Tíminn Sunnudagsblað - 10.07.1966, Blaðsíða 17

VIGFÚS KRISTIÁNSSON:
Fyrsta sumaríð mitt f sveit
Sumarið 1913 fór ég fyrsta sinn
% sveit að Sandlæk í Gnúpverjahrepp.
Bóndinn á Sandlæk, Ámundi Guð-
mundsson, kom heim að sækja mig
og var með fallegan bleikskjóttan
Ihest, sem ég átti að ríða austur. Eg
var hrærður í huga, er ég kvaddi
mömmu mína og systkini mín.
Mamma stóð hjá mér og hélt í
beizlið á hestinum, sem var ferm-
ingargjöf, er hún gaf mér, stengurn-
ar smíðaðar af föður hennar, Vig-
fúsi Guðmundssyni snikkara. Um leift
og hún kvaddi mig, bað hún guð
að varðveita mig og blessa mig.
Við fórum ríðandi inn að vatns-
þrónni við Laugaveginn og létum
hestana drekka. Þar var hópur sveita-
manna fyrlr, og þar var Sigurður
Bjarnason, vinnumaður á Sandlæk,
ríðandi á jörpum hesti og teymdi
tvo vagnhesta. Er hestarnir höfðu
drukkið nægju sína, var haldið af
stað austur og farið inn Suðurlands-
braut. Veður var gott, skýjamistur
og molluhiti. Áð var í Lækjabotnum
og kaffi drukkið í gisthúsinu Lög-
bergi, Bændurnir tóku ferðapelana
upp og fengu sér brennivínstár út
í kaffið. Er farið var þaðan, voru
þeir orðnir góðglaðir.
Á Sandskeiðinu var gæðingunum
hleypt, og var það föst venja sveita-
manna að reyna hestana þar. Mikill
metnaður var í mönnum, og hver
bóndi taldi sinn hest beztan. Þegar
hestunum var hleypt og Bleikskjóni
sá þá taka sprettinn, varð hann ólm-
ur og þaut af stað eins og örskot,
og ég réð ekkert við hann. Hann
reif sig fram úr hinum hestunum
og var langt á undan þeim öllum.
Er sprettinum var lokið, var stanzað
til að lofa hestunum að kasta mæð-
inni. Ámundi bóndi kom þá til mín
og sagði, að ég hefði ekki átt að taka
þátt í kappreiðinni. Ég sagði þá við
hann, að ég hefði ekki getað ráðið
við hestinn, er hann sá hina hestana
fara af stað. Er hestarnir höfðu
blásið mæðinni var haldið áfram að
Kolviðarhóli, en þar átti að gista um
nóttina. Á Kolviðarhóli var svo margt
ferðamanna, er við komum þangað,
að við gátum ekki fengið þar rúm.
En er við höfðum drukkið kaffi og
talað við gestgjafann, leyfði hann
okkur að sofa í hlöðunni. Það var í
fyrsta sinn er ég svaf í hlöðu og
ég svaf ágætlega. Um morguininn var
farið eldsnemma frá Kolviðarhóli í
ljémandi veðri og haldið yfir Hellis-
heiði. Er komið var á Kambabrún
var staldrað við, og fólkið fór af
baki og fór gangandi ofan Kamba
og teymdi hestana. En ég sat á
Bleikskjóna og naut hins dásamlega
útsýnis í ljómandi sólskininu. Ég fór
ríðandi ofan Kamba, brattinn var svo
mikill í þeim, að ég varð að halda
mér með báðum höndum í faxið á
Bleikskjóna, til þess að renna ekki
fram af honum. En hann fór gæti-
lega og hallaði sér eftir því sem
við átti og skilaði mér heilum og
ánægðum niður á sléttlendið. Ég var
kominn ofan löngu á undan fólkinu
og er það var komið niður, kom
Ámundi til mín og sagði, að það væri
mikið lán, að ég væri lifandi. Eng-
um hefði komið til hugar, er sá mig
fara ríðandi ofan Kamba, að ég kæm-
ist það lifandi. Vegurinn í þeim væri
svo vondur og brattur og flughátt
fram af hamrabeltinu og bráður bani
væri ef nokkuð út af bæri. Ég sagði,
að enginn hefði varað mig við hætt-
unni, og ég hefði ekki haft hugmynd
um hana. Áð var fyrir neðan Kamba
veginn, og svo var haldið áfram yfir
Ölfusið austur með Ingólfsfjalli og
yfir sléttlendið niður að Ölfusárbrú.
