Tíminn Sunnudagsblað - 28.03.1965, Blaðsíða 15

Fjallstindurinn á Trístansey er viðlíka hár og Öræfajökull, 2100 tnetrar, 4 hon-
um er oft þokuhjúpur.
um og þó einkum kartöflurækt. En
hjá því gat ekki farið, að þurrð yrði
á mörgu, þegar skipakomur brugð-
ust ár eftir ár, en þó harðnaði fyrst
á dalnum, ef kartöfluuppskeran varð
rýr, sem stundum gat hent. Þá varð
hallæri á Trístansey.
Hvað eftir annað hefur fólkinu á
Trístansey verið gefinn kostur á þvi
að flytjast þaðan brott. Annað veif-
ið befur Englandsstjórn fundizt
óverjandi að láta það hírast þarna
úti í hafsauga, víðs fjarri siðmenn-
ingunni og framförum samtímans.
Því hafa verið boðnir góðir kostir
og margháttuð fyrirgreiðsla á nýjum
stað, og stundum hefur verið hart
lagt að því að þiggja þessi boð. En
fólkið hefur ekki viljað þekkjast
þetta og jafnvel risið upp til harðr-
ar andstöðu, ef það óttaðist, að beita
ætti það valdi.
Árið 1948 varð skyndilega breyt
ing á lífinu á Trístansey. Þá fundust
mjög auðug humarmið við eyna, og
tveimur árum síðar var frystihús
reist þar. Síðan hafa tvö skip jafnan
verið þar að veiðum á sumrum. Þetta
þýddi ekki einungis árvissar skipa-
komur, heldur gerðust eyjarskeggj-
ar nú launþegar. Þeir höfðu notað
kartöflur sem gjaldvöru sín á milli í
hálfa aðra öld en nú hélt sterlings-
pundið innreið sína.
Lífið í litla þorpinu undir fjalls-
hlíðinni tók snöggum stakkaskiptum,
og fólkíð tók að eignast ýmiss konar
tæki, sem það hafði tæpast grunað
að væru til.
Þannig liður nokkur ár.
III.
6. dag ágústmánaðar 1961 bar
það til, að dálítill jarðskjálftakipp-
ur reið yfir. Myndir hristust á veggj-
um, og það glamraði í bollum og
diskum. Fleiri jarðskjálftar fylgdu á
eftir, og einkum gerðust þeir tíðir,
er kom fram í septembermánuði. Þá
fundust tuttugu sinnum hræringar
einn daginn. Aðfaranótt 3. október-
mánuði vöknuðu allir af fastasvefni
við mjög harðan kipp, sem stóð heila
mínútu. Hrörleg útihús og lélegir
grjótgarðar hrundu, og í fjallinu
urðu víða skriðuhlaup.
Að kvöldi hins níunda dags mán-
aðarins veittu menn því athygli, að
upp var kominn einkennilegur gúll
við fjallsræturnar, örskammt frá
þorpinu. Daginn eftir var þarna sex
tíu metra hár haugur, og lágu djúp-
ar sprungur út frá honum á alla
vegu, líkt og pírálar frá hjólnöf. Eng-
um duldist, að þarna var að mynd-
ast gígur. Gulum, kæfandi mekki -ló
yfir þorpið og innan lítillar stundar
tók eimyrjan að velta hvæsandi und-
an brekkunni. Aldrei fyrr hafði eld-
gos orðið á Trístansey frá því sögur
hófust.
Hraunstraumurinn valt fram á
milli þorpsins og frystihússins, en
hneig brátt meira í áttina að frysti-
húsinu. Þegar hallinn minnkaði,
breiddist hann út til beggja hliða,
en náði þó ekki sjálfu þorpinu, sök-
um þess að það var spölkorn uppi
í hallanum.
Það var vor á Trístansey um þetta
leyti, lömb og kálfar í högunum, ný-
útsprungin blóm í húsagörðum, garð-
jurtir á vaxtarskeiði. Og vélskipið
Trístan var komið á miðin og hum-
arveiðin hafin.
Þegar hraunstraumurinn tók að
vella úr gígnum, varð öllum ljóst,
að ekki myndi dælt nábýlið við
þann surtarloga. Eyjarskeggjar höfðu
reist sér dálitla kapellu og fest þar
upp klukku úr strönduðu skipi. Nú
var skipsklukkunni í kapellunni
hringt í ákafa, og allt fólk, sem á
landi var, kvatt þangað. Umboðsmað-
ur Bretastjórnar á eynni og stjórn-
arráð eyjarskeggja gerðu heyr-
inkunnugt, að allir yrðu að vera við
því búnir að fara brott fyrirvaralaust.
Það var hljóður og þungbúinn hóp-
ur, sem gekk út úr kapellunni í þetta
skipti. Á móti honum lagði
svo megna gosfýlu, ■■.ð torvelt var
um andardrátt.
Nú var í skyndi kaliað í talstöð á
skipið og það beðið að koma
í vettvang eins fljótt og auðið væri.
Fólk hraflaði í skyndi saman þær
eigur sínar, sem það mátti með kom-
ast, og beið síðan skipsins. Trístan
kom innan lítillar stundar, og síð-
an var hafizt handa um að flytja
alla á skipsfjöl. Því næst var haldið
til Næturgalaeyjar, sem er um þrjá-
tíu kílómetra í suðvestur frá Trístans
ey. Þar voru flestir settir á land,
þrátt fyrir veltubrim, en börnum og
gamalmennum þó búin gisting á skip-
inu. Fáum varð svefnsamt þá nótt,
er nú fór að, og allra hugur var
við það bundinn, hvað morgundag-
urinn myndi bera skauti sínu. Ver-
ið gat, að þá hefði hraunið lagzt
yfir þorpið. Eáir í hópnum höfðu
nokkru sinni á ævinni farið úr eynni
T 1 M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
279