Tíminn Sunnudagsblað - 06.06.1971, Side 14

iyn leið og ég minntist á hval-
skurðinn.
— Kom það aldrei fyrir á
Ströndum, að hvalir hlypu á land
eða væru reknir það, og veiddir
þannig?
— Þetta hefur komið fyrir, en
ekkj hef ég nema einu sinni á
ævinni verið viðstaddur slíkan at-
burð. Og satt að segja vil ég helzt
ekkert um hann tala, svo hrylli-
legur þótti mér hann. Dauðastun-
ur hvaia eru einkenniiega sárar og
skerandi og ekki tekur betra við,
þegar á þá er horft. Titringurinn,
sem þeir fá á undan fjörbrotun-
um, er svo óhugnanlegur, að því
verður vart með orðum lýst. í það
eina skipti, sem ég hef tekið þátt
í hvalaslátrun, bauðst ég til þess
að fara frá og hita kaffi handa
félögum mínum — bara til þess
að þurfa ekki að horfa og hlusta
á það, sem fram fór. 0° held ég
þó, að ég megi segja. að bað hafi
ekki verið vani minn að finna upp
tylliástæður til þess að koma mér
undan verkum. En ég hét því þá
— og hef staðið við það fram að
þessu — að ég skyldi aldrei á ævi
minni framar leggja hönd að slíku
morði.
Áður en ég skilst alveg við ár-
ið 1913, verð ég að segja frá ein-
um atburði, sem gerðist þá um
vorið, og átti eftir að hafa heilla-
ríkar afleiðingar. Það var þegar
lestrarfélagið var stofnað. Ég held,
að mér sé óhætt að segja, að sá
félagsskapur hafi not.ið hylli hvers
einasta manns og orðið sameigin-
legt óskabarn allrar sveitarinnar.
Upphafsmenn lestrarfélagsins
voru þeir Guðmundur Þ. Guð-
mundsson, sem þá var nýbyrjaður
á kennaranámi, og Gísli Guð-
mundsson á Gjögri, hinn mesti
fróðleiksmaður og bókaormur.
Höfðu þeir árið áður sent út um
sveitina undirskriftalista og hvatn-
ingarbréf til manna um að bregð-
ast nú vel og drengilega við. Þeir
þurftu ekki heldur að kvarta und-
an áhugaleysi sveitunganna.
Fyrsta samkoman, sem lestrar-
félagið gekkst fyrir, var haldin í
júnílok árið 1913 í fögru veðri og
' við mikinn fögnuð þátttakenda.
! Það var vor í lofti og vorhugur í
! fólkinu. Lengi síðan var það föst
venja, að lestrarfélagið héldi eina
meiriháttar skemmtun á ári, oft-
ast undir haustið. Ég hef oft hugs-
að með þakklæti til þessa ágæta
fólks, sem vann að þessu eingöngu
til þess að skemmta öðrum og án
þess að bera nokkuð úr býtum
annað en ánægjuna af því að hafa
gert lífið í sveitinni menningar-
legra og bjartara.
— Þú hlýtur að geta sagt frá
einhverjum svaðilförum, Eiríkur.
Ég trúi því varla, að hægt sé að
búa á Ströndum áratugum saman,
án þess að komast einhverntíma í
hann kranpan á sjó eða landi.
— Það er hættulegt að tala um
mannraunir í svona spjalli. Flest
fólk álítur slíkar sögur ýkjur eða
uppspuna. En fyrst þú fórst að
falast eftir slíku, er bezt ég segi
frá einni ferð, sem ég fór ásamt
tveim öðrum mönnum í febrúar
árið 1914. Þó finnst mér sú ferð
ekki eftirminnileg vegna þeirra
harðræða, sem við lentum í, held-
ur af allt öðrum áatæðum. Það
höfðu borizt fréttir, um að mjög
mikið væri af tófu á Norðurströnd-
um, einkum í landareignum fjög-
urra eyðibýla, sem þar eru. Heita
þau Barðsvík, Smiðjuvík, Bjarnar-
nes og Látravík. Bærinn í Smiðju-
vík stóð þá enn uppi, svo vel mátti
haldast við í ho^um. Varð það nú
að samkomulagi á milli mín og
tveggja manna annarra að fara
þangað norður eftir til refaveiða,
þegar tungls færi að njóta í febrú-
ar. Að sönnu heltist annar maður-
inn fljótlega úr lestinni, en hinn
var þeim mun ákveðnari, og tók-
um við nú að búa okkur af kappi
undir ferðina.
