Tíminn Sunnudagsblað - 12.05.1963, Blaðsíða 5

lýsingum íyrir hann í dulargervi, sem
höfðu mikla þýðingu, jafnt í hernað-
arlegu tilliti sem öðru, er laut að
landstjórn. Napier mat upplýsingar
hans mikils, en hið sama verður vart
sagt um aðra yfirboðara hans. Þær
orkuðu lítið á þær óvinsældir, sem
hann hafði aflað sér með framkomu
sinni.
Árið 1848, sex árum eftir að hann
kom til Bombay, var hann borinn um
borð í briggskipið Eliza, hálfblindur,
skjálfandi af hitasótt, náfölur og nið-
urbrotinn. Hann hafði verig túlkur
á vígstöðvum, þar sem barizt var við
uppreisnarflokka innborinna manna.
Þar hafð'i hann auðvitað átt í útistöð-
um við alla yfirmenn sína, eins og
fyrri daginn. Að hans eigin áliti var
hann algjörlega saklaus. Allt voru
þetta ofsóknir annarra á hendur hon-
um. Honum var ljóst, að frami hans
í Indlandi yrði aldrei neinn og hann
skellti allri skuldinni á aðra. „Ég var
alveg saklaus" — segir hann. Já, al-
veg saklaus: Hann hafði aðeins haft
horn í síðu hvers einasta starfsfélaga
síns. Vissulega staðið uppi í hárinu á
hverjum einasta yfirmanni sínum, að
undanskildum Napier, sem fór fljót-
lega frá Indlandi. Áunnið sér hatur
allra undirmanna sinna með hroka-
fullri framkomu sinni. Hann breytti
almennustu kurteisi í ókurteisi og
ósvífni, sem gekk alveg fram af öll-
urn hinum heiðvirðu og siðavöndu of-
ursta-konum í hverfi Evrópumanna í
Bombay. Hann vissi allt betur en yf-
irboðarar hans, að eigin áliti. Stað-
reyndin var líka sú, að hann hafði
í mörgum tilfellum meiri þekkingu
á málefnum Indlands en yfirboðarar
hans. Vandræðin, sem spruttu af hon
um alls staðar, stöfuðu að miklu
leyti af því, að hann var óspar á að
útbreiða vitneskiu um þessa yfirburði
sína. — Sennilega hefur enginn Evr-
ópumaður, sem sneri til Englands frá
brezkri nýlendu og átti að teljast í
hópi betri borgara, átt jafn fáum
góðum heimfararóskum að fagna og
liann. Hann hafði yfirgefið England
og enginn saknað hans nema fjöl-
skylda hans. Nú sneri hann aftur og
enginn fagnaði honum nema hún.
Eftir að hann kom tíl Englands
gaf hann út nokkrar bækur um ferð-
ir sínar í Indlandi Þeim var ekkert
sérstaklega vel tekið, en þær leiddu
fram geysimikla þekkingu á siðum
og venjum innborinna manna þar í
landi, framúrskarandi athyglisgáfu og
samúð með þessum undirtyllum Breta
veldis. Þessar bækur ásamt himni
miklu tungumálakunnáttu hans urðu
til þess, að hvíslið og, baknagið um
Iþennan óskammfeilna og siðtítla
mann varð lágværara. Annars hafði
hann gert mikið að því sjálfur að
þreiða út um sig sögur, sem vissu-
lega voru ekki til þess fallnar að
bæta mannorð hans í augum fjöldans.
Síðan kvartn*! hann biturlega yfir
rógburði manna um hann!
Það á sér lítið markvert stað í lífi
hans um þessar mundir — ekki fyrr
en hann fær þá stórkostlegu hug-
mynd, að taka sér ferð á hendur og
fara ytír þveran Arabíu-skaga gegn-
um Medína til Muskat. Þetta ferða-
lag átti að gera út um deilur land-
fræð'inga um vatnaskd í þessu ó-
byggilega landi sands og kletta. Það
gæfi og yfirsýn yfir eyðimerkurnar.
Burton lagði þessa áætlun íram fyrir
„Hið konunglega landfræðifélag" í
Englandi og heppnaðist að fá það
til þess að stýðja sig með cáðum og
dáð.
