Tíminn Sunnudagsblað - 15.08.1965, Blaðsíða 6

■ , .Vtgfr ■ t • , • . .
SIGURÐUR BEYKIR
Bræðrungur Sigurðar Breiðfjörðs
var Sigurður Ólafsson, beyMr á EsM-
firði, fæddist laust fyrir 1800. Hann
hafði siglt eins og frændi hans og
lært beykisiðn.
Árið 1823 kom hann til Eskifjarð-
ar og settist þar að. Stundaði hann
beykisstörf við verzlanirnar þar og
önnur störf, sem til féllu. Hagur var
hann á fleiri sviðum en beykisiðn.
Þess finnst meðal annars getið, að
hann hafi staðið fyrir endurbyggingu
sæluhúss í mynni Tungudals á kaup-
staðarleiðinni milli Héraðs og Eski-
fj arðarkaupstaðar.
Þegar Sigurður var fyrst skráður
i prestþjónustubók Hólmasóknar, er
hann nefndur — eða nefnir sig —
Breiðfjörð. Annaðhvort er, að það
hefur verið af misskilningi gert eða
Sigurði hefur ekki þótt vel fallið
að taka upp sama viðurnefni sem
Sigurður, frændi hans, því að síðar
tekur hann sér auknafnið Hjort.
Manna á milli var þetta auknefni
þó lítt notað og Sigurður tíðast
kenndur við iðn sína og nefndur
Sigurður beykir. Með því nafni var
hann kunnur um allt Austurland.
Þegar Sigurður settist að á Eski-
firði, tók hann sér ráðskonu, Guð-
rúnu, dóttur Ásmundar Hjörleifsson-
ar og Helgu Sigurðardóttur, sem
nokkur ár bjuggu á Hantó, hjáleigu
frá Skriðuklaustri, en fluttust þaðan
til Reyðarfjarðar.
Á fyrstu samvistarárum Sigurðar
og Guðrúnar eignuðust þau son,
sem skírður var Sigurður. Hann mun
ekki hafa komizt til aldurs. Árið
1826, 30. apríl, giftust þau og áttu
síðan mörg börn: Ásmund, Árna,
Elinóru, Sigríði, Jón Lídó, Ólaf, Pál
og einhver fleiri, sem munu hafa
dáið í æsku.
Sigurður virðist hafa verið fjöl-
lyndur, þvi að utan hjúskapar átti
hann tvö börn, en ekki komst nema
annað þeirra til aldurs. Það var
Magnús, sem kallaður var skáldi og
af sumum Fellaskáld. Flest voru
börn hans ljóðhög.
Með þenna barnafjölda er það að'
líkum, að Sigurður hafði átt við erf-
iðan fjárhag að búa. Voru og börn
hans sum tekin í fóstur.
Um 1850 skildu þau samvistum.
Guðrún og Sigurður, og brugðu um
leið búsetunni á Eskifirði. — Guð-
rún vistaðist, ásamt Sigríði, dóttur
þeirra, að Borg í Skriðdal hjá ung-
um bónda, Einari Eiríkssyni, ókvænt-
um, og Sigríður gerðist ráðskona
hans, er brátt leiddi til hjúskapar.
— Sigurður fékk sér húsmennsku-
vist í Sómastaðagerði í Reyðarfirði
og var þar einn síns liðs, það sem
eftir var ævi. Hann dó þar 23. sept-
ember 1855, rúmlega sextugur að
aldri.
Sigurður beykir var ljóðhagur mað
ur eins og frændi hans, Sigurður
Breiðfjörð. Var hann fyrir það mest
á orði. Mest munu hafa verið tæM-
færisljóð og stökur og ekM í hand-
ritum geymt að kunnugt sé og fátt
eitt í minni.
Um Ásmunri son sinn, gerði Sig-
urður þessa vísu:
Auminginn hann Ási minn,
afbragðsfríði drengurinn
sonur beykis Sigurðar,
sem á Eskifirði var.
