Tíminn Sunnudagsblað - 13.01.1973, Blaðsíða 14

verið ágætur fjárhundur. Ert þú
kannski alin upp við hjásetu?
— Ég sat yfir kviám, en ekki þó
heima hjá mér. Að visu áttu foreldrar
minir kindur, en þó aðeins fáar. Faðir
minn stundaði sjó. Hann var meðal
annars á skútum, bæði frá Isafirði og
Þingeyri. Fór hann að heiman fyrir
páska og kom aftur nær miðjum slætti.
En heima var móðir min með okkur
börnin og annaðist búskap og skepnu-
hriðingu. Ærnar voru sjaldan fleiri en
þetta um tuttugu. Þeim var fært frá,
og þær mjólkuðu alltaf fram á góu, og
stundum lengur.
— Þetta var gaman að heyra. Ég
minnist þess ekki, að hafa heyrt talað
um að kviaær mjólkuðu lengur en
svona fram undir jól.
— Það er vel hægt að halda i þeim
mjólkinni miklu lengur. Þessar kindur
okkar voru ekki fleiri en svo, að auð-
velt var að gera vel við þær. Og okkar
kindur voru svo vel haldnar, að þeim
var þetta létt, að mjólka svona lengi.
Ég held jafnvel, að okkar kindur hafi
verið jafnbetri en annars staðar, þvi
ég man, að það var alltaf annað slagið
verið að biðja pabba um kindur og
kaupa þær af honum.
— Þessi bústofn hefur auðvitaö dug-
að ykkur til fæðis og klæða?
— Já, hann dugði alveg til þess. En
auk þess hafði faðir minn alltaf veru-
lega björg frá sjónum, eins og nærri
má geta, svo langan tima sem hann
var til sjós á hverju ári. Ég man mjög
vel eftir þvi, að einu sinni kom pabbi
heim meö gamlan skipskassa, sem
hann hafði orðið sér úti um. Kassinn
var grafinn i skafl neðan undir bæjar-
hólnum og þar var geymt i honum ný-
meti allan veturinn. Hélzt svo um ára-
bil, þvi ekki var hægt að bregða sér i
isskápinn eða frystikistuna á þeim ár-
um.
— En var þá alltaf skafl til þess að
geyma kassann i?
— Neðan undir bæjarhólnum okkar
var næstum alltaf skafl. En ef það
brást, sóttum við hann i eitthvert gilið
eða undir einhverja brekkuna. Það var
fastur siður heima hjá mér að slátra
kind fyrir jólin — það var jólasauður-
inn, sem við kölluðum svo. Þvi nýmeti
var auðvitað bætt i kassann góða, og
það nýmeti entist okkur venjulega út
skammdegið. Nú, og svo þegar fór að
vora, og hvorki var hægt að ná i snjó i
gili eða undir brekku, ja, þá var nýt
metið lika oftast á þrotum og þurfti
ekki að hafa áhyggjur af geymslu þess
eftir það.
— Ætlaðirðu ekki að segja mér
meira af þvi, þegar þú varst smala-
stelpa?
— Jú, reyndar ætlaði ég það, og sizt
38
ætti mér að vera á móti skapi að minn-
ast þeirrra daga, þvi að þeir þóttu mér
skemmtílegir.
Þegar ég var tiu ára fór ég að
Klukkulandi i Dýrafirði og var þar hjá
Jóni bónda Einarssyni og konu hans,
Guðrúnu Sigurðardóttur.
Þarna var ég reyndar smalastelpa,
en samt var ég alltaf kölluð minu
nafni, þvi að svo hlálega vildi til, að tik
ein ágæt, sem ég hafði i hjásetunni, hét
Stelpa!
Stelpa þessi, var einhver yndisleg-
asta skepna, sem ég hef kynnzt um
mina daga. Hún var af skozku kyni,
nokkuð stór, hvit á litinn með dökkmó-
rauðan annan kjammann. Litill,
kringlóttur blettur var á enni hennar
og annar rétt fyrir framan rófuna, sem
reyndar ekki var nein rófa, heldur að-
eins örlitill snúður. Annars sýndist hún
alveg skottlaus.
Það var ekki nóg með að hún Stelpa
smalaði fé, nær þvi eins og maður,
heldur tók hún kindur eins og maður.
Hún bara tók framan i bringu þeirrar
kindar, er maður vildi ná, og stóð svo
kyrr og hélt kindinni, þangað til
maðurinn kom. Það höfðu verið teknar
úr henni vigtennur, svo það kom aldrei
fyrir, að hún meiddi nokkra kind. Og
hún sótti kindur i kletta og gerði það
betur og gætilegar en nokkur maður.
— Þér hefur varla leiðzt hjásetan,
hafandi aðra eins. skepnu hjá þér?