Tíðin hafði verið einmunagóð að
undanfömu, sífelldar hlákur og
jörð,víða auð, svo vel leit út með
gangfærið. Við bjuggum okkur vel
út með brauð og smjör, feitan,
reyktan sauðamagál og fleira góð-
gæti, en hangikjöt nenntum við
ekki að bera alla þessa leið. Að
sjálfsögðu höfðum við einnig mik-
ið af fötum með okkur. Við gerð-
um ráð fyrir að þurfa að vera allt
að viku í óbyggðum og miðuðum
matarforða og annan fararútbún-
að okkar við það.
Ferðin byrjaði vel. Við fórum á
báti að heiman í leiðiskalda, og
hugðum gott til fararinnar. Bátinn
settum við upp á Skaufaseli, sem
er norðaustanvert við Bjarnarfjörð
og hvolfdum honum þar. Gengum
síðan sem leið lá í Skjaldabjarnar-
vík, stönzuðum þar, samkvæmt
venju, en héldum svo áfram til
Reykjarfjarðar, þar sem við gist-
um. Daginn eftir var sama góða
veðrið, en farið að kólna. Við
gengum yfir hálsinn í Viðarskála-
vík við Þaralátursfjörð og kölluð-
um þar eftir báti og vorum strax
sóttir. í Þaralátursfirði bjuggu þá
Jakob Jensson og Guðný Benedikts-
dóttir frá Reykjarfirði. Hjá þeim
átti heima Vigfús nokkur Benja-
mínsson, ættaður úr Steingríms-
firði. Fúsi hafði verið ráðinn fylgd-
armaður okkar, enda var hann
allra manna kunnugastur á Út-
ströndum, en þar er víða vandrat-
að og hættulegt, ef út af er brugð
ið, því á stórum svæðum eru sam-
hangandi björg, 150—350 metra
há, og kemst meira að segja ekki
tófa niður í fjöru nema á mjög
fáum stöðum. Þó vonuðum við, að
ef til vill væri tófur að hitta und-
ir björgunum, því víða eru skriður
talsverðar frá sjónum og upp und-
ir bergið.
Það tók Fúsa að vonum nokkurn
tíma að tygja sig til farar, en þeg-
ar hann var ferðbúinn, héldum við
úr hlaði og gengum sem leið
liggur kringum Núpinn og inn í
Furufjörð sem er rúmlega tveggja
klukkutíma gangur. Ekki stönzuð-
um við í Furufirði, því við vildum
hafa sömu fjöruna áfram fyrir
næsta núp, sem að réttu lagi heit-
ir Bolungarvíkurbjarg. Já, það er
rétt, að ég geti þess að núpurinn,
sem ég nefndi á undan, heitir
Furufjarðar- eða Þaralátursfjarð-
arnúpur, og er kallaður þessum
nöfnum sitt á hvað, en það er,
held ég, einsdæmi á Ströndum, að
sami staðurinn eða fjallið beri
þannig tvö nöfn jafngild.
Við komum í rökkri í Bolungar-
vík, og þar var okkur vel tekið að
venju. Vel leizt mönnum á fyrir-
ætlun okkar, og sögðu mikið af
tófum út frá, svo að ekki myndi
okkur skorta verkefni. En Fúsa
nörruðu þeir frá okkur og sögðu
hann hafa verið búinn að lofa að
fara með þeim vestur á ísafjörð.
Við svöruðum því til, að loforð
hans við okkur væri miklu eldra,
en ekki beit sú röksemd á þá Bol-
víkinga. Aftur á móti buðu þeir
okkur annan mann til fylgdar.
Sögðu þeir hann ennþá kunnugrl
og öruggari' og þar að auki af-
bragðsskyttu: Kæmi nú ekki ann-
að til mála en hann yrði fylgdar-
maður okkar, og skyldi hann hafa
jafnan hlut á móti okkur, ef ein-
hver yrði veiðin. Eftir langt ,— og
að því er mér fannst mjög
skemmtilegt málastapp, hlutu þeir
að ráða. Fúsi varð eftir, en hinn
494
T f M I N N — SUNNUÖAGSBLAÐ