Tíminn Sunnudagsblað - 19.05.1968, Qupperneq 10

KARL
JÓNSSON
í GÝGJAR-
HÓLSKOTI:
HARÐINDI FYRIR
NÆR HÁLFRIÖLD
Veturinn 1919—1920 hefur alla
tíð síðan verið í minnum hafður
vegna snjáþyngsla og ótíðar. Fyr-
ir áramótin mun tíðin hafa verið
fremur stirð, en ekki svo, að auð-
séð væri, að neitt sérstakt værj á
seyði. En strax í janúarbyrjun fór
að snjóa, svo að með fádæmum
var, og hélzt sú tíð óslitið fram
undir góulok. Snjónum hlóð niður
á öllum ávtum heila sólarhringa.
Oft var austansnjókoma nætur-
langt og tra-m undir hádegi. Svo
gerði kannski rigningu, stundum
rétt í bili, stundum tveggja til
fjögurra tíma slagveður. Svo á
kvöldin gekk í vestur með mold-
öskubyl, sem stóð alla nóttina. Og
oft, sérstaklega á góunni, voru
heilir byldagar, svo að varla var
gegnandi. Aðeins komu hægviðr-
isdagar, á milli þess, að upp gengi
næsta illviðrisgusa.
í góuiokin kom hin langþráða
hlláika, sem stóð í rúma viku, all-
góð hláka, svo að mjög mikið
hlánaði. í snjóléttari sveitum kom
upp töluvert mikil jörð, en þar
sem snjóþyngsli voru meiri, var
algert jarðbann.
Páskarnir voru um aðra einmán-
aðarheilgina. Seinni hluti annars
páskadags gekk í hörkunorðanátt
smeð frosti, svo að allt hljóp í
kiiakia.
Undanfari þessa var, að vorið.
1918 var sérsta'kt kalár og gras-
leysi og heyskapur því mjög lítill
það sumar. Mjög gætti kalsins
enn sumarið 1919. Einu tækin
voru orfið og hrífan, og auðvitað
ékkert flutningatæki nema reið-
ingshesturinn. Helzt var heyjað í
svakkamýrum og þar sem náðist
til flæðiengja.
Foreldrar mínir, Jón Grímsson
og Guðný Arnórsdóttir, bjuggu þá
á Ketilvöllum í Laugardal. Næstu
nágrannar voru Páll Guðmundsson
og Rósa Eyjólflsdóttir á Hjálrns-
stöðum, og Sveinbjörn Eyjól'fs-
son og Guðrún Eyjólfsdóttir á
Snorrastöðum. Líkt var ástatt á
öllum þessum heimilum, öll jörð
algerlega undir snjó og klaka og
heyin orðin mjög lítil, svo að auð-
vitað var, að í hreinasta óefni var
komið, ef ekkert yrði aðhafzt. Þess-
ir nágrannar voru mjög samhent-
ir og báru saman ráð sín. Fyrst
var leitað fyrir sér með að koma
sem flest.u af hrossunum á jörð.
Páll fór suður í Grímsnes um bæna
dagana og kom fyrir öllum hross-
um af þessum bæjum, sem ekki
þurfti að taka í brúkun, á Hömr-
um, Ormsstöðum og Eyvík. Þar
var þá nóg auð jörð.
Félagi minn í þeirri ferð, sem
hér segir af á eftir, var sonur
Páls, Guðmundur. Við vorum jafn-
aldrar, urðum sextán ára þá um
vorið, systkinasynir, æskuleik-
bræður og fermingarbræður, sam-
rýndir eins og beztu bræður. Við
urðum aldrei ósáttir og vildum
helzt alltaf mega vera saman
Á páskadagsmorguninn vorum.
við jafnaldrarnir sendir með hross-
in suður í Grímsnes. Þá var hæg
suddarigning. Við fórum súður
Laugarvatn og Apavatn, allt á
þykkri íshellu. Við teymdum tvær
lestir, níu í hvorri eða samtals
átján hross. Haldið var beina leið
til Kringlu, þar skiptum jvið okk-
ur. Ég fór suður á Hamramýrar
og hitti Kristin bónda á Hömrum.
Hann sagði mér að fara með hross-
in að sauðahúsi, sem var á mýr-
inni, og gefa þeim hey við húsið.
Guðmundur fór með hrossin, sem
fóru að Ormsstöðum og Eyvík.
Svo komum við báðir áð Kringlu
um kvöldið, og þar gistum við.
Þar áttum við vinum að mæta.
Ung hjón úr Laugardal, Guðmund-
ur Njálsson og Karólína Árnadótt-
ir, bjuggu þar sitt fvrsta búskap-
arár. Þau fluttust svo þetta vor í
Laugardalinn aftur — góðu heilli
og ekki erindisleysu — en það er
önnur saga, ekki ómerkileg, sem
verður ekki rakin hér að þessu
sinni.
Frá Kringlu var haldið á annan
dag páska eftir góða nótt
og skemmtilega dvöl. Við komum
að Vatnsholti. Mikið var þá farið
að kólna í veðri, en við lítt búnir
undir norðankulda. Þar bjuggu þá
hin kunnu hjón, Ólöf og Diðrik
Stefánsson. Ólöf athugaði vel all-
an útbúnað okkar og bætti um
það, sem henni þótti þurfa, af móð
urlegri nákvæmni. Skúli læknir
var staddur í Vatnsholti. Hún bar
undir hann, hvort útbúnaður okk-
ar væri fullnægjandi upp yfir Apa-
vatn á móti norðankulda. Taldi
hann svo vera fyrir hennar aðgerð-
ir og viðurgerning allan. En þau
lögðu ríkt á við okkur að koma
við í Útey, áður en við legðum á
Laugarvatn, og láta Sigríði Berg-
steinsdóttur fara höndum um okk-
ur — hún hefði' fyrr gert það,
þar sem hún var ljósmóðir oikkar
beggja. Gerðum við það með góð-
um árangri. Heim komumst við
um kvöldið ókaldir, og var þá kom-
ið mikið frost og norðanrok.
Faðir minn og Páll fóru svo á
þriðja í páS'kum í Eyrarbakkaferð
til fóðurbætisöflunar. Þeir komu
við í Miðengi og fengu leyfi til
370
IllHlNN - SUNNUDAGSBLAÐ