Tíminn Sunnudagsblað - 21.08.1966, Qupperneq 10

Assistens- ■
kirkiugarð-
ur, þar sem
grafarrénin
voru framin.
og hafði þá játað fyrir presti, sem
var kallaður að banabeði hans, að
hafá átt þátt í þessu illvirki.
Þrátt fyrir þetta, sáu ættingjar og
aðstandendur Geirþrúðar ekki ástæðu
til þess að láta opna gröfina eftir
að ránin höfðu verið framin. En sag-
an gleymdist ekki. Hún fylgdi ætt-
ingjum Geirþrúðar gegnum árin. En
ekkert var gert til þess að komast
að raun um sannleiksgildi hennar.
19. öldin rann skeið sitt á enda, ætt-
in Bodenhof lifði áfram og sagan
líka. Loks er það. árið 1953, að einn
afkomandi ættarinnar, læknirinn og
stjórnmálamaðurinn dr. Viggo Starcke
ákvað að láta opna gröfina með leyfi
yfirvaldanna og í viöurvist ábyrgra
vísindamanna.
Rannsóknin leiddi þó ekki í ljós
neina ákveðna niðurstöðu — því mið-
ur. Kistan var fallin saman, en beina-
grindin var óskemmd. Stelling beina-
grindarinnar í kistunni var mjög ein-
kennileg. Höfuðið ásamt neðrikjálka
sneri þannig, að andlitið vissi að
kistubotninum. Hryggurinn var bog-
inn alveg frá lend að hvirfli. Hand
leggirnir lágu þétt við hliðar líkam-
ans í stað þess að vera krosslagðir
yfir brjóstið eins og venja er til.
Fætur líksins voru líka í mjög ein-
kennilegri stellingu, og var vinstri
beygður upp undir hægra sköflung.
Engir skartgripir fundust á líkinu,
ekki einu sinni giftingarhringur.
Rannsókn á beinagrindinni leiddi þó
í ljós, að hún bar ekki merki um
áverka, höfuðkúpubrot eða annað. í
skýrslum, sem gerðar voru um rann-
sóknina, sagði, að hin einkennilega
stelling beinagrindarinnar, sérstak-
lega það, að vinstri fótur skyldi vera
beygður undir hægri sköflung, gæti
bent til þess, að eitthvað hefði borið
að höndum, eftir að líkið var lagt i
kistuna. En f vísindamenn þorðu ekki
að segja neitt um, hvort orsök þess-
arar kynlegu stellingar beinagrindar-
innar, væri sú, að hin dána hefði raun-
verulega hreyft sig eða kistan hefði
hristst og stelling' líksins tpá aflag-
ast. Spurningunni um það, hvort Geir
þrúður Birgitta var kviksett var því
enn ósvarað. Hins vegar virtist ljóst,
að líkið hafði ekki orðið fyrir harka-
legri barsmíð, að minnsta kosti ekki
svo harkalegri, að á beinum sæist.
í hinum stóra heimi ársins 1953
vakti opnun grafar Geirþrúðar Bir-
gittu Bodenhoff geysimikla athygli og
grafarránin, sem framin höfðu verið
einni og hálfri öld áður, voru aftur
dregin fram í dagsljósið af áköfum
blaðamönnum, sem reyndu allt þeir
gátu að skáka hver öðrum. Forsíður
heimsblaðanna fluttu frásagnir af
rannsóknunum á líkamsleifunum,
meira að segja blöðin í Kína. Og
niðurstaða rannsóknanna voru lagð-
ar fram á vísindaráðstefnum. Dr.
Starcke, sem lét framkvæma rann-
sóknirnar, skrifaði mjög athyglis-
verða bók um þær. Hann lét þá í
ljós þá skoðun sína að allt benti til
þess, að sagan um dauða Geirþrúð-
ar, sem fylgt hafði ættinni í eina og
hálfa öld, sé sönn, og hún hafi í
rauninni verið kviksett, vaknað þegar
ræningjarnir opnuðu kistuna og verið
myrt í sinni eigin gröf. Hvort sem
skoðanir dr. Starcke eru réttar eða
ekki, hefur mcð þessum rannsóknum
verið tryggt, að sagan heldur áfram
að fylgja ættinni sem hálfur eða heill
sannleiki, eftir því hver á í hlut. En.
sennilega væri dauði Geirþrúðar eng-
um ráðgáta í dag, ef ættingjar henn-
ar hefðu notfært sér boð lögreglunn-
ar um að láta opna grafir í Assistens-
kirkjugarði, ef þess yrði óskað.
Ekki fór hjá því, að opnun graf-
arinnar árið 1953 og eftirfarandi rann
sóknir vektu upp þá spurningu, hvort
líffræðilegur möguleiki væri fyrir því
að Geirþrúður Birgitta hafi verið
kviksett og síðan vaknað til lífsins.
Það er náttúrlega staðreynd, að
margs konar ástand mannslíkamans
líkist raunverulegum dauða, til dæm-
is fyrstu stig köfnunar, drukknunar,
lömunar, eitrunar o.fl. En læknar nú-
tímans hafa alla möguleika á því að
komast að raun um, hvort maður er
lifandi eða dáinn. Og nú á tímum
er engin — eða því sem næst engin
— hætta á því, að menn séu grafnir
í dauðadái en ekki dauðir, allar varúð
arreglur í sambandi við dauða manna
eru 'það traustar. En á öldinni sem
leið var óttinn við að vera grafinn
lifandi talsvert algengur meðal al-
mennings, og möguleikinn fyrir því
var raunverulega til- Á þeim tímum
var almenningur ekki alltaf viss um,
hver hin ytri dauðatákn væru, og yf-
irvöldin kröfðust ekki dánarvottorðs
undirskrifað af lækni. Það er til fjöld-
inn allur af meira og minna trúverð-
ugum frásögnum um, að fólk hafi
verið grafið í dauðadái. Svo mikið
er víst, að í Danmörku sá þekktur
guðfræðingur, dr. Bastholm, ástæðu
til þess að bera fram kröfur um trygg
ar varúðarreglur í sambandi við dán-
arákvörðun árið 1793. Og árið 1869
fjallaði þekktur læknir í Kaupmanna-
höfn um dauðadá og dauða í riti,
sem nefndist „Asphyxien og dauð-
inn.“ Árið 1808 var fyrirskipað að
byggja líkhús í kirkjugörðum, svo að
líkin gætu staðið uppi dálítinn tíma
áður en greftrun færi fram: „í lík-
húsinu skal koma fyrir bjöllu í her-
bergi grafarans og klukkustrengui-
inn skal vera festur við hendur hins
dána, svo að hin minnsta hreyfing
komi bjöllunni til að klingja." —
Auk þessa skyldu vökumennirnir yfir
líkunum blása hvað eftir annað í
lúðra hjá líkinu til þess að ganga úr
skugga um, hvort hinn látni væri
raunverulega dauður! Þessa aðferð
notaði rektor Metropolitans-skólans
árið 1827 í fullri alvöru. Og staðreynd
fer það, að líkhús með klukkum risu
víðs vegar upp, meðal annars í
Miinchen í Þýzkalandi, en ekki eru
til neinar frásagnir um það, að hinir
dauðu hafi notfært sér þær.
Árið 1919 lýsti læknir einn, dr.
Rautenberg, tilfelli, þar sem um
706
TÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