Tíminn Sunnudagsblað - 20.09.1964, Blaðsíða 10

Þessi mynd er frá dögum, er ráðin var vegagerð undir Ólafsvíkurenni. —
Verkfræðingur mælir fyrir veginum.
skortur, og þá varð þrautaráðið að
ganga út í hagann og rífa þar upp
hverja lyngkló og allt það, er brunn-
ið gat í hlóðum, og hrökk þó ekki
til. Eldsneytishrakið var meðal þess,
sem hrjáðí fjölda fólks á slíkum stöð-
um, og það kemur alls ekki á óvart,
að eitt af því, sem séðir menn og
harðdrægir höfðu sér að féþúfu í
veiðistöðunum á Snæfellsnesi fyrr á
tímum, var móokui Þeir, sem mó-
mýrar áttu eða höfðu ráð á mótekju,
lágu á eldsneytinu, þar til verulega
fór að kreppa að náunganum. Þá
mátti koma móhlaða í gott verð, ef
nógu nett var skammtað og vorkunn-
semin ekki látin riða húsum. En
arðbærara hefur þó tóbaksokur og
brennívínsokur sjálfsagt verið, enda
874

I
jafnan stundað í veiðistöðunum.
Tóbaksmenn, sem komnir voru í
þrot, borguðu fúslega eina tuggu
margföldu verði, þegar þeir komu af
sjónum. En eyðimelurinn kemur í
góðar þarfir, þegar tekið verður að
hrópa á byggingarlóðir.
Rif, sem bíður nú nýs blómaskeiðs,
var fyrrum frægur staður, enda var
þar ágæt höfn fram eftir öldum í
Rifsós. En á seytjándu öld gerðist
það, að Hólmkelsá, sem í ósinn fell-
ur, breytti farvegi sínum, og tók þá
sandur að fylla skipaleguna, unz ós-
inn var orðinn svo grunnur, að haf-
skip gátu vart flotiö. Þetta hafa ekki
þótt góð tíðindi, en lítið var aðhafzt.
AS vísu gekk um að dómur
k Ingjaldshólí árið 1686, hvort til-
tækilegt myndi að veita ánni aftur
í fornan farveg sinn, og var málinu
vísað til alþingisúrskurðar, en fram-
kvæmdir allar fórust fyrir. Var svo
þessi misséri leyft að reisa nýjan
kaupstað í Ólafsvík. Samt var enn
baslað við kaupskap í Rifi í fáa ára-
tugi, en á öðrum tug átjándu aldar
var staðurinn gefinn með öllu upp
á bátinn.
Bátaútvegur var samt enn lengi
í Rifi, og hafðist þar víð fjöldi búð-
setumanna, sem landsdrottinn, ábú-
andi Ingjaldshóls, lét manna báta
sína. En ósinn hélt áfram að grynn-
ast, og þegar leið á nítjándu öldina,
var tæpast lengur viðvært í Rifi.
Fólkið flúði úr búðum sínum, því að
útvegurinn var að syngja sítt síðasta
vers. í kringum 1880 reyndi sveitar-
stjórnin að fá því framgengt, að eitt-
hvað yrði gert verstöðinni til bjarg-
ar. Komst svo langt, að grafinn var
skurður, sem veita átti Hólmkelsá í,
svo að hún næði fornum farvegi sín-
um. En þá vantaði fyrirhleðsluna í
ána, og sat við það hin næstu ár.
Loks var þó veitt fé úr almanna-
sjóði til þess að ljúka verkinu. Gekk
það greitt, og var lokið við fyrir-
hleðsluna og ánni veitt í skurðinn.En
nóttina eftir brast garðurinn, og
Hólmkela leitaði á ný í þann farveg,
er hún hafði runnið um síðustu ald-
irnar. Við það gáfust menn upp, og
um skeið kom engum til hugar, að
oftar yrði haldið tíl fiskjar úr Rifi.
En undir stórgrýtinu, sem brimið
hafði bylt í Rifsvör, mátti sjá djúpar
rákir, sem kilir skipa höfðu rist á
klöppína.
Á fornri tíð var Rif víðkunn bæki-
stöð enskra kaupmanna, og það var
til þess að heimta af Englendingum
sekkjagjöld þau eða toll, er Dana-
konungur vildi fá þeim frá, en þeir
ekki borga, að Björn hirðstjóri Þor-
leifsson á Skarði reið í Rif árið 1467
— riddari með aðalsbréf upp á vas-
ann og hvítabjörn á lijálmi sínum.
En Englendingunum var nauðugt að
opna pyngju sína og gripu til vopna
til þess að verja hana. Þeirri viður-
eign lauk svo, að Björn féll og sjö
menn með honum við stein þann,
er hann hafði leitað athvarfs við í
bardaganum og siðan var við hann
kenndur. En þegar þessi tíð-
indi spurðust heim að Skarði,
mælti Ólöf Loftsdóttir, kona hans,
hin frægu orð:
„Ekki slcal gráta Björn bónda,
heldur safna liði.“
Og Rif var í þá daga ekki nein
kríuvík á hjara veraldar —þau drógu
dilk á eftir sér, tíðindin, sem þar
ge'rðust. Ólöf á Skarði sigldi á fund
herra síns, Kristjáns I., er brást á
þann veg við kærum hennar, að hann
lét hertaka ensk kaupför, hvar sem
til þeirra náðist. Þetta leiddi tíl fimm
ára styrjaldar á sjónum milli Dana
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