Tíminn Sunnudagsblað - 15.08.1965, Blaðsíða 15

FJOPOR POSTOJEFFSKÝ:
MAÐURINN HENN-
AR AKÚLÍNU
Það var áliðið nætur, komið fram
undir miðnætti. Ég hafði sofið góða
stund, þegar ég vaknaði snögglega.
Dauft skin náttlampans þraut á leið
sinni út í horn sjúkraskýlisins . . .
Þeir, sem næst mér lágu, sváfu hér
um bil allir. Nú heyrðist þungt fóta-
tak fram á ganginum — vaktaskipt-
in fóru í hönd. Byssuskefti var sleg-
ið hart við gólfið. Dyrnar opnuðust,
liðþjálfi gekk hægt inn og kastaði
tölu á sjúklingana. Hurðin féll að
stöfum, nýi vörðurinn tók sér stöðu,
hinn fjarlægðist, svo kyrrðist allt á
ný.
Nú fyrst heyrði ég hvísl og muld-
ur skammt frá mér, — vinstra meg-
in við rúmið mitt lágu tveir fangar
sem vöktu, þeir ræddust við hljóð-
lega. Hér í skýlinu sá maður fanga
liggja hlið við hlið vikum saman,
jafnvel svo mánuðum skipti, án þess
að yrða hver á annan — og svo gat
það hent sig að fanga var blásið i
brjóst að leysa frá skjóðunni ein-
hverja nóttina, og hann fór að segja
félaga sínum allt sem á dagana hafði
drifið, alveg upp úr þurru.
Þessir tveir voru víst búnir að tala
lengi saman. Ég hafði ekki heyrt
byrjunina, og ég gat heldur ekki
fylgzt með öllu, sem þeir voru að
segja, en eyra mitt vandist smám
saman þar til ég fór að greina næst-
um hvert orð.
Sá, sem hafði orðið lá á höm í
rúmi sínu, sneri sér að félaganum
og sagði frá óðamála, stundum hvísl-
andi, en stundum var það muldur.
Hann var berlega gagntekinn af sögu
sinni og hafði ríka þörf fyrir að
opna sig. Áheyrandi hans sat á rúm-
stokknum, svipþungur en greinilega
ósnortinn. Stundum rumdi hann eitt
hvað til svars eða merkis um hann
hlustaði, en ljóst var að hann gerði
það ekki af hluttekningu, heldur að-
eins til að sýnast. Hann var hermað-
ur í nauðungarsvaétinni og hét Tjere-
vin.
Sögumaðurinn hét Sjisjkov. Hann
var yngri en Tjerevin, vart þrítugur,
réttur og sléttur tugthúslimur og
vann í klæðskerastofunum. Sjisjkov
var hugsunarlítill og mjög einfaldur.
Stundum gekk hann um, derrings-
legur og montinn á svip, vikum sam-
an, án þess að yrða þá á nokkurn
mann, og stundum gat dottið í hann
að skipta sér af öllu mögulegu, spinna
upp fávíslegustu slúðursögur og veðra
sig upp út af hversdagslegustu smá-
munum. Hann hljóp þá oft úr ein-
um skála í annan, slúðraði og sagði
meiningu sína og virtist yfirleitt skelf
ing móðursjúkur. Ef hann var bar-
inn, varð hann aftur rólegur og gæf-
ur. Þetta var huglaust grey, sem
menn fyrirlitu. Lítill var hann og
magur, augnaráðið kynlega flöktandi
en stundum gat það staðnað og stirn-
að, hálfvegis sljótt, hálfvegis ásak-
andi.
Það leið á löngu, áður en ég
gerði mér grein fyrir, hverju hann
var að segja frá. Fyrst fannst mér
hann vaða úr einu í annað og staldra
við fjöldamargt, sem engu skipti.
Kannski varð hann þess var, að Tjere
vin sýndi lítil áhugamerki. en hann
reyndi víst að telja sér trú um að
áheyrandinn sperrti eyrun. Fullviss-
an um hið gagnstæða, hefði áreiðan-
lega verið kvalræði fyrir hann.
— Til dæmis þegar hann
sást á torginu, hélt hann áfram sögu
sinni, þá heilsuðu honum allir og
sýndu honum lotningu. hann átti
líka sand af peningum . .
— Hann var líka með verzlun,
sagðir þú?
