Tíminn Sunnudagsblað - 24.01.1971, Qupperneq 17

Skinin bein og brotin vopn
Skyggnzt inn
í hugarh.eim fólks
fyrir 1400-2000 árum
Heimsveldi rísa á legg o.g líða
undir lok. Öll dýrð er fallvölt, og
þeir striðsfánar, sem með mestu
drembilæti eru dregnir að húni,
eru fyrr en varir höggnir niður o*g
troðnir fótum. Hingað til er það
næturgalinn, sem hefur hrósað
sigri eftir allar styrjaldir — liam-
ingjunni sé lof. En kannski brevtir
mengunin því.
Fyrir tvö þúsund árum voru það
Rómverjar, sem hæst hreyktu sér.
Þeir töldu sig borna til þess að
ríkja yfir heiminum, og þegar þeir
sendu hersveitir sínar inn í lönd
barba-ranna, héldu þeir sig ekki að-
eins vera að auka veldi sitt og
dýrð, heldur einnig veita vesölum
og siðlausum þjóðflokkum hlut-
deild í mikilli blessun — menn-
ingu sinni, stjórnvizku og þjóðfé-
lagsháttum, sem væru öllum betri
á jarðríki. Menn í hinu háþróaða
stórveldi litu siðu, lífsháttu og hug-
myndir annarra smáum augum.
Rétt eins og gerist enn í dag, þótt
nöfnin, sem þjóðirnar bera, séu
önnur en fyrrum.
Það vakti mestu furðu róm-
versku drottnaranna, og auðvitað
megna reiði, hve þjóðir þær,
sem bjuggu við jaðra Rómaveldis,
voru tregar til að játast undir róm-
verska forsjá og veita blessun róm-
verskrar menningar viðtöku. Þeir
botnuðu hvorki upp né niður í svo
heimskulegri þrákelkni, fremur en
til dæmis Bandaríkjamenn á okk-
ar dögum virðast geta áttað sig á
þeim undrum, að þeir eiga ekkí
almennum vinsældum að fagna í
Suðaustur-Asíu og Suður-Ameríku.
Og Rómverjar létu náttúrlega
ekki bjóða sér það, að forsjá þeirra
væri hafnað. Það voru frumstæðar,
vanþróaðar þjóðir, sem bjuggu við
útjaðra ríkisins, og drottnurum í
Róm, herforingjum þeirra og emb-
ættismönnum, sýnist það Jétt
verk og löðurmannlegt að kenna
þeim betri siði. En þar skjátlaðist
þeim. Það var sem sé ekki e;n-
sýnt, að hinn voldugi her Rómverfa
igæti allitaf ög ævinlega biofið
undir sig fátækar og frumstæðar
þjóðir. Þar sem frelsishvötin var
rí'kust og viljinn til sjálfstæðs i)fs
sterkastur, reyndist hin rómverska
hernaðarlist ónóg. Þar gerist sama
sagan og í Víetnam á okkar dog-
um. Rómverjar urðu meira að
segja að reisa landamæravirki, svo
að þeir ættu ekki á hættu, að hin-
ar ósiðnðu grannþjóðir hrifsuðu af
þeim eitthvað af því landi er beir
höfðu þegar lagt undir sig.
Þegar friðsamlegra var, gripu
Rómverjar til annarra ráða. Það
voru ráð, sem koma okkur kunn-
uglega fyrir sjónir og vitna enn
um það, hve fátt hefur breyt.zt 1
háttum stórvelda, sem eru að reyna
að verða enn meiri stórveldi. Þeir
reyndu að kaupa sér vináttu barb-
aranna. Höfðingjum þeirra voru
sendar dýrar gjafir og kapp lagt
á að sýna þeim sem mestan sóma,
auðvitað í þeirri von, að þeir
blíðkuðust við það og gæfu færi
á sér og landi sínu. Um þetta
vitna dýrindis munir rómverskir,
sem fundizt hafa í norðurþýzkum
og dönskum höfðingjagröfum fil
dæmis. Vafalaust hefur Rómverj-
TÍMINN — SUNNUDAGSBLA®
65