Pressan - 18.11.1993, Qupperneq 18

18 PRESSAN
Ég hef verið nokkuð utan við mig undanfarið. Mér
finnst eins og ég hafi verið að spóla í sama farinu.
Hvorki komist fram né aftur, engin sýnileg framför orð-
ið. Ekki vil ég skella skuldinni á geimverur eða ekki-
hingaðkomu þeirra. Það væri þó freistandi að halda því
bara fram að ég hefði verið brottnuminn í svo sem viku
og myndi því ekkert eftir síðustu dögum.
Það myndi lítt duga því ég hef prófað lygaleiðina einu
sinni þegar ég gteymdi að borga af símanum og honum
var lokað. Ekki var mér trúað niðrá símstöð þegar ég
sagði þeim þetta þegar ég reyndi að fá hann opnaðan
aftur án þess að borga. Því síður þegar ég sagði að þaö
væri mjög nauðsynlegt að hafa símann opinn því ég
ætti von á mjög nauðsynlegu símtali utan úr geimnum
með upplýsingum um næstu peningagreiðslu mér tii
handa.
Þau eru víst vön öllu þarna niðrá síma. Samt velti ég
því fyrir mér, ef einhver er virkilega i geimsímsambandi,
hvaða taxti sé notaöur. í fljótu bragði finn ég engar
verðupplýsingar í símaskránni, bara leiðbeiningar um
hvernig nota eigi símtæki:
„Halló, er einhver þarna?“
Já, ég er héma ennþá! Og held áfram að spóla. Vetur-
inn er kominn.
Um daginn sagði spáin að það myndi snjóa. Tilhlökk-
un greip mig svo um munaði. Loksins yrði eitthvað tii
að ræða í pásum og eitthvað til að hugsa um í vinn-
unni. Jafnvel löggiltar afsakanir fyrir því að koma seint
ef nokkuð til vinnu. Það dró þó nokkuð úr gleði minni
að það haföi ekkert bólað á snjókomu þegar ég lagðist
til hvílu. Ég sofnaöi nokkuð dapur.
En ég tók gleöi mína aftur þegar ég vaknaði og
skynjaði að birtan í herberginu gat einungis stafað af
hvítri mjöllinni. Og það var rétt. Ljóðræna fyllti líkama
minn. Ég sveif um íbúðina, hreint áttavilltur, vissi ekki
einu sinni hvar vetrarfötin mín voru. Mig minnir aö ég
hafi líka svifið út til að skafa af bílnum.
Svif mitt lækkaði ögn þegar ég gerði mér grein fyrir
að þetta yrði síðan daglegt brauð í allan vetur. Síðan
náði ég niðrá jörðina þegar ég komst að því að lásinn
var frosinn. Eftir smáöndunaræfingar komst ég inn í bíl-
inn. Móður sat ég í bílnum og hughreysti sjálfan mig,
— þetta væru bara smábyrjunarörðugleikar.
Næst fór ég að hughreysta japanska smábílinn minn.
Hann mætti nú ekki bugast svona við smásnjó því hann
væri í raun sérútbúinn fjallajeppi. Þegar ég var orðinn
sannfærður um að jeppinn minn héldi ekki lengur að
hann væri japanskur smábíll hélt ég af stað. Og viti
menn; ég komst klakklaust á leiðarenda. Þó sá ég
marga bíla á leiðinni sem eigendum hafði augsjáanlega
ekki tekist að sannfæra. Greinilegur persónuleikaskort-
ur hjá eigendum þegar þessir yfirgefnu bílar sjást.
Einhvern tíma hefur sjálfstraust mitt þó dofnað því ég
var farinn að festa mig, byrjaður aö spóla.
Ég hata bíla sem spóla í hálku!
Kannski ekki eins mikið og þessi sem varð alveg
spólvitlaus í Safamýrinni og kveikti í dekkjunum á bíln-
um sínum. Svo spólvitlaus er ég ekki.
Samt elska ég voða mikið voða vond veður. Það er
eitthvað við þau sem lætur mig spóla áfram í huganum,
svo mikið aö mér finnst það alger synd að sofa þau af
sér. Það er jafnvel þess virði að missa af fegurðarblund-
inum. Hann er þó nauðsynlegur fyrir mann á mínum
aldri, annars byrja sögusagnir um einhvern óiifnað og
ótímabær komment um ytra útlit.
Skítt meö það!
Suðaustanáttin með snjókomu ríkir enn í hausnum á
mér.____________________________________________________
Einar Ben.
LISTAKAFFI
Fimmtudagurinn 18. nóvember 1993
Seldi fjöl§kyldubílinn og
keypti kaffibrennsluofn
AÐALHEIÐUR HÉÐINSDÓTTIR. Kaffimeistarinn með þá flóru sælkerakaffis sem hægt er að gerast
áskrifandi að.
