Tíminn Sunnudagsblað - 05.04.1964, Blaðsíða 7

Eyvind Johnson:
EINU SINNIENN
SKIPSTJÓRI
SKIPSTJÓRINN gengur á stjórn-
pall. í reyndinni gerist þó það
eitt, að mjósleginn maður sezt gæti-
lega á sykurkassa á hvolfi, leggur
óhreinar hendurnar á stýrrshjólið,
lokar.augunum, svo að hann sjái ekid
þetta hvimleiða umhverfi, og lætur
sig dreyma. Skipstjórinn er fullur —
það er laugardagur. Og hvað er þessi
stjórnpallur? Sykurkassi bak við stýr-
ishjól — helvítis lúsaratt, kallar hann
það. Og þessi bátur? Hann er hvítur
cg heitir Dúfan. Með öðrum orðiim:
Hann var einu sinni hvítur, en nú er
irálningin flögnuð af. Og hvað er
hann skráður, og hvaða höf siglir
hann? Haf má líka kalla það, því að
vatn er það: Leirpollur í Norður-
botni. Lengra verður ekki komizt með
fcát landleiðina, hefur Jónas G. Botn-
bamar skipstjóri sagt- Nú geturðu
fengið þér dúr til viðbótar, G. Botn-
hamar, segir hann við sjálfan sig. Og
áhöfnin: Strákur, sem tekur við tutt-
ugu og fimm eyringum. Og hraðinn
ei ekki meiri en svo, að rriaður get-
ur hæglega gengið með bátnum, þar
sem grunnt er — þetta haf er víða
grunnt. — Og Dúfan er gufubátur
ir.eð vélamann og tekur eitthvað um
fioimtíu farþega. Laugardaga og
sunnudaga er siglt út í ígulhólmann,
sem er svo sem einn kílómetra frá
landi, úti á miðjum leirunum. Þetta
haf er svo grunnt, að það gruggast,
ef farið er hálfan hnút, hefur skip-.
stjórinn sagt. Nú klappar hann bátu-
um hæðnislega: Hæ, bölvaður sleð-
inn — hott-hott! Því að í dag er hann
óvenjulega dapur.
Já — og svo er bezt að setja i
gang.
Á laugardögum og sunnudögum er
dansað úti á ígulhólmanum, og stun i
um eru þar Hjálpræðisherssamkomur-
Flytjum bæði Hópa & Einstaklinga,
stendur í auglýsingunni. Gufubátur-
inn Dúfan, J. G. Botnhamar skip-
stjóri.
Þessi vikulega auglýsing er það
heiðursmerki, sem lífið leyfir J.G.
enn að skreyta sig með. Annars er
lifið harla nízkt við hann. Andlit
hans er rautt og magurt og undarlegt
ásýndum, og laugardagsvíman er sá
dúnvængur, sem hann skýlir því með.
Hárið er tekið að grána, augun rök.
í laugardagsvímunni er hann þó enn
karl í krapinu — miðlungskarl að
roinnsta kosti. Hér dagaði hann uppi.
Gufuvélin, sem er í dálítilli gróf I
miðjum bátnum, hóstar og hóstar. —
Hvers vegna ætti J. G. að opna aug-
un til þess að sjá það, sem hana
þekkir út og inn: Þetta er hryggilega
l'till bátur. Svona kænur héngu nú
hjá cnér einar tíu, þegar ég var á
skipum, sagði hann einu sinni í fyrra
—■ þá tók hann við skipstjórn hér.
Við kölluðum þær jullur, skal ég
segja ykkur.
Þá veifaði herra A. Júbelíus, Tízir.i
föt & Saumar h.f., einn af eigendum
Dúfunnar og máttarstólpi bæjarins.
— Þá veifaði hann göngustafnum sín
um í kringum sig eins og hann héldi
á alinmáli og spurði, hvort J.G. væri
þá orðinn skipstjóri á jullu. Ef hann
gat ekki sætt sig við þá stöðu, sern
hann hefði hreppt, þá var bezt, að
hann segði það umbúðalaust. Það
var líklega ekki erfitt að fá skip-
stjóra á jullu. Eða hélt skipstjórinn
það?
Þá þagði J. G. skipstjóri, því að
honum varð hugsað til afkomunnar.
Hingað er hann kominn. Það er
heimskulegt að þenja túlann — bær-
inn er of lítill, báturinn er of lítill,
lífið er of smátt í sniðum. Og hann
mókir í ölvímu — mókir, mókir. —
Lengra en þetta var ekki unnt að
komast — ekki í þessa áttina, hugsaði
hann. Þannig hefur farið fyrir mér
— o-jæja.
