Tíminn Sunnudagsblað - 06.10.1963, Blaðsíða 20

að. Kunningi hans spurði, hverju fiski
sæl'd hans gegndi. Helgi svaraði:
„Það er Þstin, vinur, að róa fyrstur,
vera mestur og koma fyrstur að“.
VaraSi sig ekki á því
Það var venja Einars bónda Jóns-
sonar í Laxárdal ag stía lömbum,
áður en fært var frá. Kona hans,
Margrét Steindórsdóttír var komin
á steypinn, en fór eigi að síður í
smalamennsku og lenti í eltíngaleik
við stygga tvævetlu. Fór svo, að
Margrét hlaut að gefast upp. Komst
hún með naumindum heim, lagðist á
sæng og ól barn sitt.
Á þriðja degi eftír barnsburðinn
var hún aftur komin á kreik og fór
jafnskjótt að smal'a. Varð þá fyrir
henni sama lambærin og orðið hafði
henni ofurefli, áður en hún ól barnið.
Hófst nýr eltingaleikur, og fór svo,
að Margrét bar hærra' hlut ag þessu
sinni. Þegar ærin var komin inn i
réttina, hvessti Margrét á hana aug-
un og mælti:
„Þú varaðir þig ekki á því, skitan
þín, að nú var ég léttari á mér að
eltast við þig en síðast“.
Vinsamleg bending
Kristbjörg, kona Tómasar for-
manns í Rifi, var svarkur mikill, en
það vildi til, að maður hennar brá
sér lítt vig voveiflega hluti.
Einu sinni var Tómas nýkominn úr
róðri og stóð á skiptavelli. Kristbjörg
kom steðjandi niður að vörinni í
versta ham. Hellti hún skömmum og
Framhald af 827. síSu.
Herinn nam staðar við borgarhlið
Lundúna, og miðvikudaginn 12. júní
ávarpaði presturinn Jón Ball liðið.
Hann hafði barizt fyrir nýju þjóð-
félagi í tuttugu ár, að undanskildum
nokkrum tíma, er hann var fangi.
Ræðu sína hóf hann með þessu vísu-
broti.
Þegar Adam plægði og Eva spann,
enginn þekkti neinn aðalsmann.
Hann lýsti stéttaskiptíngu uppfinn-
ingu vondra manna og krafðist afnáms
hennar, og óvinir hans fullyrtu síðar,
að hann hefði lokið ræðu sinni með
því að skora a bændaherinn að drepa
ráðgjafa ttonungsins.
Herinn beið þess nú með óþreyju,
að bann kæmist inn í borgina. Samn
ingaumleitanir voru hafnar við
stjórnarvöldin, og loks varð það of-
an á, að bændum skyldi hleypt inn
í borgina, enda lofuðu þeir því að
beita ekki ofbeldi. Vindubrúin var
látin síga, og uppreisnarmenn
streymdu inn í borgina. Þeir stefndu
ókvæðisorðum yfir Tómas, en hann
svaraði ekki aukateknu orði. Þegar
þessu hafði farið fram um hríð, leit
hann allt í einu upp frá verki sínu og
sagði með hægð:
„Viltu ekki reyna að komast upp á
salthúsið, Kristbjörg mín. Það heyrist
betur tíl þín þaðan“.
Það var ekki át
Loftur Loftsson í Ranakoti var
kominn að fótum fram. Hann sagð-
ist vera orðinn ónýtur til alls og
hreint bilaður að borða.
„Ég kalla það ekki át, þegar ég
kem svangur af sjó, þó að ég slafri í
mig sextán til' tuttugu lifrarmaga og
einn megring."
Undirstöðugóð máltíö
Árni, sonur Vigfúsar geysis, var
um skeig vinnumaður Jóns Björns-
sonar á Búlandi í Skaftártungu og
skyldi fara í ver um vetrartíma. Fór
hann heiman á miðvikudegi og hélt
að Hlíð í Tungu, þar sem hann átti
von samfylgdarmanns.
Nú gerði hríðar, og varð Árni
veðurtepptur í Hlíð. Var honum
skammtaður matur með vinnuhjúum
og fannst fátt um. Gekk svo fimmtu-
dag og föstudag. En þegar honum
var borinn nónverður á laugardag,
vildi hann ekki við taka og kvaðst
vera saddur. Þetta - þótti undarlegt',
og var hann inntur eftir því, hverju
þetta sætti.
