Tíminn Sunnudagsblað - 19.05.1968, Page 15

stæðingarnir skilja eftir sig dýpst-
an söknuð í brjósti góðrar konu.
En sitthvað gerðist. Vilhjálmur
bóndi skrifaði herra sveitakaup-
manni, Gísla Bjarnasyni í Ameríku
tjáði honum afgang föður hans
og sendi honum útfararræðu sókn-
arprestsins í Tjarnarþingum í
Svarfaðardal, og Halldór hrepp-
stjóri Hallgrímsson á Melum kom
framan úr dal til þess að lyfta
vaxkápunni af pinklum Jóhanns
og kanna eigur hans. Þar kom í
leitirnar handritið að grasalækn-
ingabókinni. ásamt mörgu öðru —
sóknarskjölum, stökum, himna-
bréfi og v.vrnarritum fyrir trúna.
Þar voru lika nokkrar bókaskræð-
ur og fáeinir silfurpeningar. Börn-
in á Bakka, sem skrifandi voru
orðin, fengu pennastengur, rauð-
ar og bláar, til minja urn einkenni
legasta manninn, sem þau höfðu
verið samtíða, og Varabál'kur Sig-
urðar skálds á Heiði var feng
inn í hendur Kristínu, þvi að
hann átti litla bústýran að eign-
ast. Sjálfri sér kaus hún myndirn-
ar af vesturförunum, sonum Jó
hanns. Annað, sem einhvers virði
var talið, var til sölu boðið, en
hitt borið á eld. En steinarnir,
sem ekki gátu brunnið fóru á
tvist og bast.
Nú er það nær allt týnt og
tröllum gefið, er Jóhann Bjarna-
son átti og bar landshornanna á
milíi. Varabálkur týndist úr banni
lítillar stúlku, sem ætlaði að fara
með hann milli bæja, og grasa-
lækningaritið, sem Vilhjálmur tók
í sína vörzlu og kom inn á Akur-
eyri til Odds Björnssonar að ráð-
stöfun hófundarins sjálfs, fórst i
eldi, sem kom upp. Það var eins
og forsjónin legði sig í líma að
fyrirfara öllu, sem Jóhann gamli
hafði átt. Aðeins myndirnar hafa
geymzt.
Andláts Jóhans var hvergi get-
ið í blöðum, og dóu þó fáir menn
víðkunnari árið 1907. Samt höfðu
menn brátt spurnir af því, að
hann var undir græna torfu kom-
inn, Hvammshreppingum þótti
hlýða að tjá þakkir sínar öllum
þeim, er höfðu hýst hann og hjúkr
að honum, þegar-loks var sýnt,
að hann myndi ekki oftar bera
að garði manna. Þess vegna lét
oddviti þeirra, Baldvin Eggerts-
son í Helguhvam mi, Lögréttu birta
svolátandi ávarp veturinn 1908:
„Jafnfiramt því að láta þess get-
Ið, að aumdnginn Jóhann Bjarna-
son, að auknefni beri, andaðist
hinn 27. ágúst síðastliðinn norður
í Svarfaðardal eftir nokkurra vikna
legu, finnst hreppsnefndinni í
Kirkjuhvammshreppi sér bæði
Ijúfit og siiylt að þakka hér með
ölhim þeim, sem fyrr og síðar af
mannkærleika gáfu aumingja þess
um bæði föt og fæði og viku góðu
að honum á hans mörgu mæðu-
árum og ferðalagi um landið. Fá-
ráðlingur þessi er efaiaust einn
af okkar minnstu bræðrum, og
fyrirheitið mun rætast á þeim,
sem veittu honum, margir af fá-
tæfct sinni“.
XLIII.
„Sagan er upprisa" sagði Jules
Michedet, franski sagnfræðingur-
inn. Allt ferst og glatast í djúpi
ævarandi gleymsku, sé sagan þvi
ekki náðug með einhverjum hætti.
Týnd og horfin tíð er eins og ör-
foka jörð, rænd frjómagni sínu
— í skásta lagi áþekk daufri og
bliknaðri stjörnu í óræðri firrð.
Það mannlíf, sem enginn kann
framar skil á, er sem uppþornuð
lind: Þar nemur enginn staðar sér
til svölunar. Sagan ein getur láti'S
vatnið halda áfram að streyma o|
elkrur kynslóðanna að gróa. M
hennar væri lífið snautt og öí-
birgðin sár. Því að hún er líftaug
þjóðanna og brunnur menöingaí-
innar.
Á þessum ökrum, sem nú eru.
ietri fylitar tii síðasta blaðs, bef-
ur ekki verið sagt frá neinni höf-
uðkempu, er ryddi brautir og hryti
nýja vegi, heldur hraknin'gsmanni,
sem atvikin og 9amfélagið höfðu
markað þrettán rifum ofan í hvatt.
Þetta er saga af útburði, sem
ekki vildi liggja kyrr, og sú saga
er feiknstöfum skráð, en ekki þeim
geislastöfum, sem gott er að ylja
sér við. En þá er þess líka að
gæta, að þjóðarsagan er ekki of
in frægðarhrósi einu, heldur leik-
ast þar á margvíslegar andstæð-
ur. Skin cg skuggar flökta um
mannlífssviðið í einni bendu, og
sagan krefst réttar síns. jafnt í
reisn sem lægingu. Og réttur henn
ar er hel'gur. Sú saga, þar sem sól
ljóm'ar sífehdlega í heiði og hvergi
örlar á skýhnoðra, er að jafnaði
ósönn.
Nokkurn veginn réitum þrem árum eftir förina yfir Heljardalsheiöi, andaSist
hann á Bakka, en leg hlaut hann i kirkjugarðinum á Tjörn i Svarfaðardal. Þar
fúna nú bein hans. Ljósmynd; Páll Jónsson.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
375