Tíminn Sunnudagsblað - 20.09.1964, Blaðsíða 4

XXIV.
Þess er ekki getið, að Ólafur á
Munaðarhóli hafi lent í fleiri stór-
deilum en þeim, er áður hefur verið
sagt frá. En í smáskærum átti hann
oftar, enda gátu hnippíngar orðið
af litlu tilefni, þegar það var mann-
dómsskylda að bíta sem harðast frá
sér, ef eitthvað bar út af í orði eða
verki. Gátu þessar hnippingar stund-
um farið fram á einkennilegan hátt.
Einu sinni var það, að Ólafur
varð þess var, að á skemmu hans
hafði verið fest blað, sem á voru
krifaðar vísur, er honum þótti stefnt
ð sér, vafalaust réttilega. Þá var
uovitað sjálfsagt, að hann léti hinn
ókunna vísnagerðarmann ekki eiga
hjá sér. Orti hann þegar svar við
skemmuvísunum með ýmsum níðr-
XXV.
Þær dætur tvær, sem lifandi voru
af hjónabandsbörnum Ólafs, Sigríður
og Kristín, höfðu báðar gifzt um svip-
að leyti. Efnilegur bóndasonur frá
Snóksdal, Jón Sveinsson að nafni,
gekk að eiga Kristínu haustið 1809,
og var hún þá aðeins seytján ára
gömul. En Sigríði, sem komin var
á rífan giftingaraldur, gekk Ágúst
Erdtmann að eiga sumarið eftir. Var
hann fluttur frá Keflavík að Mun-
aðarhóli í skjól Ólafs og hafði litlu
áður átt barn með Sigríði. Má geta
sér þess til, að Ágústi hafi lítt bún-
azt í Keflavík og verið nokkuð farið
að lækka á honum risið. Að minnsta
kosti barmaði hann sér sáran um
fátækt sína, er hann meðgekk fyrir
sýslumannsrétti barn það, er hann
hagur hans nú örðugri en margan
grunaði. Það er vant að sjá, hvað
þessu hefur valdið. Þessi ár hlupu
marsvín hvað eftir annað á land á
Snæfellsnesi, eitt sinn jafnvel fimm-
tán hundruð á sömu fjöru, svo að
oft hefur verið gnægð matbjargar, og
þó að fískafli væri misjafn, var hann
góður annað veífið. Vera má, að
drykkjuskapur hafi valdið því, sem
afskeiðis gekk á Munaðarhóli. Einn-
ig kann Ólafur að hafa orðið fyrir
sköðum, og víst er það, að skiptapar
urðu á Sandi þessi ár. í slíkum til-
vikum hefur verið til Ólafs litið með-
al búðsetufólksins. Sést það og, að
maður einn sagði að Ólafi látnum,
þótt ekki væru orð hans metin gild,
að hann hafi gefið sér bát. Þetta
kann að styðja það, að hann hafi

III
unarorðum um þann, er þær hafftt
kveJið. Var þetta ein vísan í þeim
brag:
Lg itef fundið, ég hef fundið á
mitt skemmuþil
ljótan seðil ltmdan,
f.á íist og prýði rýmdan,
í ho/.um varla. i honum varla orða
finn þó skil.
En hinn var ekki af baki dottinn.
Ekki var langt um liðið, er nýjar
vísur voru komnar á skemmuþilið,
og var nú tekin að harðna deilan.
Meðai annars var Ólafur minntur á
kerlingarsálminn og útlát þau, sem
hann hafði bakað honum:
Það má muna. bað má nnina, þú
hefur fyrri ort,
af því ei fékkst hróður,
enn, þó þykist góður,
— af því nógan, af því nógan
auðnu beiðstu skort.