— Nei, sannarlega leiddist mér ekki.
En reyndar hafði ég félagsskap af
fleiri einstaklingum en Stelpu.
Það voru þrir bæir, sem beittu kvia-
ám sinum saman frammi á Geldinga-
dal, og við vorum þrjú börnin, sitt frá
hverjum bæ, sem sátum hjá. Við
byggðum okkur hús á dalnum og sótt-
um byggingarefnið upp undir kletta,
sem heita Veturlönd. Við gátum auð-
vitað öll verið inni i húsinu i einu. Þar
gerðum við okkur hlóðir, fundum okk-
ur gamalt pottbrot, þar sem við gátum
bakað okkur lummur og gert okkur
sitthvað fleira til bragðbætis.
— Þið hafið auðvitað haft með ykkur
nesti?
— Já, mikil ósköp. Um annað var
ekki að ræða. Fyrst og fremst var það
sauðamjólk á flöskum, en auk þess
harðfiskur, reyktur rauðmagi, smjör
og hitt og þetta fleira. En langmesta
sportið var þó að geta hitað sér sjálfur
hressingu, þarna frammi á dalnum.
Ég man vel eftir þvi, að við hituðum
okkur kakó, og þá var nú mikið um
dýrðir. Svo var það einhverju sinni, að
tilokkarkomu menn frá önundarfirði.
Þeir voru i fjárleít og höfðu farið yfir
Botninn og um daladrög Grjótdals. En
sem þeir nú komu þarna til okkar,
bjuggum við einmitt svo vel, að við
gátum gefið þeim kakó og heitar
lummur. Þetta þótti þeim undrum
sæta og sögðu frá þvi, þegar þeir komu
til bæja, að þeir hefðu fengið kakó og
heitar lummur hjá hásetubörnum
frammi á Geldingadal.
— Nú voru kviaærnar frá þrem bæj-
um. Var ekki erfitt að aðskilja þær,
þegar heim skyldi reka?
— Já, þær voru frá þrem bæjum:
Litla-Garði, Hólakoti og Klukkulandi.
Frá Litla-Garði var drengur. Hann var
okkar elztur og mestur maðurinn. Ég
var i miðju, en telpan frá Hólakoti var
yngst.
A kvöldin skiptu ærnar sér að mestu
leyti, þvi hver vildi heim til sin. En það
sem upp á vantaði, sáu þau um, Stelpa
min og Tryggur frá Litla-Garði, hann
var snilldar fjárhundur. Aftur á móti
vorum við i mestu vandræðum með tik
frá Hólakoti. Hún átti það til að þjóta
inn i miðjan hópinn og splundra öllu
saman, þótt hún héti nú Fjára. Oftast
urðum við að láta stúlkuna frá Hóla-
koti gæta tikar sinnar, svo að hún
spillti ekki verkum þeirra Stelpu og
Tryggs.
— Gátuð þið gert ykkur fleira til
skemmtunar i hjásetunni en að búa
ykkur veizlumat?
— Já, það gátum við og gerðum lika.
Við höföum með okkur bækur og lás-
um upphátt hvert fyrir annað. Oftast
var það drengurinn, sem las, þvi ég
var iðulega svo önnum kafin við mats-
eldina þær stundir, sem við áttum fri
frá ánum. Hin stúlkan var aftur á móti
svo ung, að hún losnaði að miklu leyti
bæði við lestur og matseld.
Eitt má ég til með að láta fljóta hér
með, þvi að það er hlutur, sem hvorki
ég né aðrir skildu, en var staðreynd,
engu að siður.
Þegar ég hafði verið eitt sumar á
Klukkulandi, fór ég að sjálfsögðu
heim. Svo tóku við skóladagar, ég var
komin á skólaskyldualdur og gekk að
heiman og heim kvölds og morgna.
Þegar ég var að verða tilbúin i skólann
á morgnana, brást það ekki, að Stelpa
kom eins og skriða niður af bæjarþak-
inu til þess að fagna mér og fylgja mér
i skólann. Þessu hélt hún allan vetur-
inn, jafnvel þótt hún ætti unga hvolpa
heima. En hún kom aldrei á sunnudög-
um né öðrum helgidögum, þegar ég
ekki þurfti i skólann. Hvernig vissi
hún, hvort ég átti fri eða ekki? Það var
og er fullur hálftima gangur á milli
bæjanna.
— Var það skólinn á Núpi i Dýra-
firði, sem þú sóttir?
— Já, það var hann. Við vorum þrjú,
börnin að heiman, sem gengum þessa
leið og nutum samfylgdar Stelpu. Við
lásum auðvitað lexiurnar okkar
Sunnudagsblað Timans
i