Tíminn Sunnudagsblað - 21.06.1970, Blaðsíða 12

Tveir á tali
— Ég fæddist að Borgum í Þist-
ilfirði, en fluttist kornung að Kolla-
vák í sömu sveit. Reyndar var þar
ekki um langan flutning að ræða,
þvl að Kollavík er aðeins hinuin
megin við ána, sem skilur lönd
þessara jarða. Hún var alltaf köll-
uð Áin, en hét víst Borgaá þeim
meigin, sem að Borgum sneri, en
Kollavíkurá sú hliðin, sem vissi að
Kollavik. —
Svo mælir Auður Eiríksdóttir
Ijósmóðir.
— Foreldrar mínir ráku stórt
bú í Kollavík, heldur hún áfram,
og þar var jafnan mjög margt fólk
í heimili, oftast í kring um tutt-
ugu manns. Auk hjónanna og sex
varð þriggja ára. Það finnst mér
nú eftir á merkilegasta við þennan
vísnalærdóm minn, að ég tengdi
hverja vísu einhverjum tilteknum
stað, sem ég þekkti. Þegar ég
heyrði vísuna Vorið góða, grænt
og hlýtt, valdi ég henni strax stað
í grænni tó í fjallinu fyrir ofan
bæinn. Þar var hún, og þar er hún
enn. Og vísan Úti á síldar-söltum
ver, — hún átti heima lengst úti í
hafsauga, þar sem barizt var. Þann
ig átti hver vísa sinn stað, og e.in
í dag finn ég þær þar, svo óaímá-
anlegar eru þessar bernskuminn-
ingar mínar. Fjallið fyrir ofan bæ-
inn heitir Loki, og ég var ekki í
nokkrum vafa um það, að Ameríka
um ástandið: „Sérðu ekki að hann
er híuldufólksbarn?“ spurðu þeií>
„Hvernig heldurðu, að hann gæti
blánað svona herfilega, ef hanh
væri mennskur maður?“ Ég trúði
þessu eins og nýju neti, því ég
vissi, hvað bræður mínir voru vitr-
ir, en mikil lifandi ósköp kenndi
ég í brjósti um blessað barnið að
vera þessarar ættar! Ég fann, að
nú varð ég að vera almennileg við
hann, og lengi síðan hafði ég meirl
samúð með honum en öðrum syst-
kinum mínum, vafalaust vegna
þeirrar fáránlegu hugmyndar, sem
ég eitt sinn hafði fengið, að pabbi
og manna hefðu sótt hann í stóra
álfasteininn fyrir ofan bæinn. Já,
trúin á álfa og huldufólk var á'kaf-
lega sterik á mínum uppvaxtarár-
um, og það kvað svo rammt að
myrkfælni minni, að ég varð alltaf
að sitja í hnipri með fæturna uppi
í rúmi, eftir að skyggja tók.
— Við vorum áðan að tala um
fjölmennið á æskuheimili þínu.
Komst þú ekkert í snertingu við
ÞÁ VORU HÚSDÝRIN HÚS-
DÝR OG SVEETIN SVEIT
bama — alls urðu þau níu, er
upp komust — voru að jafnaði
tveir til þrír vinnumenn, álíka
margar vinnukonur og þar að auki
t foreldrar beggja hjómnna — já,
báðir afarnir og báðar ömmurnar.
Að vísu voru þau ekki alveg heim-
ilisföst, en dvöldust þó langdvöl-
um hjá foreldrum mínuin. 0? með
foreldrum móður minnar voru
tveir unglingar, sem þau höfðu alið
upp og fylgdu þeim jafnan.
Sá maður, sem mér er þó einna
minnisstæðastur frá mínum fyrstu
árum, er Jón í Garðj, móðurbróð-
ir minn. Hann var heill hafs.jór af
kveðskap og alls konar fróðleik,
og orti talsvert sjálfur. Þegar ég
var á þriðja ári, tók- hann mig,
setti mig upp á borð og lét mig
læra vísur, sumar þeirra hafði
hann sjálfur ort. Ég hef víst ver-
iSMljót að læra, þvf að seinna var
m€r sagt það, að ég hefði kunnað
um tvö hundruð vísur, áður en ég
væri á bak við fjallið. Það ligg-
ur við, að mér finnist enn að sjá
megi það mikla stórveldi með því
einu að skyggnast á bak við Loka
gamla.
— Varstu ekki myrkfælin í
æsku, fyrst þú hafðir svona auð-
ugt ímyndunarafl?
— Jú, jú, miikil ósköp. Ég var
vitlaus í myrkfælni, og það ekki
að ástæðulausu. Það var mikið les-
ið og sagt af draugasögum, og álfa-
og huldufólkstrú var líka geysi-
lega sterk. Fyrir ofan bæinn var
stór steinn, sem auðvitað var
byggður huldufólki. Nú var það
einhverju sinni, að ég var að gæta
bróður míns, sem var fjórum ár-
um yngri en ég. Hann var óþæg-
ur við mig og orgaði einhver lif-
andi ósköp og blánaði allur í fram
an, svo sem siður hans var, þeg-
ar hann varð vondur. Þá komu
eldri bræður mínir og voru nú
ekki lengi að gefa sinn úrskurð
niðursetninga, þegar þú varst
barn?
— Jú, einmitt. Það voru alltaf
einhverjir niðursetningar hjá
pabba og mömmu, og oft nokkrir
samtímis. Það væri ákaflega röng
ályktun að halda, að þeir hafi all-
ir verið aular eða fáráðlingar.
Sumir voru greindari en almennt
gerist um fólk, þótt þeir af ýms-
um ástæðum væru þess ekki um-
komnir að standa á eigin fótum,
fjárhagslega. Og sumir þeirra
veittu mér andlegt veganesti, sem
orðið hefur mér drýgra en sál-
fræðilærdómur. Mér er alveg sér-
staklega í minni gömul kona, sem
var lengur heima hjá okkur en
nokkur annar niðursetningur. Hún
ílentist nú fyrst og fremst vegna
þess, að ekki reyndist unnt að fá
hana til þess að tolla annars stað-
ar. Hún var hvorki læs né skrif-
andi, en greind var hún að eðlis-
fari og myndaði sér sínar skoðanir
492
T f M I N N — SUNNUDAGSBLA0