Pressan - 02.06.1994, Blaðsíða 15

„Það er ekkert annað en terrorismi að segja manni að hrífast afhvítum fleti á
hvítum vegg. Fólk þarf doktorsgráðu til að geta dáðst að þessu. “
Talið beinist að mínimalisma og
gömlu kempunum Toroni og Bur-
en, en Hallgrímur er ekki hrifinn af
þeim né því að þeir skuli enn vera
að gera sömu hlutina og fyrir tutt-
ugu árum. Sigurður segir hins veg-
ar að verk þeirra hafi verið í sam-
ræmi við það sem var að gerast
annars staðar á þeim tíma og held-
ur því fram að ýmislegt af því
standi eftir, ekki síst hugsunarhátt-
urinn. Hann er heldur ekki sam-
mála HaUgrími um að myndlistar-
menn þurfi sífellt að vera að leita
nýrra leiða i sköpun sinni.
SIGURÐUR: „Það er alger mis-
skilningur að halda að myndlistar-
maður þurfi endalaust að vera með
eitthvað nýtt. Hann bara vinnur að
sínu og sé hann samkvæmur sjálf-
um sér er hann aktúel á einhverju
tímabili. Auðvitað væri frábært ef
menn gætu endalaust unnið í sam-
tímanum, en yfirleitt detta þeir inn
í einhvern hugmyndaheim sem er
sterkari en það sem kemur utan frá
og geta svo verið að gera ferska eða
nýja hluti á sínu sviði. I dag getum
við því auðvitað deilt um mínimal-
ismann hjá Toroni og Buren og
reyndar langar mig til að bæta því
við að þeir eru búnir að endurtaka
það sem þeir eru að gera svo oft, að
það er orðið að skreytilist. Endur-
tekningar enda alltaf á því að verða
skreytingar af sjálfum sér.“
Mínimalismi er kommúnismi
HALLGRÍMUR: „Fyrir mér er
mínimalismi bara kommúnismi.
Það er ekkert annað en terrorismi
að segja manni að hrífast af hvítum
fleti á hvítum vegg, eins og hjá
Claude Rutault, sem sýndi á Kjar-
valsstöðum fýrir tveimur árum.
Fólk þarf doktorsgráðu til að geta
dáðst að þessu. Þeir eru enn að
vinna með vegginn eða múrinn
eins og það heitir á frönsku og það
löngu eftir að múrinn er fallinn.
Mér finnst þetta standa svolítið í
veginum fyrir þeim sem á eftir
koma. Það er eins og unga fólkið
þurfi að fá blessun yfir verk sín frá
þessum köllum. Rendurnar hans
Burens eru rimlarnir sem ffönsk
myndlistarhugsun er læst á bak-
við.“
SIGURÐUR: „En þá erum við
líka komnir aífur að því að ungir
franskir myndiistarmenn í dag eru
ekki nógu sterkir og alþjóðlegir."
Er þá enginn ungu frötisku lista-
mannanna að gera neitt af viti? Eru
engirgóðir?
SIGURÐUR: „Jújú, en þeir eru
ekkert þekktir utan Frakklands. En
það er ekki Buren og þeim að
kenna, heldur ffönskum hugsunar-
hætti. Þetta landlæga stolt, lókal
hugsunarháttur eins og ég sagði
áðan, fer alveg með Frakka. Það er
til dæmis skandall að þeir skuli
vera að setja lög um verndun
tungumálsins. En það sýnir hve
stórt þeir líta á sig og hvað þeir
halda að þeir séu mikið heimsveldi.
Maður hélt eiginlega að þetta við-
horf væri horfið þegar Chirac lýsti
því yfir opinberlega fyrir tíu árum
að nú þyrftu Frakkar að fara að
læra ensku. Þetta var þeim mikið
áfall og ekki um annað talað lengi.