3. april 1853 lagði Mirza Abdullah
kaupma'ður frá Bushire (öðru nafni
sir Riehard Burton) úr höfn í Sout-
hampton, og hálfum mánuði síðar
st'é hann á land í Alexandríu í Egypta
landi. Þar eyddi hann um mánaðar-
tíma sem gestur kunningja síns í dul
arklæðum. En hann komst fljótlega
að raun um, að liið persneska gervi
hans var engan veginn tryggt, ef hann
ætlaði sér að ferðast í gegnum Arabíu'
Persar höfðu sagt skilið við iiöt'uð
stefnu Múhammeðstrúarinnar, og á
helgum stöðum gætti mikillar tor
tryggni í garð þeirra. Hann fór því
frá Alexandría tíl Kairo dulbúinn
sem múhameðskur munkur. Hann
hafði lært frumatriði munkareglunn-
ar í Indlandi. En í Kairo komst hann
að raun um, að þetta var heldur ekki
öruggt gervi og tók því á sig nýtt:
Nú vair hainh af afghanisku bergi brob
inn, fæddur í Indlandi.
Það liðu nokkrir mánuðir, áður en
pilagrímsför hans hófst. Þann tíma
notaði hann tíl þess að kynna sér
með hinu snilldarlega innsæi sínu í
sálarlíf og siði framandi þjóða hvert
einasta atriði — frá liinu stærsta tíl
hins smæsta í trúarbrögðum Múham
meðstrúarmanna. Hann fékk meira
að segja org fyrir að vera gæddur
lækningamætti! — Síðan lagði hann
af stað á úlfalda sínum með skamm-
byssu í beltínu, en fagurrauðan sdki-
borða með hinni helgu bók Múhain-
meðstrúarmanna bundinn yfir axlir
sér! Ferðinni var heitið frá borginni
Babel Nasar ytír eyð'imörkina til
Súez.
Það er einkennandi fyrir Burton,
að hann fór þegar í keppni við inn-
borinn úlfaldahirði á reiðskjóta sín-
um. Ilann vildi sanna sjálfum sér, að
hann væri fuligildur ferðalangur á
eyðimörkum. Það tók þá ekki nema
tvo daga að leggja að baki sér 150
km. af eyðimerkursandi.
Frásögn hans af komunni til Súez
er líka sprottin upp af blöðum Aust-
urlanda-rómana. Það er saga um skot
hríð, handalögmál, farangursstuld og
annan ófögnuð á skini, sem var drekk
hlað'ið mönnum, svo að vart. mátti
sig hræra. Þetta skip hét háróman
tísku nafni. — „Gullni þráðurinn“. —
Burton hafði um þessar mundir safn
að að sér lúr?5 manna, þeirra i meðal'
var drengur, sem kallaður var Múham
'• ^pámannsins ni 'kla, afr-
ikanskur þræll, sem hét Saad' ,.dem-
ón“. Auk þei.rra töldust þrír "ðrir
til hirðar hans. Þeir'komú sár fyrir
á hádekl, „Gullna 'þriífa-rins-".. A.11 •
voru farþegar skipsins piJrgrímar
innblásnir af guðlegum anda sþá-
mannsins og þó - Skyndile.ga
gerðu pílagrímarr.ir á lágþiljunum
innrás á hádékkið. Árás þeirra brot.n-
aði á hinum bringubreiða þræli: ,Tík-
arsynir, nú skulið þið sjá, bvernig
Arabi berst. Ég er demóninn Saad“.
—: Að svo mæltu upphófst hin heift*
arlegasta orrusta, þar.sem öllum til-
tækum vopnum var beitt. Orrustunni
lyktiaði með sigri þeirra hádekks-
manna, er Burton greip heljarmikinn
leirkétil og fleygði honum niður á
lágþiljurnar Þóttust þá þílagrímár
Hann hélt yfir öldur eyðimerkurinn-
f 1 1 # H m

ar í hópi sjö þúsund pílagríma. —
Rykið og þorstinn og æðisigenginn
hiti eyðimerkurinnar voru föru-
nautar þessara furðulegu manna,
sem lögðu á sig ótal hættur til þess
að geta lofað spámanninn í borg
hans, Mekka.
T I M I N N — SUNNUDAGSBI.AÐ
413