Af þessu má ráða, sem raunar
kemur ekki á óvænt, að þeir, sem
Ólafur átti í útistöðum við eða þótt-
ust eiga honum grátt að gjalda, hafi
á stundum núið honum því um nas-
ir, er til ávirðingar mátti horfa í
málavafstri hans. Sá sigur, sem hann
hafði 1 kerlingarmálinu, hefur ef-
laust orðið honum r.okkuð dýrkeypt-
ur, og skapraunir þær, sem hann
hafði af barneignarmáiinu, hafa að
líkindum fylgt honum til æviloka.
Virðist margt hafa orðið honum önd-
vert hjn síðustu ár.
hafði átt með Sigríði. Þó getur það
hafa verið hræsni ein, því að þar
var um það að tefla, hvort hann
fengi lækkaða eða gefna eftir sekt
þá, er hann hafði fellt á sig með
barneigninni. Voru þingvitnin látin
staðfesta það, að þau Sigríður væru
bæði bláfátæk og gætu ekki borgað
fulla sekt og „vogaði“ sýslumaður sér
þá að ákvarða sakeyri beggja hálfan
annan dal. En staðfesting þingvitna
á því, er sýslumaður vildi vera láta,
var að jafnaði auðfengin.
Kjartan var ókvæntur heima á
Munaðarhóli, og mun hann hafa ver-
ið hægri hönd föður síns, er nú var
tekinn að reskjast og lýjast. Samt
sem áður stundaði Ólafur enn báta-
smíðar af kappi, og var hann all-
hreykinn af því, hve margar fleytur
með handbragði hans flutu á sjó,
enda fáir jafnokar hans víð slíkar
smíðar. Einhvern tíma á efstu dög-
um sínum orti hann þessa vísu, er
síðan hefur borið hinum mikla iðju-
manni vitni í hálfa aðra öld:
Hundrað eitt með höfuð sveitt
hlunnajóa fríða,
þrjátíu tvenna og átta enn,
eg hef gert að smíða.
En atorka Ólafs nægði ekki til þess,
að hann fengi haldið í horfinu. Á
þessum árum tók að ganga af hon-
um. Þótt hann væri aðfaramikill
verkmaður og dugmikill útvegsbóndi,
er hafði með höndum margs konar
umsýslu og forsjárlítið fólk fæli hon-
um umsjá fjármuna sinna, gerðist
verið örlátur maður, þegar hann
vildi svo við bregðast, og tæpast
hefði nokkur maður hermt slíka gjöf
á svíðing.
Fleira var til mæðu en fjárhagur-
inn. Munaðarhólsfólk var mjög geð-
ríkt, og Sigríður Ólafsdóttir virðist
hafa verið allmikill svarri. Ágúst,
maður hennar, var aftur á móti
hrokafullur, og gerðist sambúð þeirra
afarstormasöm. Og nú tók sjúkleiki
að hrjá Ólaf, og virðist fólki hafa
verið ljóst, að senn myndi komið að
lokadægri hans. Hitt var bót í máli,
að óþokki sá, er verið hafði milli
hans og sumra sveitunga hans, var
nú rénaður, og verður ekki annað
séð en fullar sættir hafi komizt á
með þeim séra Jóni Ásgeirssyni.
Sumaríð 1818 var Ólafur með fleira
fólki að bera upp hey í garði. Kom þá
þar séra Jón, og tóku þeir Ólafur
tal saman. Sennilega hefur þá borið
á góma, að Ólafur kynni að eiga
skammt ólifað.
Eins og gefur að skilja var margt
góðra muna til á Munaðarhóli, og
voru þar á meðal sjaldséðir gripir.
Til dæmis átti Ólafur sjónauka, er
hann hafði keypt fyrr á árum af
útlendum skipstjóra í Ólafsvík, og
gat enginn maður í sveitinni, nema
Stefán Scheving á Ingjaldshóli, hrós-
að sér af slíkum grip. Séra Jóní, sem
var ágjarn maður, lék hugur á að
eignast sjónaukann, og nú færði
hann það í tal við Ólaf, hvort hann
vildi ekki gefa sér hann. Ólafur
sagði, að hann ætti að eiga hann
eftir sig dauðan, svo sem í líksöngs-
868
T I M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