En núna, tíu árum seinna, eru þeir
að hörfa til baka og detta ofan í
þennan sama pott sem þeir hafa
kannski aldrei komist upp úr.“
Eftir að við höfðum velt aðeins
fyrir okkur hvort utanaðkomandi
menningaráhrif væru það eina sem
bjargað gæti ástandinu kom upp sú
hugmynd að kannski væri stríð
eina lausnin. En þær vangaveltur
gufuðu upp, voru einhvern veginn
of óþægilegar til að hægt væri að
dvelja lengi við þær. Við snerum
því talinu aftur að listasöfnunum
og ég spurði þá, í ljósi þess sem á
undan var sagt, hvort söfhin væru
jafnvel opnari fýrir nýsköpun en
galleríin.
HALLGRÍMUR: „Það er meira
frelsi í söfnunum. Það gefur auð-
vitað augaleið, því þau þurfa ekki
að selja það sem þau sýna. Þess
vegna taka þau meiri áhættu. Ann-
ars ættu galleríin að hugsa aðeins
minna um söluna. Það selst ekkert
hvort eð er. Þessi þróun er þó góð
að því leyti að galleríin eru ekki
eins sterk og áður. Maður var yfir-
leitt með minnimáttarkennd gagn-
vart þeim, sem er alveg horfin
núna. Á tímabili voru þau orðin
meira atriði en listamaðurinn.“
SIGURÐUR: „Annað þarf líka
að taka fram og það eru listfræð-
ingarnir, sem svo mikið er orðið af
í dag. Þetta er ungt fólk sem tekur
að sér að skipuleggja sýningar og
skrifa um myndlist og ég held við
eigum ekki að vanmeta þennan
möguleika. Sem dæmi get ég nefnt
sýninguna „Médiation“, þar sem
ungir sænskir listamenn eru að
sýna í París og svo aftur Frakkar í
Stokkhólmi. Þarna fóru listfræð-
ingar af stað frá hvoru landi, fengu
styrki, meðal annars frá hinu opin-
bera, fundu sali og komu upp sýn-
ingum. Þarna eru á ferðinni list-
fræðingarnir sem allir tala svo illa
um. En hver veit nema þeir eigi eft-
ir að koma inn með ferskan blæ og
gera hlutina á nýjan hátt í ffamtíð-
inni utan við safna- og galleríheim-
inn.“
HALLGRÍMUR: „Annars finnst
mér of mikið gert úr sýningum al-
mennt. Það er eins og fólk vinni
bara verk fyrir sýningar og þær séu
aðalatriðið. Menn vilja gleyma því
að það þarf ekki endilega að sýna,
en megnið af listamönnum vinnur
samt eingöngu fyrir sýningar."
En myndlistamaður sem sýnir
ekkert, vœri hann ekki eins og rithöf-
undur sem skrifar hara bækur fyrir
skúffuna?
HALLGRÍMUR: „Mörg bestu
verkin hafa verið gerð þan nig. Balt-
hus til dæmis og Kabakov, áður en
Sovét opnaðist. Duchamp sýndi
aldrei neitt og Kafka gaf svo tU
aldrei neitt út. Það eru allir svo æst-
ir í að sýna og fá athygli. Hver veit
nema það væri bara hollara að sýna
aðeins minna.“
SIGURÐUR: „Þú getur ekki sagt
þetta. Duchamp náttúrlega
sýndi...“
HALLGRÍMUR: „Hann tók þátt
í einni eða tveimur samsýningum!"
SIGURÐUR: „... og það var nóg
tU þess að nokkrir peningamenn
tóku hann upp á arma sína og
hann gat gert sína hluti í ffiði.“
Hallgrímur, ertu á því að lista-
maðurinn eigi frekar að miða við
ódauðleikann? Var það ekki annars
langtímatakmark Duchamps?
HALLGRÍMUR: „Honum var
alveg sama um listasýstemið. Þetta
er auðvitað stórkostlegt ffelsi fýrir
listamanninn að vera ekki háður
þessu kerfi og geta gert sína hluti
algerlega í friði. Það væri best.“
En Duchamp þóttist vera hœttur
að skapa þegar hann dró sig í hlé.
HALLGRÍMUR: „Jú, en svo var
hann í felum í stúdíói úti í bæ, þar
sem enginn vissi hvað hann var að
gera, og vann síðasta verkið sitt.“
En var það ekki einmitt hluti af
leikriti ódauðleikans?
