Tíminn Sunnudagsblað - 03.03.1968, Qupperneq 8

! Á Wis. 186—190 í fyrra biindd
j te'lur sóra Friðrik upp aðalmót-
' stööumienn föður síns, séra Egg-
i ertis Jónssonair. Þar eru þeir bræð-
ur Þor'vaidur Siigurðsson í Hrapps-
; ey og ÓMur Siigurðsson í Fliat-
ey nefndir. í síðara bindinu segir
■ ihaun meðal annars frá skiptum
sínuim oig Þorvalds í Hrappsey.
G’eita allir, sem hafa lesið þess-
ar bækur, séð, að Gísli Konráðs-
■ son, sem Ólafur Sívertsen, bróð-
ir Þorvalds Sívertsens í Hrapps-
ey, og séna Eiríkur Kúld, sonur
ÓMs, höfðu á framfæri sínu, eft-
ir að Gfeili er kominn á sjötugs-
aldur, gegn því að „Flateyjarstofn
anin“ fengi handrit hans, var ekki
heppitegasti maður til að rata veg
sa'nnleikans, er skrifa skyldi sög-
ur um Eggerz-feðga. Enda bend-
ir það efcki á yísindal'eg vinnu-
brögð hjá Gísla, að neita séra
Friðrik Eggerz um að yfirfaua 'þess
ar söigur. — Gísli bjó lenigsit af 1
Sikagafitrði, en fluttist ekki til Flat-
eyj'air á Breiðafirði fyrr en 1852.
Á bis. 193—194 í siðara bindi
„Úr fylgsnum fyrri aldar“ drep-
ur séra Friðrik aðeins á þetta. Þar
sltendur:
„Einnig má ef til viil búasit við,
að GfeiLi Konráðsson, er hafði að
sögn látið seinni hluta Breiðfirð-
imgasöigu, er hann var að semja
hania, liggja ti lagfæringar og við-
bótor hjá Krisitjáni og Þorvaidi,
baifi þar í góðri von og trú ritað
efitiir nefnduim mönnum, er voru
óvinir séra Eggerts og sona hans,
Friðrifcs og Stefáns, ýmisiegan ó-
sanninda'þvætting um nefnda
tfeðga. Því 'hvers er annars að
vænta atf slikum óvildaranönnum,
sem þeir jafnan sýndu sig, hvar
uim nokkur vottur sést í samtín-
inigi til sögu netfnds Eggerts prests
hér að fraimian. Það er og grun-
samlegt, að Gásli skuli hatfa tekið
vaira fyrir, að Friðrik Eggeirz fengi
að sjá seinni hluta sögu si-nnar
um Breiðfirðinga og ekki viljáð
Irjá Friðriki hana eða fallast á, að
þeir sím á millj bæru sögur og
sagnár saman og leiðróttu þær
hvor mieð öðrum, áður en þær
yrðu bófcsettar. En það ég rita, er
samtiningur, rnest atf brófum og
sumt atf eigin sjón og hieyrn, hvar
ég hetfi verið viðriðinin, svo að söigu
mætiti þiar eftir rita, en sjiáltfur er
hann óviandaður að sltilifæirislu og
réttritun og efnis niðunsbipan.“
Og á bls. 212 í fyrra bindi
stemdur:
„Mairgt h«f ég heyiV að Giisii
Komráðsson skuli hafa ritað um
viðsfcipti séra Eggerts við aðra
menn, en lítið af því séð af hend-
imgu, þar eð hanm hefur forðazt
að láta það korna mér fyrir sjón-
ir. Það ég hef frétt úr þedm rit-
um, nær sumt engum sanmindum,
sumt ramghermt og afbafeað og
ýkjululílt, svo sem að séra E'ggert
hafi átt að missa út í flúamum, er
hann fór frá Bjarneyjum í áður
nefndri ferð sjóvettling, er í væru
hvalpeningarnir, og fleira þess kon
ar rugl, sem al'lt er ósatt og vit-
teysa, og er það ekki að undra,
því bæði var hann, Gísli, ókunn-
ugur, og að mestu eru sagnirnar
mm séra Eggert sprottnar frá hans
óviMarmönnum á Flatey, Skarði,
Hrappsey og víðar.“
Það er ekki úr vegi að benda
þeim á, e.r trúa sögum Gísla um
Eggerz-feðgana, að í „Sögu ístend-
inga“, seytjándu öld, eftir Pál
Eggert ÓMsson, er þrisvar vísað
,í Gísla Konráðsson og alltaf með
svipuðum áramgri.
