Tíminn Sunnudagsblað - 21.08.1966, Blaðsíða 9

MYRTU ÞEIR „HINA LÁTNU"?
GeirþrúSur Bodenhoff
í árslok 1803 kom lögreglan í Kaup
mannahöfn upp um félagsskap graf-
arræningja, sem um margra ára
skeið höfðu stundað líkrán, opnað
fjölda grafa í Assistens-kirkjugarði
og rænt skartgripum og ýmsum verð-
mætum, sem tilheyrðu hinum dánu.
Þetta mál vakti að vonum mikla at
hygli í borginni, sem varð ekki minni
við það, að ræningjarnir voru sex
grafarar kirkjugarðsins. Lögreglan lét
boð út ganga um það, að fólk, sem
vildi láta ganga úr skugga um, hvort
hróflað hefði verið við gröfum skyld-
menna sinna, gæfi sig fram. Um fimm
hundruð einstaklingar fóru fram á,
að þessi athugun yrði gerð. Lögregl-
una hafði ekki órað fyrir, að svo
margir færu fram á rannsókn graf-
anna, en ekki varð aftur snúið. Rann-
sóknirnar tóku langan tíma og mál-
ið varð viðkvæmara eftir því sem
lengra leið.
Það kom i ljós, að þessir harð-
svíruðu grafarar og líkræningjar
höfðu rænt grafirnar á skipulagðan
hátt. í sumum tilfellum höfðu þeir
ekki látið sér nægja að ræna sjálf
líkin, líkklæðum þeirra og skartgrip
um, heldur stolið kistunum líka, sem
þeir síðan seldu eða hjuggu í brenni
Eftir því sem fleira kom í ljós um
hið glæpsamlega og sauruga athæfi
ræningjanna, varð óróinn og æsing
in vegna þessara uppljóstrana meirj
meðal borgarbúa, svo að þegar farið
var með ræningjana til grafanna. þar
sem ránin höfðu verið gerð. varð að
fá fjölda riddaraliðsmanna til þess
að vernda þá fyrir æstum mannsöfn
uði Yfirgrafaranum á Assistens
kirkjugarði var umsvifalaust vikið úr
starfi, þegar kom í ljós, að hann
var í vitorði með undirmönnum sín-
um. Nefnd var skipuð til þess að
rannsaka ástandið í kirkjugörðum
borgarinnar almennt. Þessi nefnd
samdi síðan reglugerð, sem í ýmsum
atriðum kemur nútímamönnum ein-
kennilega fyrir sjónir. í reglugerð-
inni var gröfurum ekki pðeins bann-
að að hafa vín um hönd í kirkju-
görðum, Iíka var. bannað að flytja
tónlist við jarðarfarir eða nokkuð
það, sem minnt gæti á léttúð.
Þessir ógeðfelldu atburðir í Assiss-
tent-kirkjugarði urðu náttúrlegu vatn
á myllu gróðamanna, eins og flest get
ur orðið, sem vekur áhuga almenn-
ings. Stúdentar í fjárþröng notfærðu
sér „menntun“ sína til þess að kom-
ast yfir nokkra skildinga: Guðfræði
nemi einn bjó til dæmis til glænýj-
an „Kveðjusálm frá hinum lifandi til
hinna dauðu ásamt nákvæmri frásögn
um, hvernig hin óheyrilegu og ómann-
úðlegu verk grafaranna höfðu verið
uppgötvuð." — Ein sjö kvæði af þessu
tagi komu út og runnu í almenning
eins og nýbakaðar kleinur. Seinna
gaf áður nefndur guðfræðinemi út
eins konar skýrslu. sem hann kallaði
„Merkilegasti atburður undir sólinni.’'
Þar endursagði hann skýrslu lögregl
unnar. sem byggðist á rannsóknum
undanfarinna mánaða Sagði þar með
al annars frá þvi. að i gröf banka
gjaldkera eins hefði fundizt óþekkjan
legt ^arnshk ne ' annarri gröf brjú
lík í einni kis’u ásamt einni hönd
2á júli ári'' '304 var dæmt i mál
inu Rétturin" hafði átl í dálitlum erf
iðleikum með málið þar sem lands
lög höfð" ekki gert ráð fvrir
glæpur sem þessi gæti verið fram-
inn. Þessi brotalöm í landslögfrnum
vakti sérstaklega áhuga eins dómend-
anna, Anders Sandö Örsted, en hann
varð síðar einhver færasti maður í
Danaveldi í lögvísindum. — Grafararn
ir sex voru dæmdir í nokkurra ára
fangelsis- og betrunarþúsvist. Tveir
yfirgrafarar voru dæmdir frá emb-
ættum sínum og skyldu þar að auki
greiða fjárisekt. En vegna ónógra
sannana var ekki unnt að dæma þá
til fangelsisvistar.
Margar grafir voru opnaðar, eins
og áður er getið, samkvæmt kröfum
aðstandenda hinna látnu, en það
vakti talsverða undrun, að engar
kröfur komu fram um að opna eina
af mikiifenglegustu gröfum krikju-
garðsins. Þar hafði sex árum áður
verið grafin ríkasta ekkja Kaupmanna
hafnar, Geirþrúður Brigitta Bodenhoff
sem hafði andazt aðeins tuttugu og
tveggja ára gömul. Tveimur árum áð-
ur en dauða hennar bar að garði
hafði maður hennar, Andrés Boden
hoff, verið grafinn í hinum stóra fjöl-
skyldugrafreit.
Geirþrúður Birgitta hafði érft hinn
mikla auð eiginmannsins árið 1796
sem saman stóð, að því er sagt var
— af tniklu lausafé, auk skipa, vöru-
húsa, lystigarðs og herragarðsins
Kildevæld við Strandgötu. En hin
unga ekkja hafði ekki notið góðs af
þessum mikla arfi lengi, er dauðinn
sótti hana beim. Hún fékk tann- og
eyrnamein, sem dró hana til bana
eftir sex daga þjáningar.
Nokkrum árum eftir dauða Geir-
þrúðar komzt á kreik saga meðal ætt-
ingja hennar og ættingja eiginmanns
hennar þess efnis, að ekki hefði verið
allt með felldu varðandi dauða henn-
ar. Samkvæmt þessari kviksögu, áttu
ræningjarnir að hafa opnað gröfina
strax eftir að líkfylgdin var horfin
úr kirkjugarðinum. Þegar ræningjarn-
ir hafi ætlað að stela tveim eyrna-
lokkurn af nenni, átti hún að hafa
risið upp til hálfs, horft örvæntingar-
fullum augum í kringum sig og mælt:
„Ó, farið með mig frá þessum hræði-
lega stað.“ Því næst átti hún að hafa
grátbeðið ræningjana um að þirma
sér og lofað þeim gulli og grænum
skógum, ásamt ferð til Ameríku, ef
þeir eæfu sér líf En þeir höfðu ekki
þorað það oe greitt henni banahögg
með skóflu
Frásögnin var eKki alveg úr lauái
lofti nripin Hún átti rót sína að
rekia MI þess. að einn ræningjannþ
hafði möreum ári rr eftir að rár -
ið var framið — legið fyrir dauðar •
•irn á Efiðriks sní'ala í Breiðstrai i
TIIMINN - SUNNUDAGSBLAÐ
705
: Í