„Ég át á miðvikudaginn‘% svaraði
Árni.
umsvifalaust til Savoy-hallar, þar
sem einn þeirra manna, er þeir höt-
uðu mest, hafði aðsetur. Þeir rudd-
ust inn í höllina, brutu þar allt og
brömluðu og kveiktu síðan í henni.
En engu var rænt. ,,Við erum ekki
þjófar", sögðu uppreisnarmenn.
Hirðin beið þess í Lundúnaturni
með miklum geig, hvað verða vildi.
í skjóli nennar var hinn fjórtán ára
gamli konungur og móðir hans. Þar
voru og erkibiskupinn og allir helztu
ráðgjafar konungs. Sumir vildu fara
með her gegn bændum, en aðrir
lögðust gegn því, og það. varð ofan
á, að Ríkarður ungi reið að morgni
hins 14. júní til móts við uppreisn-
armenn norðaustan við borgina.
Bændur báru fram kröfur sínar, og
konungur kinkaði kolli. Þrjátíu skrif
arar hófu að rita ný lagaboð, og
þegar þau nöfðu verið lesin upp, laust
herinn upp miklu iagnaðarópi.
En meðan þetta gerð'ist hafði hóp-
ur bænda ruðzt inn í salarkynni kon-
ungs í borginni, þar sem þeir eltu
uppi þá menn, sem þeir kenndu
einkum um kúgun þá, er beitt hafði
verið. Loks brutust þeir inn í kapellu
hallarinnar, þar sem erkibiskupinn
var að syngja messu. Hann vissi,
hvers hann átti von og hafði þegar
þegið ábergingu, enda máttí það ekki
seinna vera. Hann var dreginn frá
altarinu og tekinn af lífi við ógurleg
fagnaðarlæti mannfjöldans, er safn-
aðist að.
Þessu næst barst leikurinn víðs
vegar um Lundúni og síðan út um
landið. Öll fangelsi voru brotin upp,
og hryðjuverkum linnti ekki. Rík-
arður II. afréð að hitta foringja
uppreisnarmanna enn á ný, að þessu
sinni skammt norðan við Lundúni.
Þetta var mikil háskaför, og konung-
ur og föruneyti hans staldraði við
í Westminster-klaustri, hlýddi messu
og gerði syndajátningu.
Valtýr tígulþekjari- foringi uppreisn,
armanna, reið til móts við konung,
er hann kom á vettvang. En þá gerð-
ist óvæntur atburður. Borgarstjóri
Lundúna, sem í konungsfylgdinni
var, hjó bændaforingjann banahögg
við hlið konungs. Þeir, sem á horfðu,
áttuðu sig ekki undir eins á því,
sem var að gerast. Sumir héldu, að
verið væri að slá uppreisnarforingj-
ann til riddara. En í næstu andrá
varð öllum ljóst, að hann hafði verið
myrtur. Þúsundir manna lögðu ör á
bogastreng og beindu þeim að kon-
unginum. En þá gerðist annar at-
burður jafnóvæntur. Koiiungur reið
fram á móti sveit uppreisnarmanna
— enginn fylgdi honum eftir. ,,Eg
er konungur ykkar“, hrópaði hann.
„Eg vil vera foringi ykkar“. Bogarn-
ir sigu, og innan lítillar stundar
höfðu uppreisnarmenn lagt mál sín
öll í hendur konungi, sem þessu næst
reið brott frá höfuðstaðnum með
allt uppreisnarliðið.
En hér létu bændur herfilega
blekkjast. Stórmenni ríkisins tóku
forystuna í höfuðborginni, og þing-
ið neitaði með ölíu að fallast á sætt
þá, er konungur hafði gert. Lávarð-
arnir kröfðust grimmilegra hefnda,
ísem kæft gætu allar uppreisnar-
hneigðir bænda og vinnulýðs. Frels-
isskráin nýja lýst ógild, og næst
þegar Ríkarður II. ávarpaði bænd-
ur, hljóðuðu orð hans á þessa leið:
„Þrælar voruð þið, og þrælar er-
uð þið. í þrældómi skuluð þið vera
— ekki sem áður, heldur öðrum
miklu verri“.
Ógurlegir refsidómar voru kveðn-
ir upp, og leifum uppreisnarhersins
var eytt með sverði og eldi. En þrátt
fyrir allt var þessi uppreisn ekki til
ónýtis gerð eins og liin markmiðs-
lausa, franska bændauppreisn. Hún
varð aðli Englands að minnsta kostí
alvarleg áminning og viðvörun, þeg-
ar frá leið, og liugsjónum veitist
jafnan erfitt að útrýma með vopnum.
EFTIRKÖST SVARTADAUÐA —
836
TÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