Á bls. 365 stendur viðvíkjandi
Kolbeini „jöklaskáMi“ og GaMra-
Brandi:
„Um hann vita memn ella fátt
með sannindum, þótt þjóðsaignir
hafi gengið mMar um hamn og
Gísii Konráðsson hafi samið þátt
af homum og GaMra-Brandi. Virð-
ist sá þáittur mestmegnis uppspuni
tfrá upphafi til enda, með því að
Brandur sá, er þjóðsögurnar og
þátturinn segir tfrá, virðist aiit
ammar m'aður.“
Á bls. 373 stendur, viðvíkjiandi
Leirulækjar-Fúsa og Sigurði Dala-
skáldi Gíslasyni:
„Þáttur er til um þessa menm
eftir Glsl'a Komráðsson, en mun
vera heldur varhugaveröur."
Og á bls. 376 stendur, viðvíkj-
andi Guðmuindi skáldi, Bergþórs-
syni:
„Þáttur er tii af honum í hand-
ritum etftiæ Gísla Konráðsson, 'en
tfátt er á honum að græða.“
En svo atftur sé vikið að séra
Friðrik Eggerz, þá er það nú svo,
að engimn verður þjótfur, þótt log-
ið sá á hann, að hamn hafi stolið.
Og þótt Jón Thoroddsen hiafi að
einhveirju leyti haft sögusagmir
GfeJa Konráðsisonar séir tii
hOiðsjómar við skáidskap simn,
getur það aOidrei gert séra
Friðrik Eiggerz að fyrirmynd
SigvaMa prests. Enda dett-
ur það víst eaigum í hug, sem les-
ið hieíur „Úr fyligsnum fyrri ald-
ar“, þótt þessum sögusögnum hafi
nú verið femgið sæti í vísindariti.
Á bls. 4 í ævisögu séra Frið-
rifcs Eggerz segist honum svo tfrá:
„Friðrik fór einhverju sdmni of-
an að sjó, fann þar smáfuglshreið-
ur með fimm ungum, er komnir
voru undir flug. Hann vildi iáta
þá synda og fleygði þeim í sjó-
ínn. Þeir. leituðu lands, og tistu
en af vitl'eysu fremur en af vonzku
hætti hann þó efcki þessu illvinkja-
lega athæfi, fyrr en allir aumimgja
smáu fuglarndr voru dauðir. Em
gömlu tfuglarnir, sem horfðu á,
sungu sín harmakvæði. Þetta var
ljótrt veæk, en til hvers er að rita
sögur manna og draga fjöður yfir
aiilt, sem hefur verið ljótt í fari
þeirra. Ef mig brestur ekki hrein-
skilni, ætti ég að geta bezt lýst
kostum og ókostum þessa manns.
Friðrik fór heim og sagði frá fund-
inum og meðtferð sinni á ungun-
um. Móðiir hans ávandaði honum
og sagði, að harin hefði Mktega
gletzrt við máríötliina, en hún væri
vön að geyma hefndina í tuttugu
ár. Eftir það kæmi hún atftur og
léti þá stein detta í höfuð þeim,
sem hefði hrekjað hana, svo hann
dæi. Þá iðraðist Friðrik eftir ve’rk
sitt og bar lengi á yngri árum
kvíða fyrir komu máríötlunnar,
þangað til hann þóttist skilja, að
þetta væri samsett af einhverjum
góðum manni, smáfuglum til
verndar, að börn ekki hrekkjuðu
þá. Steininum má líkja við straff-
ið, sem vond saimvizka lætur þann
er ilt gjörir, óttasit fyrir að hon-
um í koOil komi einhvern tíma á
ævi hans eða á dauðastundinni."
Þegar hann hefur misst þrjár
fyrstu dætur sínar, segir hann á
blis. 50:
„Friðrik datt þá í hug, hverniig
hamn hefði af bernsku- og hrekkja
pörum rænt smáfuiglana ungum
sínum, og sagði konu sinni frá
'því og sorg þeirri, er þeir hefðu
borið eftir þá. Þrisvar væri nú
miariuierlan búin að láta steininn
deitta í höfuð sitt, en ungar henn-
ar hefði verið fimm, og því væri
hamin hræddur um, að hún léti
steina sína detta oftar. Það væri
aOOt annað að drepa skepnur af
hrekkjum sér til einskis gagns og
anmað að gjöra það sér til gagns.“
Hér kemur Mfsskoðun séra Frið-
riiks Eggerz gOöggt fram. Hann á-
lítur, að svo sem maður sáir, muni
176
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