Tíminn Sunnudagsblað - 14.07.1968, Blaðsíða 19

si-g fyrir súffragettun-um. Hann
gæti látið afskiptalaust, þótt þær
syltu í Ih-el, en þá myndu tíu vilja
verða píslarvottar fyrir hverja
eina, sem dæi. Það væri hugsan-
legt að s-enda þær í útlegð, en
þær myndu þá aðeins svelta sig
á skipinu, e-r ætti að flytja þær
í útlegðina. Loks hefði verið rætt
um að fá þær úrskurðaðar geð-
veikar, en þar strandaði á því, að
læknastéttin væri ófáanleg til þess
að kv-eða app slíkum úrskurð. —
MsKenna lét sér helzt detta í hug
það úirræði, að fólk, sem gæfi fé
í sjóði þeirra, yrði skyldað til þess
að bæta ailt tjón, sem þær yllu.
Stjórnarvöldin viðurkenndu
þannig opinberlega, að þa-u væru
stödd í vanda, er þeir vissu ekki,
hvernig ráða ætti fram úr. En
fleiri höfð'i orðið þungar áhyggj-
ur. Sylvíu Paokhurst stóð stugg-
ur af því, ef átökin hörðnuðu enn.
Hún hafði fyrir skömmu verið bor
in úr fangelsi á sjúkrabörum, ger-
samlega máttvana, og nú lét hún
bera sig að þinghúsinu, þar sem
hún lagðist á þrep nærri gesta-
dyrurn neðri deildarinnar og hélt
þar áfram hungurverkfallinu. Þeg
ar svo var komið, fékk Keir Hardie
því ágengt, að Asquith forsætis-
ráðherra hét því að ræða við hana
að fáu-m dögum liðnum. Hugmynd
hennar var að reyna að koma á
sáttum.
Á þessum viðræðufundi lét As-
quith þau óvæntu ummæli falla,
að „horfast yrði í augu við það“,
ef e-kki spyrnt gegn kosningarétti
kvenna, og stíga þá skrefið til
fulls. Þessu næst naut hún með-
algöngu Georgs Lansburys til þess
að ná tali af Leoyd George, sem
tjáði sig nú reiðubúinm til þess að
neita þátttöku í ríkisstjórn frjáils-
lynda flokksins eftir næstu kosn-
ingar, ne-ina sú breyting yrði gerð,
að konur fengju almennan kosn-
ingarétt. Það skilyrði setti hann
þó, að súffragetturnar létu þegar
niður falla öll spellvirki, því a^
öðrum kos-ti treysti hann sér ekki
til þes-s að vinna frjáMynda flokk-
inn til þess að fallast á slíka laga-
br-eytingu.
En nú kom babb í bátinn. Krista
bel bárust fregnir af sáttaumleit-
unum Sylvíu. Hún brás-t hin versta
við og sendi dagblöðum Englands
þá tilkynningu, að skæruhernaði
yrði ekki aflétt fyrr en konungur
hefði undirritað lög um kosninga-
rétt kvenna. Emmelina tók sam-
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
stundis undir. Það var trú hennar,
að stjórnarvöldin væru að gefast
upp. Hún skoraði á þau að taka
sig fasta einu sinni enn, og varp-
aði fram nýju og ögrandi vígorði:
„Réttur eða ofbeldi, frelsi eða
dauði“.
Eigi að siður birti konungur
þann boðskap, að hann ætlaði sjálf
ur að kalla saman fund tO þess
að ræða réttindamál kvenna. Með-
al þeirra, sem áttu að sitja þann
fund, voru Asquith fo-rsætisráð-
herra, Kejr Hardie, og formenn
fjögurra kvennasambanda, þeirra
á meða-1 Emmelína Pankhurst.
XXIII
Nú gerðust þau tíðinrii, sem í-
skyggilegust höfðu orðið á öldinni:
Styrjöldin mikla dundi yfir. Emme-
lína hafði borið þungan hug til
Þjóðverja frá því hún var ung
stúlka í Paris á áttunda tug hinn-
ar fyrri aldar. Frakka dáði hún að
sama skapi, og meðal þeirra hafði
Kristabel átt athvarf hin síðustu
ár. Margt togaðist á í huga Emme-
línu, er franskar og þýzkar her-
sveitir mættu-st á vígvelli á ný, grá-
ar fyrir járnum.