Þeir eru nýfarnir frá bryggjunni
með fimmtíu dansfíkna farþega, þeg-
ar herra Júbelíus kemur hlaupandi
eftir Aðalstræti- Hann ætlar með. —
, Hvers vegna ætlar hann með — ekki
ætlar hann þó líklega að dansa? Og
hann hrópar, að báturinn eigi að snúa
við, því að hann ætli með. Hann er
hættur að hlaupa — kjagar makinda-
lega niður bryggjuna. Það verður að
hlýða, þegar herra Júbelíus skipar
fvrir — ekki þarf að spyrja að því.
Sem í draumi heyrir J. G. sig segja
við vélamanninn:
„Aftur á bak, Ólsson — við verðum
að taka svínið með“.
Unglingarnir flissa í sætum sínum.
Báturinn lónar aftur á bak upp að
bryggjustúfnum — í gegnum flissið,
má segja. Hann hallast til muna, þeg-
ar herra Júbelíus klöngrast yfir borð-
stokkinn. J. G. skipstjóri lítur ekki
einu sinni við — það er sigið á hann
mók að nýju.
„Af stað nú“, segir herra Júbelíus,
í senn valdsmannslega og góðlátlega.
„Af stað nú, skipstjóri. Með öll þessi
fallegu börn“.
Og hann kinkar kolli til KristjSns
búðarþjóns, sem rís á fætur og býður
honum að þrengja sér í sæti sitt. —
Það verður að segjast: Kristján er
efnispiltur. Stúlkurnar færa sig betur
saman, svo að herra Júbelíus geti
setzt. Hann hlær glaðlega framan í
allar þær, sem eru honum að skapi
— já, og svo er frú Júbelíus ekki
hoima í sumar.
Það er ekki ýkja mikið um skipa-
ferðir. Við sefjaðarinn er karl í eikju
að dorga. Unglingar hafa orðið sér
úti um tvo árabáta, svo að þeir gætu
róið yfir í Ígulhólma og sparað sér
tuttugu og fimm aura. V. Lundblom,
arftaki Áskels Áskelssonar h.f., er
á laugardagssiglingu á vélbátnum
sínum. Mitt á leiðinni er eitthvað,
sem líkist seglbáti. Skipstjórinn lætur
rifa í augun og ber kennsl á fleyt-
una. Þetta er venjulega árabátur,
tjargaður og gisinn. Maður situr við
slýri og annar eys. Hinn þriðji er
bara með þeim — hann syngur.
„Frá, J. G.“ hrópar hann.
Og J. G- leggur á lúsarattið sitt —
hann er svo vænn að víkja fyrir þeiin.
í bátnum eru sem sé einu mennirnir
i bænum, er sagt verður, að hann
beri hlýjan hug til. Þetta eru bræður
hans.
Það er einungis í andlegum skiln-
ingi, að þeir eru bræður hans. Við
erum bræður hafs og storma, hafði
skipstjórinn einu sinni sagt, þegar
bann lét meira að sér kveða en í
þetta skipti. Kalli Níelsson, timbur-
maður, hafði sem sé líka verið í sigl-
ingum, meira að segja á Suðurhöfum.
Það er hann, sem syngur. Maðurinn
við stýrið var í sjóhernum á æskuár-
um sínum — það er Bengtsson blikie
■ smiður. Raunar er ekkert sérstakt
af honum að segja, en hann á bát-
inn og er viðkunnanlegur náungi. Og
hinn þriðji, sá sem eys, er bara hann
Smálands-Óli, verkamaður, sem hef-
ur margsinnis flækzt fram og aftur
um landið þvert og endilangt og stað-
næmzt hér að lokum af tilviljun. —
Hvað viðvíkur sjálfum bátnum, þá er
þetta ekki neinn seglbátur. En Kalla
Níelsson langaði til þess að sigla. —
Þess vegna lét hann steinn í kjölsog-
ið á bátskriflinu, setti á það siglu
og saumaði á það segl- Það er hvort
eð er austurstrogið, sem mestu máli
skiptir í seglbátum, hefur hann sagt.
Nú heilsa þessir þrír bræður hafs
og storma fjórða bróðurnum. Þeir
veifa pottflösku — þetta eiga þeir
þó eftir. Og vélamaðurinn á Dúfunoi
T I M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
295