Tíminn Sunnudagsblað - 13.10.1963, Blaðsíða 5

Friðrik hinn vitri, kjörfursti í Saxlandi, verndari Marteins Lúters.
á skömmum tiffia var kenningu Jesó
breytt í kenninguna um Jesúm“.Hann
sagði enn fremur: „Það fór eins um
kenningu Jesú og hann sjálfan: Hún
var krossfest".
Troels-Lund festi augun fyrst og
fremst á kærleiksboðskap Galileans.
í guðspjöliunum bregður því fyrir,
að Jesús er berum orðum nefndur
sonur Jósefs, og Troels-Lund lítur
svo á, að hlutverki hans hafi verið
raskað á örlagaríkan hátt, er hann
var gerð’ur að eingetnum syni guðs:
,,Nú kom ekki lengur til greina að
feta í fótspor hans, heldur trúa á
hann. Áður var það kærleikurinn,
■sem greiddi ferðina til himna —
nú varð það trúin“.
Þegar hin kristna trú náði fótfestu
og fólk af öðru tagi en því, er setti
svip sinn á hma fyrstu söfnuði, tók
að halla sér að henni, var farið að
sverfa broddana af hörðustu fordæm-
ingarorðunum um bölvun ríkidæmis-
ins. í guðspjalli því, sem kennt er
við Matteus, kveður við annan tón
en í hinum, sem eignuð eru Lúkasi
og Markús. ,.Sælir eruð þér, fátækir,
því að yðár er guðsríki", segir hjá
hinum siðarnefndu. „Sælir eruð þér,
sem nú líðið hungur, því að þér
munuð saddir verða“. í Matteusar-
guðspjalli hefur þetta tekið' ofurlitl-
um breytingum, sem þó leyna tals-
vert á sér: „Sælir eru fátækir í anda.
því að þeirra er himnaríki . . . Sælir
eru þeir, sem hungrar og þyrstir
eftir réttlætinu, því að þeir munu
saddir verða“.
Upphaflega hafði trúin líka verið
frjáls, en brátt var tekið að skipu-
leggja hina nýju hreyfingu. Þannig
urðu trúarsetningamar til. Og þeim
sem ekki fylgdu þeim, var vísað á
bug, líkt og óróamönnum í stjórn-
málaflokkum nú á dögum. Hin
kristna trú hafði fengið frá Gyðingum
margar hugmyndir og heimanfylgjur,
er voru aftur lánsfé frá öðrum Austur
landaþjóðum og áttu rætur
aftur í grárri forneskju. Og á langri
leið um londm bættust að auki við
nýjar hugmyndir frá öðrum trúar-
ibrögðum. Þrenningin og meyjarfæð-
ingin á sér hliðstæðu meðal Egypta,
og þeir trúðu einnlg á ódauðleikann.
Mitratrúin, sem runnin var frá Pers-
um, lét illt og gott, ljós og myrkur,
Ormuzd og Ahriman, vegast á. Tíma-
setning jólanna er frá þeirri trú
komin. 25. desember var mikill hátíð-
isdagur Mitramanna, því þann dag
töldu þeir fæðingardag sálarinnar.
Kaldear áttu sér sögu um sköpun
heimsins á sjö dögum, illir andar
gengu Ijósum logum í Assýríu og
Babýlon, gyð.ian og móð'irin ísis, sem
komin var til Grikklands og Rómar
frá Egyptalandi og þjónað þar af
krúnurökuðum munkum, hefur vafa-
laust orðið meðal fyrirmynda að Mar-
lu mey. Mörg trúarbrögð veittu mönn-
um syndalausn með vígslum og sakra-
mentum. Ótal hugmyndir af marg-
víslegum uppruna mótuðu að lokum
það, sem nefnt var kristin trú. Þörf
kirkjunnar sjálfrar á að hefja þá
menn, sem börðust fyrir framgangi
hennar, íæddi af sér dýrlingana,
þegar fram liðu stundir, og hið mikla
samsafn guöa og helgra dóma í Mið-
Marteinn Lúter sem Jörgen júnkari.
Svo nefndist hann á meSan hann var
í Wartburg i skjóli kjörfurstans.
jarðarhaíslöndum greiddi þeim veg
að hjörtum fólksins.
III.
Þótt kirkjan yrði voldug, varpaði
hún ekki hugmyndum hinna austur-
lenzku öreiga að öllu leyti fyrir borð.
Kaþólska kirkjan stofnaði klaustur,
þar sem menn lifðu eignalausir. fjarri
glepjandi glaumi heimsins, og iðkuðu
heiiög fræði og margs konar menntir.
Það var lika hennar kenning, að góð
verk greiddu mönnum veginn til sæl-
unnar, og þess voru snauðir menn og
sjúkir látnir njóta. — Ölmusugjafir
voru mikds metnar, þar sem áhrifa
hennar gætti, og líknsemi höfð í
hávegum. Sjálf veitti hún örbjarga
fólki skjól undir verndarvæng sin-
um, enda gerðist hún hin mikla móð-
ir þjóðanna.
En öðrum þræði hafnaði hún trúnni
á bölvun ríkidæmisins. Hún og stofn-
anir hennar iögðu mikla stund á að
draga að sér fé. Hún sætti sig líka
við þjóðfélagsskipulag, sem áreiðan-
lega hefði kallað yfir sig mörg beisk-
yrði austur í Galileu við upphaf tíma-
tals okkar.
Eitt af því, sem aflaðj kirkjunni
tekna, var saia aflátsbréfa. Það var
þessi f járaflaieið, sem að síðustu varð
kaþólsku kirkjunni nokkuð' dýr. Þeg-
ar Leó X. tóh við páfadómi, hugðist
hann hrinda áleiðis byggingu Péturs-
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
845