í blaði súffragettanna, sem kom
út í fyrstu vikunni eftir að Frakk-
ar og Englendingar sögðu Þjóð-
verjum stríð á h-endur, var þó enn
haldið fram hinni sömu stefnu og
áður. í næsfcu viku kom það ekki
út, og grunaði marga, að togstreita
væri um það, hversu bregð-
ast skyldi við ófriðnum. Örfáum
dögum síðar voni allar súffragett-
ur í fangelsu-m Bretland-s látnar
la-usar án nokkurs skilyrðis, og
sömu dagana sendi Emmelína dag-
blöðunum tilkynningu þes-s efnis,
að baráttu samtaka þeirra væri
lokið.
Með þessari tilkynningu urðu
straumhvörf í lífi hinnair miklu
valkyrju. Straumur tímans hafði
að vísu þegar borið hana langt
frá mörgum réttlætismálum, sem
fylltu hana heilögum móði framan
af ævinni, en eftir þe-tta fjarlægð-
ist hún æskuhugsjónir flestar enn
fr-ekar en orðið var og þeim mun
meira sem hún varð eldri.
Fyrst eftir þessa tilkynnin-gu
hafði hún hljótt um sig og steig
ekki á ræðupall að nýju fyrr en í
septembermánuði. Þá var erindi
hennar þangað að hvetja til sem
m-estrar hervæðinga-r. Með þvi
ge-kk hún í berhögg við eitt meg-
inboðorð súffragettanna: Svo her-
skáar sem þær voru, höfðu þær
jafnan fordæm-t vígaferli og Emme
lfna stranglega bannað að kveikja
í húsum, þar sem fólk var i-nni,
eða sprengia þau í loft upp. En
hún lét ekki sitja við þes-sa einu
ræðu. Hú.i varð einn hinn ákaf
asti talsmaður síaukins vígbúnað-
ar og fylkti nú liði með Norfchcliffe
láv-arði og Lloyd George til misk
unnarlausrar atlögu við Asquith
forsætisráðherra, sem að lokum
hrökklaðist frá völdum. Kristabel
var enginn eftirbátur móður sinn-
ar i þessu efni Blað þeirra
mæðgna kvað brátt upp úr
með það að , þúsund sinn-
um ríkari ^kylda“ væri að berjast
við her Vilhjálms Þýzkalandskeis-
ara en gegn þeim,. se-m andsnún-
ir væru kosningarétti kvenna. Svo
la-ngt gekk blað þeirra í misk-
unnarlausum árásum á seinagang-
inn við hervæðinguna, að lögregla
og hernaðaryfirvöld skárust hvað
eftir annað í leikinn, og stundum
voru heilar siður auðar í því, er
það kom út, eins og ve-rið hafði,
þegar yfirvöldin voru harðleiknust
við súffraget-turnar.
Marg-t kven-na, sem forystu hafði
í félagsmálum, stóð á öndverðum
meiði við bær Emmelínu og Krist-
abel. Enn lifði í þeim vonarglæð-
um, að með afskiptum kvenna af
stjórnmálum yrðu þau þáttaskil í
-sögu mannkyns, að vopnin yrðu
kvödd og triðaröld rynm upp Þær
konur, sém trúar voru þessari hug-
sjón', horfðu með hryllingi á þann
hildarleik, sem rtú var háður á meg
inlandi Fvrópu, og mikilfeng-
leg hugmynd festi rætu-r í mör-g-
um löndum: Mæður. eiginkonur,
systur og unnustur gátu bjargað
1-ifi ástvina sinna og hlíft löndum
og þjóðum við hræðilegu böli, ef
þær tóku höndum saman yfir
1-andamæri og víglínur og settu
manndrápurunum, valdsmönnum
og herformgjum, stólinn fyrir dyrn
ar. Ekkert stríð var unnt að heyja,
ef konur heim-s skipuðu hersveit-
unum einum rómi að kasta frá sér
vopnum og snúa heim Lausnar-
orðið var „hin heilaga uppreisn
kvenna móti styrjöldum“.
Skörulega-st boðaði sænski rit-
höfundurinn Ellen Key þessa stór-
fenglegu hugsjón, end-a flestum
kon-um máls-njallari, og hugmynd-
in hlaut verulegt fylgi í mörgum
löndum einni-g í sjálfum styrjaldar-
löndunum, er mest áttu í húfi.
Hér á landi gerðist Inga Lára Lár-
SA7