Tíminn Sunnudagsblað - 28.06.1964, Blaðsíða 19

Meðan fjárvarzlan var á Kalda-
dal, var Sigvaldi tíður gestur í
Efstabæ og þeir fleiri, þótt hinna
sé ekki lengur að neinu getið.
Allt varð honum tilefni vísu, jafn
vel sykurkarið hennar Herdísar i
Efstabæ, er enn til í einni stök-
unni:
Hvergi er ég hjartahreinn,
harla tamur vélunum,
sykurmola sé ég einn
situr í mér að stel’ ’onum.
Þeir Þorbjörn í Efstabæ glett-
ust jafnan, er fundum þeirra bar
saman. Glötuð mun vísa Þorbjarn
ar, þar sem hann bregður Sigvalda
um skalla. En Sigvaldi lét ekki
eiga hjá sér:
Heldur kýs ég hreinan skalla,
sem hylur stundum mikið vit,
en það hár, sem er að kalla
alveg fullt með lús og nit.
Ekki er ég alveg örugg um að
muna það rétt, að sú vísa sem
hér fer á eftir, sé þeim eignuð.
Læt hana þó flakka, og leiðrétti
þeir, sem betur vita.
Þorbjörn:
Karlmenn voru kvalarar
konungsins á himnum.
Sigvaldi:
Allt frá því hún Eva skar
eplið trés af limnum.
Sigvaldi var einn þeirra, sem
tóku þátt í norðurreiðinni forð-
um, er aðför var gerð að Grími
amtmapni á Möðruvöllun og þótti
einna sögulegastur viðburður
þeirra tíma. Mikið var þá kveðið
og misjafnt, og er ein stakan eign
uð Sigvalda.
Þórður segir það við Briem:
Þú átt að geyja að Skagfirðingum
fyrir hann Eyjarfjarðar-Grím,
flýttu þér, greyið mitt, í kringum.
Guðrún Þorsteinsdóttir hét
fyrri kona Sigvalda Skagfirðings.
Hvort heldur hún hefur lært list-
ina af bónda sínum eða haft hana
með sér sem heimanmund, þá hef
ur hún verið veí liðtæk. Ekki er
mér kunnugt um annað eftir
hana en þessa litlu stöku, sem
hún kvað, þegar bóndi hennar var
í þingum við Áslaugu Hannesdótt-
ur á Reykjarhóli:
Reykjarhóls á lóni.
Sigvaldi Jónsson Skagfirðlngur
var fæddur 29. október 1814, dá-
inn 13. janúar 1879. Ljóðmæli
hans voru gefin.út í Reykjavík
Í88Í.
í íslenzkum æviskrám er hann
sagður dáinn 1883.
Halldóra B. Björnsson tók saman
Ei þó haldi um árar tvær
ama frí af tjóni,
IV. Enn um Sigvalda
minn Sigvaldi röskur rær
sund og Smiðssund. Landkönnuður-
inn Georg Nares fann árið 1878 tvær
vörður á lítilli ey undan Ellesmeres-
landi á 79. breiddarstigi, svo ellileg-
ar útlits, að þær gátu ekki verið
hlaðnar af landkönnuðum eða hval-
veiðimönnum á seinni öldum, og
laust fyrir síðustu aldamót fann Fram
leiðangurinn, sem Ottó Sverdrup
stjórnaði, tvær vörður til viðbótar á
88.—89. lengdarstigi á strönd Elles-
mereslands, svipaðar að gerð og aldri.
Edvard L. Moss, læknir í leiðangri
Georgs Nares, fann á 79. breiddar-
stigi hreiðurskjól, gerð af manna-
höndum i varplandi æðarfugls, og
kringum aldamótin fundu Sverdrup
og Isachsen fjölda slíkra hreiður-
skjóla langt vestan við Jonessund, á
Elínarey og Djöflaey, sum þeirra vest
an við 80. lengdarstig. Slík hreiður-
skjól er talið óhugsandi, að Eski-
móar hafi gert, því að þeir eru ein-
vörðungu veiðimenn. Bak við slíka
athöfn hlýtur að vaka andi búand-
manns. Á höfðum og fjallabrúnum
hafa víða fundizt rústir grjótbyrgja,
þar sem ætlað er, að mienn hafi stað-
ið á varðbergi og haft auga með
hvalavöðum og öðrum veiðidýrum og
hugað að skipaferðum, en slíkt var
einmitt algengt á Grænlandi, bæði
í grennd við bændabyggðirnar fornu
og á eyðislóðum. Það þykir eftir-
tektarvert, að rústir af þessu tagi
eru víða á fjöllum við sjó fram á
strönd Labrador. Tjaldhringir, sem
gerðir eru af miklu stærri steinum
en Eskimóar hafa notað til slíks um-
búnaðar á seinni tímum, hafa fundizt
víða, svo sem norðan við flóann
Afturreka, á Baffinslandi sunnan-
verðu, á Raeeiði, Viíhjálmslandi, Mel-
villeskaga, Southamptoney, í Labra-
dor og miklu víðar. Á stöðum, þar
sem ætla má, að fornum sæförum
hefði þótt girnileg höfn, eru víða
rústir, sem sumir hafa haldið, að
væru gömul skipshróf eða naust, og
sýnist þá oft svo sem burtu hafi ver-
ið hreinsaðir allir stórir steinar í
flæðarmálinu. Therkel Mathiasson
hefur þó hallazt að því, að þetta séu
rústir gamalla samkomustaða Eski-
móa. Borghlaðin skýli hafi komið í
leitirnar á austanverðu svæði því,
sem Thúlemenningin náði til. Þessi
mannvirki taldi Knútur Rasmussen,
að myndu vera gildrur, er refum
hafi verið ætlað að stökkva niður í,
en aðrir telja, að þarna hafi
kjöt verið vindþurrkað og fiskur hert-
ur. Þessar borgir eru þekktar um allt
Grænland og langt vestur á bóginn,
allt til, Viktoríueyjar. Slíkt byrgi
fann Hudson árið 1609, og voru í
því fuglar, sem hengdir voru upp á
hálsunum. Grjótgarðar, sem eru eins
og V i lögun, eru algengir, þar sem
hreindýraveiðar hafa verið stundað-
ar, og slíkt hið sama gæsaréttir og
ótal mörg önnur mannvirki, sem
hníga að veiði á landi og í vötnum.
Loks er því haldið fram í bók
Tryggva, að hamar Þórs hafi víða í
rústum fundizt meitlaðar á steina,
sem og merki það, er hann hyggur
manrúnir, en Therkel Mathiassen
ætlar, að tákna eigi tré.
Allt þetta telur Tryggvi sýna, að
menn af íslenzku kyni hafi verið að
verki á þessum slóðum og borizt frá
Grænlandi allt vestur til meginlands
Ameríku.
Þegar kemur að því, hvers vegna
áhrifa frá íslenzkri tungu gætir ekki
í máli Eskimóar, ef þeir eru til komn-
ir kynblöndun Dorsetfólks og græn-
lenzks fólks af bændakyni, ályktar
hann sem svo:
Það voru fyrst og fremst kafl-
menn, sem héldu úr bændabyggðum
Grænlands á fjarlægar veiðislóðir í
norðri og vestri. Þeir tóku sér konur
af kyni Skrælingja, og börnin námu
málið af vörum mæðra sinna. Þann-
ig koðnaði íslenzk tunga, er stundir
liðu fram. Þó ætlar hann, að heiti
Eskimóa á kolu, kolek, sé úr íslenzku
T I M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ
595