í Njarðvíkunum er að finna
smátt fyrirtæki sem lætur ekki
mikið yfir sér, en er forvitni-
legt engu að síður. Fyrirtækið
nefnist Kaffitár og er í eigu
hugsjónakonunnar Aðalheið-
ar Héðinsdóttur sem lét
drauminn um eigin kaffi-
brenrislu á íslandi verða að
veruleika eftir að hafa komist í
kynni við svokallað gourmet-
kaffi í Bandaríkjunum, þar
sem hún var búsett ásamt eig-
inmanni sínum í fimm ár.
Gourmet-kaffi, eða sælkera-
kaffi, er ólíkt stórmarkaðs-
eða svokölluðu „iðnaðarkaffi"
að því leyti að kaffibaunirnar
eru handtíndar, ekki véltínd-
ar, og gæðin því allt önnur og
meiri. Aðalheiður selur sæl-
kerakaffið í áskrift en það rná
einnig nálgast í fáeinum
minni verslunum víða um
land, auk þess sem æ fleiri
veitingahús láta verða af því
að styrkja þennan litla íslenska
iðnað, en þó ekki „bara“ af því
hann er íslenskur heldur ein-
faldlega vegna þess að Kaffi-
társ-kaffið er gott.
„Námskeið í kaffismökkun
í Bandaríkjunum varð til þess
að hugmyndin um að setja á
stofri eigin kaffibúð kviknaði.
Ég var ákveðin í að setja upp
kaffibúð þegar ég kæmi til fs-
!ands!“ Áður en langt um leið
komst hún þó að því að það
stoðaði lítt að opna kaffiversl-
un án almennilegs kaffis. „Það
varð til þess að ég fór á stúfana
og samdi við mann nokkurn
sem á stóra kaffibrennslu ytra
í þessum gourmet-bransa og
bað hann að kenna mér allt
sem hann gæti troðið í mig
um kaffibrennslu. f staðinn
bauðst ég til að vinna fyrir
hann kauplaust.“ Þegar upp
var staðið var hún afar ánægð
með þá lausn mál. „Þá fannst
eigandanum hann skyldugur
til að kenna mér, — annars
hefði ég varla lært eins mikið.
Áður en til íslands kom seld-
um við bílinn og keyptum
kaffibrennsluofn."
Aðalmarkaður Kaffitárs er
enn sem komið er mest á
Suðurnesjunum, en
hún segir söluna auk-
ast jafnt og þétt.
„Þegar maður gerir
þetta eingöngu fyrir
eigið fé fer maður
ekkert inn á mark-
aðinn með trukki.
Sígandi lukka er enda
best.“ Nú er svo kom-
ið að Aðalheiður hefur
tvær konur í vinnu, hvora
um sig hálfan daginn.
En hver er svo galdurinn við
kaffibrennslu?
„Fyrir utan að hafá gott
hráefni skiptir brennslutím-
inn miklu máli. Mismunandi
brennsla snýst um að brenna
nokkrum sekúndum lengur
eða skemur svo ekki má
skeika sekúndu. Ég leik mér
þó að því að gera tilraunir
með að brenna baunir í mis-
langan tíma á meðan ofriinn
er ekki fullnýttur. Til dæmis
Kenya-kaffið sem er yndislegt
kaffi — fyllt með vínbragði —
það er gott með brenndum
keim; kúbverskar baunir
brenni ég fimm sekúndum
lengur en á að gera; ef ég
brenni baunirnar í aðrar
• í tíu ár hefur Trausti I
í Jónsson reynt að sann-1
I færa okkur um að veðrið !
j sé athyglisvert. Það tek- f
| ur enginn mark á hon-1
um. Geir Gunn-1
laugsson hefur j
jafnlengi reynt!
að fá til
landsins J
stóriðju, ■
bara ein-1
hverja stór- I
iöju. Það I
hlustaöi|
enginn á \
hann heldur. j
Þaö gerir kart- j
öflunefið, gler-
augun, hárgreiösl-
______ I
an og allt hitt sem gerir j
I þá eins. I
I I
fimm sekúndur er ég komin
með svokallaða Vínar-
brennslu; aðrar fimm sekúnd-
ur þar við þýðir frönsk
brennsla; og enn aðrar fimm
sekúndur ítölsk brennsla.“
Þess má geta að nokkur
veitingahús eru farin að versla
við Kaffitár, til að mynda Bú-
mannsklukkan, Tíu dropar,
Lækjarbrekka, Cafe au Lait,
Kaffi Krús á Selfossi, Kaffi
Hús á Eyrarbakka og svo
mætti áfram telja.
MYNDLIST
Listakonum berst óvœnt hjálp!
SAMSÝNING ÞRETT-
ÁN LISTAKVENNA Á
MOKKA
I stuttu máli: Misheppnuð
sýning byggð á röngum for-
sendum.
