Tíminn Sunnudagsblað - 24.11.1963, Blaðsíða 10

Tíminn Sunnudagsblað - 24.11.1963, Blaðsíða 10
ará, þá bera hann út, því að ekki vildi hann góðviljuglega fara frá Stað- arhóli. Gerðist þetta ekki átakalaust, því að séra-Ásmundur lét heimamenn sína bera varnað sinn inn jafnóðum og menn Baliarárprests báru hann úr kofunum. Þó hlaut séra Ásmundur að lúta í lægra haldi, því að lands- drottinn hans hafði lið meira. Herm- ir sagan, að. ne.ðal annarra saka, er hann hafði á sig feilt, væri það, að hann hefði dregið fjalir úr kirkju- loftinu og grafið úti í haga Var hann að lokum neyddur til að sækja við- inn og bera í kirkju á ný Nú var séra Ásmundur á. hrakhól- um og byggði sér þá koía vestur í Kollabúðum í Þorskafirði, En þar var hann aðeins skamma hríð. Um þess- ar mundir var hann ráðinn aðstoðar- prestur séra Engilberts Jónssonar í Saurbæ á Hvalfjarðarströnd. En um svipað leyti dó séra Engilbert, og nálega samtímis var séra Ásmundi veitt Hvanneyri Var það ein hin síð- asta snerra hans vestan lands, cr hann flaugst á við ísak sýslumann Bonnesen og Sigurð Guðlaugsson, er áður var sýslumaður, í húsum Boga Benediktssonar í Stykikishólmi, og hefði ekki tíðinda lalizt. ef við slíka hörðingja hefði ekki verið að etja. III. Séra Ásmundur var enn ókvæntur, er hann kom norður að Hvanneyri. Rcbti hann bú á prestsetrinu, þótt ekki muni búskapurinn hafa verið af neinni rausn. og fékk sér að bústýru ekkiu eina á sextugsaidri, Elínu Jóns- dóttur. er nefnd var Málmeyjar-Elín, en ætt'ið úr Svarfaðardal. Var hún köliuð e'.ki alls kostar merk. kirkiu en heimjkirkjunni, og heldur var fólk fátt í prestakallinu — nálægt hálfw öðru huudraði. Eigi að síður var bað erfitt. yfirsóknar, einkum á vetrum. Kjarni þess var við fjörðinn vestanverðan cg fyrir botni hans, og var þar víðast stutt milli bæja og torfærulítið. Byggð var einnig úti á Si»'uhesi, en þangað var ekki löng sjóleið og auðfarin, þegar þolanlega viðraði. En austur í Héðinsfjörð og vestur í Dali var torleiði um háa og örðuga fjallvegi. En prestur var ung- ur maður og vaskur og vílaði ekki fyrir sér ferðalögin. Kvað ekki lítið að honum, er hann þeysti um byggð- arlagið kjólklæddur og með firna- stóra hárkollu á höfði, oft drukkinn og illur viðskiptis. Söfnuðurinn var nokkuð sundur- leit hjörð. Fáeinir efnabændur voru á þessum slóðum, harðfengir sjósókn- arar, en fleiri voru snauðir kotungar, svn börðu ofan fyrir sér eftir getu og tjuggu tíðum við lítinn kost. Siglu- nesbændur tveir, Þorleifur Þorleifs- son og Jón Jónsson, höfðu virðingu svo mikla, að þeir titluðust monsjör- ar og konur þeirra maddömur, og þar á nesinu var og Anna Þorleifsdóttir, ekkja séra Þórarins Sigfússonar á Tjörn í Svarfaðardal, og Oddný Sig- fúsdóttir, efnuð ekkja. Þorsteinn Ól- afsson á Staðarhóli var líka í hópi gróinna efnabænda. En mest reisn var þó yfir tveimur nágrönnum prests. Níelsi Níelssvni, faktor í Siglufjarðar- kaupstað, og Jóhanni Kaspari Kröyer, hreppstjóra í Höfn er áður hafði ver- ið verzlunarstióri í kaupstaðnum. Munu þeir báðir hafa verið heimarík- ir, svo sem títt var um þá, sem mót- azt höfðu af anda kaupmannastéttar- innar. Ekki dró til neinna stórtíðinda fyrstu misseri séra Ásmundar á Hvann eyri. Þó- mun hafa verið hreðusamt kringum hann, og fljótt þrútnaði um með honum og sumum sóknarbænda, er ekki vildu una ofsa hans og til- slettni. Elín bústýra hans átti ekki heldur sjö dagana sæla. Var prestur hvort tveggja í senn, kröfuharður og tortrygginn við hana, og heimtaði af henni góðan viðurgeming, án þess að láta henni í té kaupeyri. Læsti hann að jafnaði húsum, þar sem það var inni, er honum þótti fémæti. og þeg- ar ilia stóð í bæli hans, lét hann aflsmuni ráða í skiptum þeirra. Bar það ósjaldan við, að hún hlyti harða hirtingu af hendi húsbónda síns. Sjálf var hún kvartsár og málug og rakti harma sína á bæjunum, þegar svip- viðrasamt var á Hvanneyri. Þó