Tíminn Sunnudagsblað - 06.10.1963, Blaðsíða 11

Jón Ball. „vitlausi pres-íurinn frá
Kent“, en svo hefur hann verið kall-
aður.
„Kæru biæður", sagði Jón Ball.
„í Englandi verður ekki gott að lifa
fyrr en allt er orðið sameign, svo
að hvorki finnast þar ánauðugir menn
né aðalsstéttir. Því að allir eru jafn-
ir, og hinir miklu herramenn eru ekki
meira verðir en við hmir. Eigum við
ekki allir sama upphaf, Adam og
Evu? Með hverju vilja gósseigendurn-
ir sanna, að þeir séu betri en við?
Kannski með því, að við vinnum og
leggjum það til, er þeir njóta. Líf
þeirra er iðjuleysi í skrautlegum höll-
um, líf okkar er strit og slit á ökrum
í stormi og rlgni, og þó byggist allur
munaður þeirra á vinnu okkar“.
Fjöldi farandpresta boðaði ensku
bændunum þessar kenningar, og þær
féllu í frjóan jarðveg. Samtímis hóf
lærður prófcssor í háskólanum í Öxna
furðu, Wycliffe að nafni að bera brigð.
ur á margvislegar athafnir og kenn-
ingar kaþólsku kirkjunnar — afláts-
bréfasölu, dyrðlingatrú, umbreytingu
náðarmeðalanna fyrir orð prestanna.
,.Allar deilur kristinna manna munu
falla niður, ef prestarnir vilja lifa
í fátækt eins og postularnir“, sagði
Wycliffe. Hann lét þjóðfélagshættina
ekki til sín taka, en hinar nýju kenn-
ingar hans voru samt til þess fallnar
að vekja umhugsun og styrkja þá i
sessi, sem boðuðu nýtt þjóðfélag.
Árið 1377 kvartaði enska þingið
sáran undan frekju bænda og verka-
manna. Það var eins og vinnulögin
væri ekki til, og þeim, sem leituðust
við að fara eftir þeim, var hótað öllu
hinu versta. Bændur og verkamenn
efndu til fjöldafunía, þar sem þeir
strengdu þess heit að standa saman
og styrkja hvorir aðra gegn höfðingj-
um landsins.
Árið 1380 samþykkti þingið nýja
skattheimtu, svo að stríðinu gegn
Frökkum yrði haldið áfram. Þessum
skatti var svo hagað, að hann var
mjög þungbæi fátækum mönnum, og
skattheimtumennimir voru mjög harð
hentir við þá, er ekki reiddu hann af
höndum refjaiaust. Og nú var eins og
eldur væri borinn að púðurtunnu.
Bændur og verkamenn snerust til
til varnar, og það var eins og hendi
væri veifað: Uppreisn var hafin i
stórum landshlutum.
IV.
Þessi enska bændauppreisn hófst í
austurhluta landsins vorið 1381. Fjöl-
mennar sveitir bænda í Essex hröktu
skattheimtumennina brott og háls-
hjuggu dómara, sem bakað höfðu
sér óvild með því að kveða upp harða
dóma samkvæmt vinnulögunum. Höf-
uð þeirra settu þeir á stengur, sem
uppreisnarmennirair báru fyrir sér.
Þessar sveitir urðu sífellt fjölmenn-
ari og fjölmennari, því að æ fleiri
bændur slógust í hópinn, og útlagar,
sem lengi höfðu farið huldu höfði,
komu fram úr fylgsnum sínum og
gengu í lið með uppreisnarmönnum.
Frá Essex barst uppreisnin til Kent,
og þaðan kom sá maður, sem nú gerð-
ist foringi bænda, hinn dularfulli
Valtýr tígulþekjari. Ætla sumir, að
hann hafi verið hermaður i styrjöld-
inni í Frakklandi, en komizt í þröng,
er hersveit hans var send heim.
10. dag júnímánaðar kom uppreisn-
Ríkarður II. á unglingsaldri, með
veldistákn sin.
arherinn til Kambryggju og ruddist
þar inn í dómkirkjuna í miðri guðs-
þjónustu. Foringjarnir skipuðu munk-
unum að hætta að syngja og kröfð-
ust þess háum rómi, að þeir veldu
nýjan erkibiskup í stað kanslara
konungs, sem væri svikari og mynd'
brátt hálshöggvinn. Síðan hélt her
inn vestur á bóginn. Aðalsmenn flúð
á skóga, en hallir þeirra voru brenn:
ar til ösku.
Förinni vai heitið til Lundúna, þv»
að bændur vildu hafa tal af hinum
unga kógni landsins, Ríkharði II. P
undarlegri einfeldni trúðu þeir því
að allt mynai falla í Ijúfa löð, (’
þeir gætu borið mál sitt upp íyri ■
honum. Kröfur þeirra voru þær, ?
bændum yrði veitt fullt frelsi og kvat-
ir afnumdar gegn nokkru gjaldi.
Framhald á 836. síðu.
Ríkarður II. kemur til móts við foringia bændahersins. Til vinstri á myndin'ni sést,
er borgars'tjórinn í Lundúnum heggur b ændaforingjann Vaitý tíjgulbekjara,
banahögg.
1ÍHINN - SUNNUDAGSBLAÐ
827