SIGURÐUR: „Jújú. „
Er það þá gamla góða þjóðsagati
utn listatnanninn sentgildir?
HALLGRÍMUR: „Já.“
Þögn.
SIGURÐUR: „Jaaaá.“
Almennur hlátur.
HALLGRÍMUR: „En fýrir ung-
urn myndlistarmönnum er það
númer eitt að sýna. Hjá þeim er
sýningin orðin verkið sjálft og þeir
eru ekki tU nema þeir sýni, þótt það
ætti að vera öfugt, að þú sýnir af
því að þú ert listamaður. En þetta
kemur auðvitað til vegna þess að
það er svo mikið af fólki í myndlist
og megnið af því fólki hefur ekkert
í þetta að gera og ætti bara að hætta
þessu. En það er náttúrulega at-
vinnuleysi og sjálfsagt ekki að
miklu að hverfa fýrir fólk. Sýstemið
í kringum þetta er líka orðið svo
stórt. Eða hvað eru mörg gallerí í
París? 100? 200? Og það er hending
að maður sjái góða sýningu sem
maður hefur gaman af og gefur
manni eitthvað. Yfirleitt eru þetta
bara einhverjar „hugleiðingar um
rými“. „Espace“ er töffaorðið hér í
París.“
Hvað á að gera? Skera niður
myndlistarmetin?
HALLGRÍMUR: „Neinei. Þetta
er ágætt. Það er fint að hafa nógu
marga í þessu. Því fleiri því betra.
Hundrað leirskáld gera eitt gott.“
Já, þú ert alveg á þessari línu. Að
það skipti meira máli hvað sagt
verður eftir þinn dag ett á meðan þú
Ufir?
HALLGRÍMUR: „Já.“
Ett til að kotnast af?
SIGURÐUR: „Þetta sem Hall-
grímur er að segja um að skrifa fýr-
ir skúffuna og láta söguna velja er
auðvitað ídealt. Það er ffábært að
vera ffjáls og eftirsóknarverðast í
öllu, — hvað sem maður gerir. En
einhvern veginn verðurðu að lifa.
Það er mjög alvarlegt ef mynd-
listarmenn gera ekkert öðruvísi en _ .
vita að framundan hjá þeim er sýn-
ing. En það er af því að þeir selja
ekkert og þurfa að vinna launa-
vinnu til að lifa, fara svo að vinna
myndlist þegar kemur að sýningu.
Svo eru aðrir sem hafa farið út í
launavinnu af prinsippástæðum.
Þeir vilja ekki þurfa að stóla á
neinn utanaðkomandi peninga-
lega. Það er allt í lagi og þannig ertu
að minnsta kosti ffjáls listamaður,
— spurning hvort þú sért frjáls
maður.“
HALLGRÍMUR: „Ég held það sé
best að vera rithöfundur líka og lifa
áþví.“ —
SIGURÐUR: „Lifir þú á því
Hallgrímur?“
HALLGRÍMUR: „Já, ffekar.“
Er það auðveldara af því rithöf-
uttdar eru færri og hafa því fleiri
möguleika?
HALLGRÍMUR: „Nei, það er af
því maður er íslendingur og heima
er meiri virðing borin fýrir rithöf-
undum.“
SIGURÐUR: „Eða er það af því
að þú ert betri rithöfundur en
myndlistarmaður?"
HALLGRÍMUR: „Ætli það ekki
bara.“
Þögn.
HALLGRÍMUR: „Þessi þögn,
kemur hún í viðtalinu?"
SIGURÐUR: „Eigum við ekki að
slökkva á tækinu og fá okkur held-
ur drykk?“
Allt sem sagt var eftir þetta er
„off the record“, enda fjallaði það
aðeins um liti í íslenskri málaralist,
sagnagift Errós og spillt fyrirtæki
eins og Cartier og Philippe Morri-
son, sem fela ósiðlega starfsemi á
bakvið sterkar menningarstofnanir
er bera nöfn þeirra. Pastis...
+
FIMMTUDAGURINN 2. JÚNÍ1994 PRESSAN 15B