brydd- ir á því, að stundum hafi verið þýð- ara á milli þeirra prests, og við dyr svefnstofu sinnar lét hann bústýru sína hvíla um nætur. Var það sumra mál, að hann géngi í rúm til hennar, þegar honum byði svo við að horfa. Sumarið 1822 var að því komið, að upp úr syði í prestakallinu. Var prestur þá kominn í megnt ósætti við marga sóknarbændur. Séra Magn- ús Erlendsson á Hrafnagili var prófast ur héraðsins um þetta leyti, og sendi hann aðstoðarprest sinnr séra Hall- grím Thorlacius, í eftirlitsferð út í Siglufjörð um sumarið. Að lokinni messu á Hvanneyri lét séra Hallgrím- ur þess getið, að sér þætti illa fyrir séð. að ekki skyldi vera nema einn meðhjálpari, og bað nrest kjósa sér annan til vara. Séra Ásmundur sagð- ist þá nefna til Jóhann hreppstjóra Kröyer. En það hefði hann átt að láta ógert, því að Jóhann kvaðst neita með öllu að þjóna honum og lýsti sig ósáttan við hann. Prestur nefndi næstan Níels faktor, og tókst þar betur til en í fyrra skiptið, því að hann var brottu genginn úr kirkj- unni og gat því ekki neitað. Þetta atvik varð til þess, að séra Hallgrím tók að gruna, ef hann hefur ekiki vitað það áður, að ekki myndi allt með felldu. Gekk hann nú á kirkjugesti um það, hvernig samlyndi prests og safnaðar væri, og svöruðu þá ýmsir, að því væri áfátt. Einkum tóku þeir djúpt í árinni, nafnarnir, Jón Jónsson á Siglunesi og Jón Jóns- son á Hóli, er kváðust vera ,,í alla staði ósáttir við prestinn“ vegna ófrið ar hans við sig og ósæmilegs fram- ferðis hans. Sagði þá prestur, að hann væri líka ósáttur við þá og bar þeim ill skil, hald á gjöldum og „forsóm- un guðsdýrkunar“, en lýsti kvartanir þeirra ómerkar þar til þeir hefðu fært fram sannanir fyrir máli sínu. Engum sættum fékk séra Hallgrím- ur áorkað, og kraumaði nú mjög undir. Jóhann Kröyer hélt uppi kær- um við prófast, en séra Ásmundur lét sem vind um eyrun þjóta, þótt prófastur kreíðist svara af honum. Vorið eftir var jafnvel svo komið, að prófastur var farinn að inna orðum að því, að hann viki brott. Séra Ásmundur hafði í öndverðu gert sér títt um Níels faktor og jafn- vel boðið honum jarðarafnot á Hvann eyri. En það slettist fljótt upp á vin- skapinn, og þegar hér var komið. voru þeir orðnir svarnir óvinir, svo að prestur fékk jafnvel ekki að taka út vörur í kaupstaðnum nema greidd- ar væru þegar í stað. Nú stóð líka svo á, að Níels, sem var kvænt.ur maður, hafði gert Oddnýju Sigfúsdóttur á Siglunesi barn.. Fæddist það haustið 1822. og lét faktor ljósmóðurina skíra það skemmri skírn, þótt heilbrigt væri, og hirti síðan ekki um að láta séra Ásmund staðfesta skírnina. Þetta var auðvitað ber fjandskapur við prest og þvert gegn öllum ven.ium. Má nærri geta, að stundum hefur slegið í svarra út af þessu barni. ekki sízt þegar prestur var drukkinn á slangri í lcaupstaðnum. En Níels fór sínu fram. og prestur fékk jafnvel ekki komið lögum yfir hann, þótt hann sneri sér til biskuns. Og nú voru þeir líka orðnir ófáir. sem hættir voru að þiggja altarissakramenti í Hvanneyrarkirkju Það voru ískyggi- legar blikur á lofti í Siglufirði og allra veðra von. Ekki gat dregizt lengi, að fárviðrið dyndi yfir. Þau atvik, er hleyptu öllu í bál og brand, voru þó ekki enn fram komin. V, Á fyrsta eða öðru ári séra Ásmund- ar á Hvanneyri fluttust roskin hjón frá Háagerði á Upsaströnd í tvibýli að Skarðdal, bæ frammi í fjarðarbotn inum. Hétu þau Jón Arnfinnsson og Ingibjörg Pétursdóttir, hvöWri óráð- vönd né ósiðsóm, að vitnisburði séra Baldvins Þorsteinssonar á Upsum, og fylgdu þeim tvö börn þeirra um tví- tugsaldur, Pétur og Guðrún. Mun Guð rún hafa verið allvæn stúlka álitum, en ekki virðist séra Baldvini Þor- steinssyni á Upsum hafa fallið alls kostar framkoma hennar á unglings- »7Q T í M 1 N N - SUNNUDAGSBLAO

x

Tíminn Sunnudagsblað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/301

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.