Ég hef sjaldan séð jafrimik-
inn málatilbúnað í kringum
jafnlitla sýningu. Yfirskrift
sýningarinnar segir nú sitt:
„Tvískinnungur kvenholds-
ins: Hnátur, skjátur — döm-
ur og fjallkonur." Þessu fylgir
lesefrii sem gæti haldið manni
yfir kaffibollunum bróður-
partinn úr degi. Tilefnið er
staða og ímynd íslenskra
kvenna í þjóðfélaginu og hafa
þrettán íslenskar listakonur
verið fengnar til að taka þátt í
samsýningu um þetta efrii. Þó
er þáttur skipuleggjandans,
Hannesar Sigurðssonar list-
fræðings, langfyrirferðar-
mestur, eins og sjá má af
þykkum, svörtum möppum
sem liggja frammi. Hann
byrjar á því að tína úr íslensk-
um dagblöðum myndir af
léttklæddum konum og hæð-
ist að þessu sem mest hann
má og svíður sárt niðurlæg-
ing íslenskra kvenna á síðum
blaðanna. Þó gerir hann enga
tilraun til að reyna að draga af
þessu ályktanir um stöðu
kvenna í þjóðfélaginu.
En hann blæs fýrst verulega
GUNNAR
ÁRNASON
út af vandlætingu þegar hann
beinir spjótum sínum að
mér, höfundi þessa pistils,
sem hann tekur sem dæmi
um örgustu kvenfýrirlitningu
og afturhaldssemi í myndlist-
arskrifum. Glæpurinn er fólg-
inn í grein sem ég skrifaði í
sýningarskrá að sýningu
Daða Guðbjörnssonar fýrr á
árinu. Ég held það skilji varla
nokkur maður hvað hann er
að fara, því öll greinin saman-
stendur af sundurlausum til-
vitnunum, undirstrikunum
og feitletrunum, þar sem
stungið er inn í miðjan text-
ann alls kyns velvöldum
háðsgl^sum, eins og „Má ég
æla! Þvítfk klisja!" og öðrum
álíka djúpvitrum mótrökum.
Öfúgsnúningurinn í þessu er
svo makalaus að ég hlýt að
upplýsa sýningargesti, sem
eiga eftir að reka augun í
þetta, um hvað umfjöllun
mín á myndum Daða snýst,
þótt ekki væri nema vegna
listamannsins sem lendir í
skotlínunni.
Myndir Daða eru ekki um
kvenfólk, og það er varla
hægt að segja að þær séu af
kvenfólki heldur. Viðfangs-
efni hans er málaralistin og
fagurfræðilegar deilur innan
listarinnar, eins og Daði sjálf-
ur upplifir þær. En Daði sér
skoplegu hliðina á hlutunum
og færir þá í kómískan bún-
ing. Til þess notar hann skop-
stældar stereótýpur, bæði
kvenlegar og karlmannlegar
(það mætti kalla þær alleg-
órískar fígúrur). Hvað þetta
hefur með stöðu íslenskra
kvenna að gera er mér hulin
ráðgáta.
„Ég hefsjaldan
séð jafnmikinn
málatilbúnað í
kringum jafn-
litla sýningu. “
En ég held það sé nokkuð
dæmigert fyrir Hannes að
beina orðum sínum að því
sem er sagt um myndlist ffek-
ar en að myndlistinni sjálffi.
Daði er hér í algjöru .auka-
hlutverki og það sama má
segja um þátttakendur þess-
arar sýningar. Þrátt fýrir allan
textann hefúr hann ekki orð
að segja unr myndlist þátttak-
endanna, eða um myndlist ís-
lenskra kvenna
yfirleitt, né um list
sem varðar sjálfs-
ímynd íslenskra
kvenna. En er
þetta ekki einmitt
kaldhæðnislegt
dæmi um stöðu ís-
lenkra kvenna í
þjóðfélaginu? Það
fer ekkert á milli
mála hver er í aðal-
hlutverki. Hinn
skilningsríki karl-
maður, staðráðinn
í að verja heiður
kvenna, slær sig til
riddara og leiðir
þær áffam. Hvern-
ig hefði verið að
skoða verk kvenna
sem fást við list og
hlusta á það sem þær hafa að
segja og gefa sér það sem for-
sendu fýrir sýningu sem þess-
ari? Þess í stað eru verk þeirra
sett í samhengi sem Hannes
einn ræður yfir.
Þær sem koma best út úr
sýningunni hafa haldið sínu
striki og sýna verk sem eru í
samræmi við það sem þær
hafa áður gert, t.d. Guðrún
Hrönn og Arngunnur Ýr.
Aðrar, t.d. Ragna Hermanns-
dóttir og Ólöf Nordal, falla í
þá gryfju að reyna að mynd-
skreyta málatilbúnaðinri. En
ég veigra mér yfirleitt við að
ræða einstök verk á sýning-
unni. Á að skoða hvert og eitt
þeirra sem einangrað verk og
hunsa þær forsendur og
ástæður sem liggja að baki þvi
að þær eru staðsettar í þessu
samhengi? Eða á að skoða
þær með texta Hannesar í
huga, jafnvel þótt hann sé
kannski í engu samhengi við
verkin? Hvorugur kosturinn
er góður.
Það besta sem má segja um
þátttöku listakvennanna er að
hún er list þeirra ekki til
framdráttar. Því síður er sýn-
ingin málefninu til ffamdrátt-
ar.