Fólkið fór allt af baki og gekk og
teymdi hestana yfir brúna, en ég fór
ríðandi yfir haná. Ámundi kom þá
til mín enn og sagði, að ég ætlaði
ekki að gera það endasleppt, að fara
ríðandi yfir brúna, sem hefði getað
stafað hætta af. En ég sagðist ekki
hafa haft hugmynd um það og ekki
farið þar um áður. Komið var við á
Tryggvaskála og drukkið þar kaffi og
síðan var haldið áfram og farið veg-
inn um Merkurhraun á Skeiðum. Eft-
ir litla stund sáust Sandlækjarbæirn-
if og var fagurt að sjá þangað heim
í ljómandi kvöldsólarskininu. Við
komum heim að Sandlæk laust eftir
kvöldverðartíma.
Daginn eftir var ég settur inn í
verkin. Sigurður vinnumaður fór með
mér að smala kvíaánum, en ég átti
að taka við því af honum. Ærnar
voru um áttatíu og voru reknar og
sóttar kvölds og morgna út í beiti-
landið við Þjórsána. En á meðan þær
voru mjaltaðar á stöðlinum, voru þær
látnar inn í færikvíar, og síðan voru
þær reknar út í hagann. Næsta verk-
ið var að sækja hestana og fór Sig-
urður með mér til að setja mig inn
í verkið, sem ég átti að taka við af
honum. Næsta dag fór ég með smal-
anum á Sandlækjarkoti, er hann flutti
rjómann upp í rjómabúið í Birtinga-
holti. En hann var fluttur af báðum
bæjunum til skiptis. Við fórum sem
leið liggur og riðum yfir Laxána á
Sóleyjarbakkavaðinu, og þaðan beina
leið upp að rjómabúinu í Birtinga-
holti í Hrunamannahreppi, skiluðum
rjómabrúsunum og tókum tóma
brúsa til baka. Ég var ekki búinn
að vera nema fáa daga, er túna-
sláttur hófst, og er farið var að hirða
og binda heyið, flutti ég það á hest-
unum heim að hlöðu. Ámundi bóndi
var með mér fyrstu ferðina til að
leiðbeina mér. En hann tók á móti
heyinu og hlóð úr því. Að loknuin
túnaslætti voru töðugjöldin haldin,
og þá var öllu fólkinu gefið kaffi
og lummur. Er engjasláttur hófst,
fór ég á milli með heybandið á ell-
efu hestum og reið þeim tólfta. Engja
vegurinn var langur, og var fólkið
á engjunum allan daginn, og ég færði
því matinn og kaffið á engjarnar.
Ámundi bóndi var fyrstu dagana með
fólkinu, en er farið var að hirða og
binda heyið, tók hann á móti þvi eins
og að venju og hlóð úr því í hlöð-
urnar.
Bleikur.
Hestarnir, sem hafðir voru heima
við undir heybandið, voru iátnir
ganga óheftir í haganum, og mér
gekk vel að ná þeim. En í eitt sinn
brá þó út af því, er ég var að sækja
þá. Þeir voru svo styggir, að ég gat
engum þeirra náð. Ég var orðinn
þreyttur og móður af að eltast við
þá og setti mig niður á þúfu til
að blása mæðinni. Ég stóð svo upp
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
569