Tíminn Sunnudagsblað - 11.04.1965, Blaðsíða 6

segir 1 Ættum Austfirðinga, að ólaf-
ur hafi átt fimmtán eða sextán bðrn,
sem flest hafi komizt upp, og bjuggu
mörg þeirra á Langanesi og eru frá
þeim miklar œttir komnar, einkum
Eymundi, Sigurði og Ingileifu. Eink-
um eru hennar afkomendur flestir
i Kelduhverfi, því að hún var móð-
ir Gottskálks Pálssonar á Fjöllum,
sem Gottskálksætt er talin frá. Við
manntalið 1960 voru 54% af íbúum
Sauðaneshrepps afkomendur Ólafs
Skorvíkings, og í Þórshafnarhreppi
þó betur, því að þar voru 64%
ibúanna á sama tíma afkomendur
ólafs. Aðaliega eru þetta afkomend-
ur Sigurðar og Eymundar.
Þá bjó og í Skoruvík um skeið
og einmitt um líkt leyti og synir
Ólafs sá nafnkunni maður, Ámi
Grímsson eða Einar sterki Jónsson,
eins og hann nefndist eftir að hann
kom úr útlegð. Það eru til um liann
sögur margar, bæði í þjóðsögum og
viðar. Árni hefur vafalaust verið frá-
bær atgervismaður eins og sögur
margar af honum sanna, enda mun
Skúli fógeti hafa metið atgervi hans,
þvi að líkur eru á, að Skúli hafi
tvívegis hjálpað honum til að kom-
ast undan. Fyrst 1747, er Árni hafði
verið færður Skúla að Stóru-Ökr-
um i Blönduhlíð, en hann var þá
sýslumaður þar, og í síðara skiptið
eftir að Skúli var orðinn fógeti og
setztur að í Viðey, en í sögnum er
skýrt frá, að þangað hafi Árni
Grímsson verið færður, er
hane náðist enn. Á Árni
að hafa komizt þar enn undan
með þeim hætti, að hann synti úr
Viðey til lands á náttarþeli og vildu
,þá að morgni húskarlar Skúla róa til
Reykjavíkur að leita strokumanns-
ins, en Skúli taldí úr og sagði
að eigi þyrfti að leita, því að mað-
urinn væri dauður. Væri það á einsk-
is manns færi að synda úr Viðey til
Reykjavíkur með hlekkina hangandi
um annan fótinn, og varð því eigi
I af leit. Þetta hafði þó Árni gert.
Nokkrum árum síðar kom Árni úr
útlegð og fór þá að Sauðanesi og
leitaði þar halds og trausts hjá sr.
Arna Skaptasyni, sem þar var prest-
ur frá 1717—1770, og eru heimild-
_ ir fyrir, að séra Árni hélt nafna
' sinn þar um stund, en kom honum
siðan til bróðursonar síns, sr. Stef-
áns Þorleifssonar í Presthólum. Eftir
að Árni kom í byggð austur þar,
nefndist hann Einar Jónsson. Ilann
kvæntist á Svalbarði í Þistilfirði 1758
konu, sem Björg hét Illugadóttir. f
bjóðsögum og öðrum sögnum eru
■ngar upplýsingar að finna um,
hverra manna hún hafi verið,
en mestar líkur þykja mér á,
að hún hafi verið dóttir
Galdra-Illuga, sem var sproti
á meiði þeirra frægu galdramanna
Skinnastaðafeðga, Einars galdra-
meistara og Jóns greipaglennis, en
þeir voru i belnan karllegg komnlr
af Finnboga gamla i Ási, sem fyrr
er nefndur.
Einnig bjó i Skoruvík um tima
maður að nafni Finnbogi Finnsson,
oftast nefndur „Bóni prins," en
hann mun vera uppistaðan í smásögu
Halldórs Laxness, „Napóleon Bóna
parti," sem mun mega telja eina
dýrustu perlu í síðari tíma bók-
menntum.
í Skoruvík bjó einnig langan bú-
skap á árunum frá því skömmu eftir
1840 og fram undir 1880 maður að
nafni Hans Biering af norskum ætt-
um. Hann mun hafa komið frá Húsa-
vík og liklega alizt þar upp, að
minnsta kosti byggði hann þar bæ,
sem við hann var kenndur, og nafn-
ið er til þar enn, Hansarbær. Sú er
sögn, að er Hans enn bjó á Húsa-
vík, þá maður kominn á miðjan ald-
ur, en ókvæntur ennþá, að honum
tók að leiðast einlifið. Tók hann sér
þá ferð á hendur fyrri hluta vetrar
til kvonbæna. Hélt hann í austurátt
með bæjum, svo sem leið liggur, aust-
ur um Tjörnes, Kelduhverfi, Öxar-
fjörð, Núpasveit, kring um Melrakka-
sléttu, Þistilfjörð, Langanes og Langa
nesstrandir allt til Vopnafjarðar.
