Tíminn Sunnudagsblað - 20.09.1964, Blaðsíða 7

■nlilHBMf ■..._............
Þetta er dálítið óvenjuleg mynd: ÞaS má segja, aS í henni speglist mikil örlög.
heil ævisaga. Hér höfum við sem sé fyrir framan okkur fiðrið úr sænginni, sem {
Ragnhildur, ekkja plássbóndans og stórbokkans á Munaðarhóll, neyddist tll að i
selja pröngurum fyrlr matbjörg, þegar valdsmennirnlr á Snæfellsnesi höfðu far-
þessu sinni. Nóglega er það í Ingjalds
hólssóknum kunnugt, að Ágúst var
rekinn til að giftast þeim sóðalega
skaplyndisvargi, Sigríði, og sem
mestí meinleysismaður umbar hann
með þolinmæði flesta bresti konu
sinnar. Þó gat hann ekki haldið út
að sænga saman við hana vegna þess,
eftir sjálfs hans og fleiri manna sögu,
að konan hafði þann næturbrest, að
maður hennar þóttist ekki geta leg-
ið í væturúmí og varð því við hana
rúm að skilja, og loksins þvinguðu
skaplyndi Sigríðar og bágindi
þeirra hjóna þau til að víkja hvort
frá öðru, sem löngu fyrr hefði ósk-
andi verið, að skeð hefði. Það er tíl
einskis hér fyrir mig að vera hér um
berorðari — mig hryllir líka sjálfan
við fleira sannferðugt um Sigríði að
skrifa.“
Hér var hvorki þurrð á beru lasti
né hálfsögðum dylgjum. En Sigurður
Guðlaugsson, sem áður hafði verið
svo vilhallur Munaðarhólsfólki í
dómarasessi, að með engu móti gat
samsamazt dómaraskyldu hans, er
tortryggilegt vitni, þegar hann tíund-
ar ávirðingar Sigríðar fyrir landsyf-
irréttinum. Það er sjálfsagt rétt, að
Sigríður hafi verið ofsafengin í
skapi eins og fleiri kynsmenn henn-
ar, en hitt er næsta ósennilegt, að
hún hafi ekki haldið vatni sínu í
rúminu, nema því aðeins; að hún
hafi verið sokkin í drykkjuskap um
þær mundir. Hvort henni hefur fyrr
á árum horfið þungi með annarleg-
um hætti, verður hvorki rökstutt né
hrakið, en ekki er nú vitað um neinn
orðróm af því tagi, er Sigurður hafi
stuðzt við, og ekki þyrfti slíkur
kvittur að hafa verið sannur, þótt
uppi hefði verið. En sé lítið til þess,
sem undan er gangið, bregður þetta
skjal upp óhugnanlegri mynd af
Sigurði sjálfum.
Þessi vörn fékk því ekki áorkað,
að dómur Sigurðar væri staðfestur.
Landsyfirréttur fjallaði um málið
síðla hausts 1820, og vírtist yfirdóm-
urunum meðferð þess gölluð og at-
ferli þeirra, er þar komu við sögu,
harla viðsjárvert. Meðal annars hafði
því aldrei verið vísað til sáttanefnd-
ar. Varð sá dómur yfirréttar, að mál-
ið skyldi fara heim í hérað til nýrr-
ar, lögmætrar rannsóknar, séra Jón
fá aftur þá peninga, er hann hafði
goldið fyrir afrit af málsskjölum, en
Sigprður og Bonnesen sjálfir bera
þann kostnað, er hlotizt hafði af
rannsókn þess og meðferð í héraði.
Jafnframt skyldi rannsókn fara fram
á ójafnaði Bonnesens og atferli
prests.
En svo er að sjá, að málið hafi
aldrei verið tekið upp að nýju í
héraði, enda var þar í mörgu að snú-
ast. Fleiri mál þaðan höfðu verið
gerð afturreka. Sjálfur fór Bonnesen
líka utan um þessar mundir, og kom
ekki aftur fyrr en að alllöngum tíma
ið höndum um dánarbúið.
liðnum. Sjónaukinn, sem um var
deilt, hefur því væntanlega orðið
innilyksa í Stapatúni hjá séra Jóni.
XXX
Þessum frásögnum af Olafi á Mun-
aðarhóli verður nú látið lokíð. Að
síðustu skal aðeins brugðið upp lít-
illi mynd frá þeim dögum, er hann
var maður á bezta aldri. Má af henni
marka, að hann hefur verið hugrakk-
ur og ókvíðinn.
Svo bar til, að hinn 8. dag maí-
mánaðar 1799 sáu menn skip míkið
koma siglandi fyrir Öndverðarnes.
Voru á því þrjár siglur og skotpall-
ar margir með fallbyssum, og leynd-
ist ekki, að þetta var útlent herskip.
Lagði það að áttæringi frá Öndverð-
amesi, er róið hafði til fiskjar, og
neyddu hinir útlendu skipstjórnar-
menn einn af bátverjum til þess að
koma upp á skipið og buðu honum
að vísa sér leið til hafnar. Bátur frá
Gufuskálum var þarna í nánd, og
ætluðu þeir, sem á honum voru, að
forvitnast um skipið. En -er hann
nálgaðíst það, hrópaði maður sá frá
Öndverðarnesi, er tekinn hafði verið.
til Gufsara og bað þá forða sér, því
að hann vissi ekki, hverrar þjóðar
menn komnir væru né hvað þeir ætl
uðust fyrir. Reru þeir við það til
lands, og tók Gufuskálabóndí hest
sinn og reið í skyndi inn í sveit
til þess að segja tíðindin.
Mikill ótti kom að fólki, er það
frétti um skip þetta og atferlí hinna
óboðnu gesta, og flaug hersagan frá
manni til manns. Grunaði suma, að
hér væri Tyrkinn kominn, enda skaut
þeirri hugsun jafnan upp, er vart
varð torkennilegra skipa.
Svo hittist á, að margt manna var
í Ólafsvík þennan dag, og var
í skyndí safnað liði í kaupstaðnum
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
871