— Já. Annars voru þetta ræflar og
aumingjar, bændurnir í þorpinu
heima. Allir bágstaddir, allir sultu.
Konurnar máttu bera vatn úr ánni,
fyrst upp brekkuna, snarbratta, svo
langar leiðir til að vökva kálgarð-
ana, — eilíft strit og slit, og svo
þegar til átti að taka fannst varla
kálblað í súpuna. En hann átti akra
og hann átti beitiland, hafði þrjá
vinnumenn, býkúpur hafði hann og
Við þetta færðist fjör í nafna hans,
og sagði hann honum þá, að bátur
væri kominn langleiðina til eyjarinn-
ar.
Litlu síðar stigu þeir Ólafur og
menn hans á land á eynni. Var fyrst
dreypt mjólk á þá nafna og þó
litlu í senn. Var síðan búizt til heim-
ferðar. Gekk hún greitt, og var Stef-
án Eggertsson svo hress, er á land
kom, að hann gekk óstuddur úr vör-
inni til bæjar. En tveir menn urðu
að hjálpa Stefáni Björnssyni, leiða
hann og ganga undir honum. Voru
þeir fyrir skömmu sofnaðir, er séra
Friðrik bar að garði.
V
Ekki var stórlega venju brugðið
í Fagradal, þótt þeir nafnar hefðu
verið þangað færðir svo hart leiknir.
Mágur þeirra, Jón Sigmundsson, sat
í stofu með fleiri mönnum, drakk
brennivín og át hangikjöt. Gerðist
þar hark nokkurt, og varð einn
gestanna til þess að berja Jón í höf-
uð með sauðarlegg, er þeir félagar
höfðu nagað af. Sigmundur, faðir
Jóns og tengdafaðir Akureyjabænda,
lá helsjúkur í rekkju. Heyrði hann,
hvað gerðist i stofu og sagði, að
ekki væri Jón sonur sinn, ef hann
léti berja sig eins og nautshaus, „án
þess að gera neitt á móti.“ Og svo
fór líka, að Jón sannaði faðernið —
þó ekki án nýrrar brýningar. Hann
var í þann veginn að súpa á málm-
staupi, er gesturinn sló það í andlit
honum og braut það á nefi hans.
Hraut þá askurinn af því, en brenni-
vínið skvettist framan í hann og
blindaði hann. Við það hjó Jón
í blindni með stéttinni til mannsins
og hæfði hann á ennið, þar sem
broddarnir í brotsárinu stóðu á beini.
Þegar gamli Sigmundur spurði
þetta á sóttarsængina, mælti hann
harla glaður:
„Ég átti von á því, að hann myndi
ekki öldungis dáðlaus."
En þeir nafnar úr Akurey nutu
svefns og yls jafnvel í rúmunum í
Fagradal, þótt venzlamenn þeirra
létu sér ekki drykkjuskemmtan úr
greipum ganga. Þeir hresstust fljótt
og héldu heim í Akureyjar, sáttir
menn. Að skilnaði gaf Stefán Egg-
ertsson bróður sínum, séra Friðriki,
stafinn, sem hann hafði rist á orð-
sendinguna, og fylgdi þar með hur.d-
urinn Svipur. Varð Svipur ellidauður
hjá presti, en hina gersemina, staf-
inn, braut eitt sinn maður, er fékk
hann lánaðan í brýnni þörf, og týnd-
ust brotin bæði. Eitthvert safnið
hefði þó gjarnan' viljað eiga þann
grip nú.
Akureyjabændum var að sjálfsögðu
vel fagnað, er þeir komu. Ilöfðu kon-
ur þeirra gert sér í hugarlund, að
ölið á könnum Skarðstrendinga hefði
reynzt í drýgra lagi, svo að heim-
förinni héfði seinkað fyrir þær sakir.
Eyjafólkið hefur kannski ekki verið
alls kostar óvant því, að heimkoma
bændanna gæti tafizt, þegar vel var
veitt á hefðarsetrum.
(Helztu heimildir: Nafnarnir í
Fagurey eftir Pétur Eggerz,
Úr fylgsnum fyrri alda eftir
séra Friðrik Eggerz, Annáll ní
tjándu aldar eftir Pétur Guð-
mundsson, Dalamenn eftir séra
Jón GuðnaseJi).
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
735