Hafði hann þann hátt á för sinni,
að hann bar upp bónorð sitt við allar
ógefnar konur á hverjum bæ, hvort
heldur voru bændadætur eða vinntt
konur. En alls staðar fékk Hans
hryggbrot. Á Vopnafirði sneri Hans
við og hélt heim á leið slóðina sína.
Að Gunnólfsvík, nyrzta bæ í Skeggja-
staðahreppi, glsti Hans þá. Hafði
hann á austurleið biðlað þar til allra
kvenna svo sem annars staðar. Þar
var þá á vist vinnukona, Guðrún að
nafni. Á þeim dægrum, sem liðin
voru frá því, að Hans kom þar í
hið fyrra sinn, hafði Guðrúnu snúizt
hugur, og hafði hún mjög iðrazt þess
að hafa ekki tekið bónorðinu. Lét
hún nú Hans vita þetta, og var þar
með förin ekki unnin fyrir gýg.
Giftust þau síðan, Ilans og Guðrún,
svo sem lög gera ráð fyrir og fengu
sér leigðan til ábúðar hluta úr Skoru-
vik. Gerðist Hans brátt gildur bóndi,
og er það enn í sögnum, að hann
hafi átt í Skoruvík allra manna
vænsta sauði. Á Skoruvík hefur stað-
ið óskakkt allt til þessa dags hús,
sem Hans byggði og var alveg sér-
staklega traustlega gert og er nú
meira en hundrað ára gamalt. Mundi
það vera elzta hús uppi standandi í
Sauðaneshreppi. Um þessa bónorðs-
för Hans var ortur langur bragur,
sumir segja eitt erindi fyrir hvern
bæ, er leiðin lá um, en því miður
inun bragurinn nú glataður, nema
hann væri einhvers staðar til í af-
skriflum. Væri fýsilegt, ef einhver
vissi eitthvað til hans eða kynni úr
honum, að það mætti koma fram i
dagsljósið.
Þá bjó i Skoruvik Guðmundur
Jónsson frá Syðra-Lóni. Hann var
lengi hreppstjóri og þótti hinn merk-
asti maður, meðal annars var hann
talinn læknir mikill, þótt ólærður
væri, og fór einkum orð af honum
sem snillingi í að hjálpa konum í
bamsnauð. Guðmundur mun hafa
verið fyrstur innanhéraðsmanna t
framboði tU alþingis fyrir Norður-
Þingeyjarsýslu. Hann fór til Vestur*
heims á gamals aldri ásamt börnum
sínum mörgum uppkomnum 1886.
Vesturfarir manna af Langanesi
og nærlægum sveitum væri efni 1
sérstakan þátt, en hann verður ekki
sagður hér. Þess má þó geta, að á
harðindatímabilinu 1886—90 mun
hafa flutzt vestur um haf af Langa-
nesi einu saman ’im hundrað manns.
Skoruvík hefur jafnan þótt með
beztu jörðum á Langanesi, enda hef*
ur þar löngum verið fleirbýli, þótt
nú sé þar aðeins eitt býli og fátt
fólk. í Skoruvík er sauðland gott,
enda jafnan snjólétt. Þá var þaðan
áður róið á hin fengsælustu fiskimið
við Langanes, svo sem tíðkast frá
öðrum sjávarjörðum þar. Þá var þar
og áður og er enn fuglatehja mikll
í björgum, þótt minna sé nýtt nú
á síðari árum en áður var. Þá hefur
og löngum verið rekasælt, og ef ekki
kemur kefli á Skoruvíkurfjörur, þá
rnun slíks ekki vera annars staðar
að leita.
Um síðari tíma bændur i Skoru-
vik er getið í Sunnudagsblaði Tím-
ans tuttugasta og fyrsta marz siðast
liðinn í sambandi við sjóslys, er þar
varð. Bóndi í Skoruvík er nú Björn,
einn af mörgum sonum Kristjáná
Þorlákssonar, sem getið er í fyn'*
nefndri grein í Sunnudagsblaði.
Björn er vitavörður og veðurathug-
unarmaður.
En þrátt fyrir eyðingu byggðar-
innar þraukar Skoruvík enn. Tínv
arnir breýtast og mennirnir með.
Skoruvík stendur á sjávarbakka norð
an megin á Langanesi utanverðu, en
gegnt því sunnan á nesinu með
stekkjarleið á milli standa Skálar,
sem nú eru í eyði og öllu rúnir, þar
sem var í atvinnulegu íiiliti blóm-
inu fyrir fjörutíu árum.
J. Itafst.

318
T I M I N N - SUNNUHAGSBLAÐ