Tíminn Sunnudagsblað - 06.10.1963, Blaðsíða 5

og sterk, bæði í lofti og á láði og
legi, einkum á kvöldin. Gengum við
oft upp á hæð þessa á kyrrlátum
kvöldum, til þess að virða fyrir okk-
ur hina miklu fegurð, — hinar miklu
dásemdir himins og jarðar.
Það er gömul venja meðal grann-
þjóðanna að gefa þátttakendum nám-
skeiða kost á því að kynnast umhverfi
og merkum stöðum í nágrenni þeirra
skóla, þar sem námskeiðin eru hald-
in. Þeirri góðu reglu var heldur ekki
gleymt á námskeiðinu í Sundi, og
verður hér lítið eitt vikið að tveimur
eftirminnilegum ferðum, sem farnar
voru í sambandi við það.
Sunnudagurinn 13. júlí rann upp
hlýr og heiður. Veður virtist ætla að
veröa hið bezta, enda varð sú raunin
á. Var það allan daginn svo sem bezt
varð á kosið.. Þátttakendur nám-
skeiðsins fögnuðu mjög uppliti dags-
ins, því að ákveðin hafði verið
skemmtiferð þennan dag upp Verdal
til hins sögufræga Stiklastaðar og
fleiri þekktra og fagurra staða í
Þrændalögum.
Að loknum morgunverði var lagt
af stað. Stanzað var á nokkrum stöð-
um á leiðrnni um hinn fagra og frjó-
sama dal. Landið var allt baðað í sól
og í sínu fegursta skrúði. Landbún-
aður er mikill á þessum slóðum, og
þá einkurn akuryrkja, og er víðast
hvar mjög myndarlegt heim að líta til
hinna mörgu, st'óru og vel hýstu
bær.dabýla.
Mér er einkum í minni, á leiðinni
til Stiklastaðar, stutt dvöl hjá lítilli
kirkju, við látlaust minnismerki í
skjóli laufríkra bjarka. Gamall og
greinagóður maður, sem komið 'hafði
til móts við okkur, skýrði svo frá,
að varði þessi hefði verið reistur til
minningar um 40 manns, sem fórust
í ægilegri leirskriðu, sem féll um
dalinn, 19. maí 1893, kl. 1,30 um nótt.
Er þetta mesta jarðskrið, sem þekkzt
hefur í sögu Noregs. 105 bæir eyði-
lögðust að mestu eða öllu. Alls fórust
112 manns, mörg hundruð stórgripir
og margt geita, sauðkinda og svína,
en fjöldi manna og dýra slasaðist
Stór hluti af hinum blómlega dal
varft algjör auðn.
Gamli maðurinn, sem sjálfur hafði
tekið þátt í björgunarstarfinu, var
óspar á að segja frá. Engan skyldi
undra, þótt honum væri þetta ægi-
lega slys minnisstætt. Auk þeirra
upplýsinga, sem ég hef þegar skráð,
mælt'i hann m.a. eitthvag á þessa
leið:
„Aldrei gleymi ég aðfaranóttinni
19. maí 1893. Ég svaf fast að loknu
löngu og erfiðu dagsverki. En allt í
einu vaknaði ég við einkennilegar og
ægilegar dunur og dynki. Jörði.a nötr
aði, og hrikli í hverju tré í hús-
inu, sem stóð um 200 metra frá
skriðuhlaupinu. Ég þau á fætur og
leit út. Við mér blásti hræðileg sýn.
Hvarvet'na lagði upp reyk og gufu,
og dalurinn var eins og iðandi haf,
þar sem öllu ægði saman: mönnum,
dýrum, húsum, trjám, mold og leir.
Allur miðhluti dalsins var á hreyf-
ingu og brátt sem einn hafsjór af
leir.
Á bæ einum í nágrenni mínu bjó
ekkja með fjögur börn frá þriggja til
fjórtán ára gömul. Hún gat með
naumindum vakið börnin, áður en
leirleðjan brauzt inn til þeirra og
fyllt að mestu svefnherbergi þeirra.
Eitt barnanna klifraði upp á klukku-
kassann og hélt sér þar föstu. Sjálf
stóð móðirin í leirleðjunni, sem náði
henni brátt upp undir hendur, og hélt
á yngsta barninu. Þannig stóð hún
klukkustund eftir klukkustúnd og
bað heitt og innilega til guðs, að
börnunum yrði að minnsta kosti
bjargað. Og kraftaverkið skeði. Hún
heyrði raddir fyrir utan og gat kallað
á hjálp. Maður nokkur komst inn á
loftið, sem var uppi yfir svefnhúsinu,
tókst' að rífa upp loftþiljurnar og
bjarga móður og börnum á síðustu
stundu. Þau höfðu þá kvalizt þarna
í 15 klukkustundir.“
f hugum fólksins, sem þarna býr,
lifa enn margar slíkar sagnir. — Allt
björgunarstarf reyndist afar erfitt, —
og því varð tjónið svo tilfinnanlegt,
eins og fyrr er frá sagt’.
Við hlýddum með mikilli athygi1
á frásagnir gamla mannsins og s
um í anda þá erfiðleika og þrautir,
sem fólkið hafði orðið að þola.
Stórkostleg hjálparstarfsemi var
hafin, og brugðust menn vel við, ekki
aðeins í Noregi, heldur og mörgum
öðrum löndum, þar sem til þessa
spurðist.
Og — tírninn læknar sárin furðu
fljótt. Nú er allt þetl'a svæði algróið
fyrir löngu og þéttsett fegurstu
bændabýlum, í skjóli laufríkra lunda.
Engu að síður gleymist aldrei hið
mikl-a óhapp í maí 1893, og allir vita,
að sama sagan getur endurtekið sig
á 'i,ý, þegar minnst varir.
Þá ókum við um svæði, þar sem
sænskar hersveitir höfðu íarið um
T í M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ
821