Vísan ber það með sér að vera
ekki kveðin fyrr en eftir að Sigurður
var farinn frá Eskifirði,
Þrír bændur á Völlum, Eyjólfur
Jónsson á Gíslastöðum, Jón Péturs-
son á Eyjólfsstöðum og Sigurður
Eyjóifsson í Tunghaga, drukknuðu
árið 1835 í Grímsá á heimleið frá
kirkju í Vallanesi. Þeir ætluðu á ís-
spöng yfir ána í hroðavexti, en áin
braut spöngina af sér. Um þennan
atburð kvað Sigurður:
Öldungis gengur yfir mig
af þeim slysaföllunum.
Bölvuð Grímsá belgdi I sig
bændur þrjá á Völlunum.
Eiinóra, dóttir Sigurðar, þótti álit-
leg og giftist tæplega átján ára gömul
(aðrir segja sextán) Kristjáni Rík-
arðssyni Long. Þá kvað Sigurður:
Elinóra er fagurt fljóð,
flestir hana kjósa.
Átján ára giftist góð
gullin bandarósa.
Eitt sinn var Sigurður staddur í
Vopnafjarðarkaupstað — líklega við
beykisstörf. Hann varð þar ásjáandi
að því að ung og blómleg stúlka,
Iíalldóra að nafni, Jónsdóttir Ingjalds
sonar, var að leggja skrautlegt sjal
á herðar sér — og ávarþar hana
með þessari stöku:
Eina spurn ég inna skal
— ung muntu píka í heldri röði
Hver ert þú, sem svoddan sjal
setur þér á herðablöð?
Stúlkan lét sér ekki bilt við verða
og svaraði um hæl:
Heilræði ég hef til taks,
hverjum sem það notast kanm
Ekki er gott að íðka slags
og ásökun við náungann.
„Á, sérðu,“ varð Sigurði að orðL
— „Hún getur svarað fyrir sift
þessi."
Haustið eða snemma vetrar 1849
féll mikið snjó- og vatnshlaup á hús-
ið Klofa í Eskifjarðarkaupstað. Un|
þann atburð gerði Sigurður beyMf
þessa vísu:
Skyndileg ógn og undur
um flæðir klaka-svæði.
Furðuleg flestum virðist,
þá fréttin sú spyrst með réttu,
að Klofinn hrapað hefur
á heljarþröm fyrir skömmu.
Firða tvo fjöri skerði,
fold hringa ein bana þoldi.
Sem í vísunni segir fórust þrír
menn í hlaupinu.
Eignuð hefur Sigurði verið níðvís-
an alkunna um kvenskörunginn Mai>
gréti Sigurðardóttur á Geirólfsstöð-
um:
Hún hefur bruggað Helga til
hans um daga langa . . .
Margrét varð ekki uppnæm og
svaraði fyrir sig, en ekki er sú vísá
í minni geymd.
Af börnum Sigurðar er þetla helzt
að segja:
Árni var blestur á máli (smámælfc-
ur). Hann kvæntist og áttl börn og
buru. Meðal barna hans var Siguro-
ur, sem um tíma bjó í Húsavík, og
hans synir Árni, Jón og Þorgeir, eí
fluttust til Reykjavikur.
Elinóra átti sem fyrr segir Krist-
ján Ríkarðsson Long og börn með
honum. Hann þótti laus við heimilið
og sinna slælega að vinna fyrir konu
og börnum. Til hans gerði Ásmund-
ur mágur hans þessa vísu:
Kristján Longsson, mágur minn,
— maður af ensku kyni —
hérna ríður út og inn,
þótt eigi fáa vini.
Kristján dó frá konu og börnum,
Elinóra fór þá til Norðfjarðar og
tók saman við ekkil, Björn að nafnl.
Það mislíkaði börnum Bjöms. —
Jón, sonur hans, hugðist kasta fram
kersknjsvísu til þeirra og byrjaði
svo:
jt
Elinóra og hann Björn jjj
af þeim hef ég gaman.
1111 ■I|WI ...... nim mipwitiar—a——
EFTIR HALLDÓR STEFÁNSSON
7ÍA
TÍHINN - SUNNUDAGSBLAÐ