleiri en einn og fleiri en tveir
lögfræðingar segðu gamla sýslu-
mannakerfið stangast á við stjórn-
arskrá. Það þurfti heilan rnann-
réttindadómstól og Alþýðuflokks-
mann í dómsmálaráðuneytið til
að ýta úrbótum úr vör.
Þótt aðrir hefðu áhyggjur af
stjórnarskránni stóð Framsókn
ætíð vörð um einokunina, sér-
hagsmunina og valdapotið. En nú
nægir að einn lögffæðingur í Genf
sé í vafa og þá lendir flokkurinn í
því líka.
f öðru lagi þetta. Þótt flokkur-
inn hafi aldrei fýrr þótt í vafa með
stjómarskrána hefur hann alla tíð
verið í vafa með allt sem útlend-
inga varðar. Framsóknarmenn
hafa verið já, já — nei, nei, í
EFTA, NATO, ÍSAL og Atlantsáls-
máli. Einu utanríkissamskiptin
sem þeir hafa vafalausir tekið þátt
í eru ferðalögin á Norðurlanda-
ráðsfundi. Þangað hefur Páll alltaf
farið í miðjum gegningum, slátur-
tfð og sauðburði. Og ekki sótti ef-
inn á Steingrím Hermannsson í
fyrradag þegar hann fór í tíu daga
ferð til Sri Lanka til að flytja hálf-
tíma langa ræðu um mann sem
hann veit ekki haus né sporð á og
hvers nafn hann gæti ekki einu
stafað þótt hundurinn hans væri
að veði. Þannig erlend samskipti
óttast Framsókn ekki.
En líklega horfir þetta allt til
bóta. Halldór Ásgrímsson mun
taka við og hann er nefnilega án
efa. Halldór nennir ekki að vera
lengur pólitískur dínósárus. Það
veit enginn nákvæmlega af hverju
risaeðlurnar dóu út. Kannski voru
þær of þunglamalegar og stirðar.
Kannski höfðu þær ekkert til að
éta lengur. Kannski voru þær í
vafa um hvert ætti að halda til að
flýja loftslagsbreytingar.
En Halldór ætlar ekki að láta
neitt af þessu henda sig. Hann ætl-
„En líklega horfir
þetta allt til bóta.
Halldór Ásgríms-
son mun taka við
og hann er nefni-
lega án efa. Halldór
nennir ekki að vera
lengur pólitískur
dínósárus... “
ar ekki að lenda í neinni ísöld.
Hann veit að það vorar á EES-
svæðinu og þar ætlar hann að búa
í framtíðinni. Og þangað er hann
byrjaður að draga Framsókn.
Höfundur er aðstoðorrraður
viðskipta- oq iðnaðarróöherra.
U N D I R
Ö X I N N I
Væri ekki nær
að iækka gjöld-
in á posanum,
Einar?
„Fréttir um hagnaðinn af Pos-
viðskiptunum eru greinilega
heimasmíðaðar og alvea út í
loftið.'
Posinn er engu að síður hag-
ræðingfyrirykkur?
„Sannleikurinn er sá að eitt sett
af Posa kostar kaupmanninn
72 krónur og 19 aura á dag og
síðan bætist við simakostnað-
ur og fleira. Þess má geta að
kaupmenn hafa alla tíð þurft
að hringja eftir heimild þegar
upphæðin nær ákveðnu
marki. Það þarf sjálfur af-
greiðslumaðurinn að gera og
eyða í það tíma en það tekur
ekki nema 10 sekúndur að
hringja i gegnum posann.
Þettafyrirkomulag kostar
kaupmanninn að jafnaði um
100 krónur á dag. Þá erum við
að ábyrgjast honum atlar
greiðslur sem um tækið fara,
en um raftækin fara tveir millj-
arðar á mánuði."
Ef 120 milljónir eru ekki réttar
gróðatölur, hver er þá hagnað-
urinn?
„Það er auðvitað hagræðing
að Posaviðskiptunum en alls
ekki þessi mikli gróði.en ég
hef ekki tölumar á reiðum
höndum. Við teljum þetta ekki
hátt gjald fyrir þetta öryggi. Ef
við ættum að fara að taka yfir
þessar 100 krónur á dag fyrir
þá 5 þúsund kaupmenn sem
eiga I viðskiptum við okkur
gerir það 180 milljónir á ári.
Þótt við höfum einhverjar tekj-
ur af þjónustugjöldum stönd-
um við ekki undir því. Við er-
um búnir að fjárfesta í 2 þús-
und tækjum sem kosta sam-
tals 160 milljónir. Við leigjum
þau út líkt og leigubíla. Þenn-
an búnað eða hliðstæðan
geta kaupmenn einnig keypt
sér ef þeir vilja og það hafa
sumir gert, til dæmis þeir hjá
Hagkaup og Nóatúni. Það er
út í hött að tala um einhverjar
120 milljónir í sparnað af pos-
unum."
í hverju liggur sparnaðurinn?
„Áður var þetta handskráð, að
vísu á dauða tímanum í bönk-
unum en það hefur engu að
síður vinnusparnað í för með
sér. Við hjá Visa höldum hins
vegar úti fullkomnu sam-
skiptakerfi, ekki bara hér á landi
heldur um allan heim. Svo
höfum við ákveðið safnkerfi
sem safnar þessu inn á kvöldin
og að auki erum við með
mannskap til að þjónusta
þetta; sérfræðinga og fleiri
sem eru á vakt allan sólar-
hringinn."
Er það meiri eða minni mann-
skapuren áður?
„Það er meiri mannskapur sem
fylgir þessu kerfi hjá okkur en
minni í bönkunum."
Einar S. Einarsson er fram-
kvæmdastjóri Visa (slands. Af
svokölluðum Posaviðskiptum,
sem eru beinlínutengd viðskipti,
er talað um mikinn gróða; allt að
120 milljónum. Á sama tíma er
því haldið fram að greiðslukorta-
fyrirtækin ætli að hækka þjón-
ustugjöldin hjá þeim sem ekki
hafa þennan rafbúnað.