Tíminn Sunnudagsblað - 13.01.1973, Blaðsíða 16

Sigurður Guðjónsson:
Ferðin norður — og niður
Það var laugardaginn 10. júni 1972.
Ég lá uppi loft á divaninum minum á
Fjöinisvegi 6 og virti fyrir mér götin i
súðinni fyrir ofan mig. Þá sló þeirri
hugmynd eins og eldingu niður i mig
að skreppa norður til Akureyrar. Þá
myndi ég slá tvær flugur i einu höggi ,
dusta af mér borgarrykið og sjá mál-
verkasýningu Hjálmars Þorsteins-
sonar kunningja mins, sem hann hafði
sett upp i höfuðstað Norðurlands.
Ég hafði ekki komið út fyrir bæjar-
mörk Reykjavikur og Akraness siðan
hitasumarið góða 1968. Þá fór ég sið-
ustu sólardaga sumarsins um Suður-
land, allt austur i Mýrdal og kringum
Snæfellsnes. Það var stórkostlegt
ævintýri.
Þegar ég stóð á Helgafelli og horfði
yfir Breiðafjarðareyjar i sólskini og
blankalogni klukkan átta að morgni
flaug mér i hug: Svona hlýtur að vera i
paradis. Þá óskaði ég mér. En ósk min
rættist ekki. Siðan hef ég aldrei óskað
mér. t annað sinn hafði ég farið i súld
og þoku að Draghálsi með Hjálmari og
Sveinbirni Beinteinssyni, sem mér
finnst að sé sprottinn beint úr grárri
forneskju. Þetta var siðla sumars.og
það var orðið rökkvað i baðstofunni á
Draghálsi.
Fyrir neðan bæinn er vatn.og sagnir
herma, að þar hafist við ógurlegt
skrimsli, sem orðið hefur margra
manna bani.og á bökkum þessa vatns
höfðu dularfullir og hroðalegir at-
burðir gerzt. Svo var þarna skammt
frá eyðilegur háls,sem huldar vættir
og myrkraverur höfðu gert að sinum
bústað og villtu um fyrir saklausum
ferðalöngum. Það léku flöktandi
skuggar um baðstofuveggina i skini
oliulampans.og það var engu likara en
við yærum komnir beint inn i furðu-
veröld þjóðsagna og dultrúar á miðri
geimferðaöld. Við Hjálmar lögðum á
hálsinn undir miðnætti. Þar var niða-
þoka svo varla sást billengd fram-
undan. En við lentum ekki i neinum
háska. Nú var mitt sumar og sumarið
er óvinur illra afla. Jónas segir: „Veit
ég að vondur andi, varla i þessu landi,-
sveimar um sumarmál”. Þetta var
eina ferð min út um sveitir i fjögur ár.
Eg hafði lengi haft áform um að leggja
land undir fót. Þessi tærandi dvöl á
steinstrætum Akraness og malbiki
Reykjavikur hafði gengið svo nærri
mér upp á siðkastið.að mér fannst þá
og þegar sem ég myndi missa vitið. Eg
varð að fara eitthvað. Nú var tæki-
40
færið. Ef ég ekki gripi það, var óvist
hvenær mér byðist annað betra.
Foreldrar minir höfðu verið á
Akureyri sumarið 1969. Þau dvöldust á
hótellsem þau létu vel yfir. En nú voru
þau langt i frá sammála um hvað það
hét. Mamma hélt, að það héti Varð-
borg, en pabbi fuliyrti ,að það héti
Hótel Akureyri. Eftir mikla umhugsun
og djúpsæ heilabrot komst ég að þeirri
ályktun, að hann hefði rétt fyrir sér.
Eg hringdi á hótelið og pantaði her-
bergi yfir þrjár nætur. Þriðjudaginn
13. júni var ég á fótum klukkan sex. Ég
flýtti mér að taka saman dótið mitt og
pakkaði þvi niður i ofurlitla tösku. Ég
tók ritvélina mina, handritið, sem ég
var að vinna að, nægan pappir, heila
tylft af landabréfum af ýmsu tagi,
dagbókina mina og Islenzkan aðal.en
leið min lá um söguslóðir þeirrar bók-
ar. Það var allt og sumt. Siðan
skokkaði ég af stað niður á Umferðar-
miðstöð glaður i anda. Eg kom mér
fyrir vinstra megin i rútunni, en þaðan
þóttist ég hafa betra útsýni yfir þá
staði,sem ég girntist að sjá. Ég leit á
klukkuna. Hana vantaði korter i átta,
en þá átti að leggja af stað. Ég slapp-
aði af, hallaði mér aftur i sætinu og
kveikti i sigarettu gamalli kerlingar-
skrukku, sem sat fyrir framan mig,
greinilega til hinnar mestu skap-
raunar. Hún sneri sér við og leit á mig
með hvössu og illilegu augnaráði. En
þá vildi svo óheppilega til.að i sama
bili gusaði ég frá mér stórum reykjar-
strók beint i smettið á henni. Hún tók
andköf og hóstaði eins og trúrækinn
kirkjugestur, en ég baðst afsökunar i
fáti. Hún hvæsti á mig eins og grimm-
ur köttur, rauk úr sæti sinu og struns-
aði aftar i bilinn. Jæja.þá það. Ekki
var þetta gæfuleg byrjun i skemmti-
ferð. Það skyldi þá ekki vera.að fram-
haldið yrði eftir þvi? Var ég annars i
réttri rútu? Guð minn almáttugur!
Hver veit nema ég ranki við mér h
Isafirði eða i Stykkishólmi. Mér
svelgdist á reyknum úr sigarettunni og
hjartslátturinn þaut upp i 150 á
minútu. Ég hentist út úr bilnum eins
og lif mitt væri i veði. Þegar ég kom út
tók ég á öilu.sem ég átti yfir að ráða, til
að stilla mig, og gekk kæruleysislega i
átt að afgreiðsluhúsinu eins og ég ætti
þar eitthvert smávægilegt erindi. En i
leiðinni laumaðist ég til að gjóta
augunum á leiðaspjald rútunnar. Þar
stóð skýrt og greinilega: Norðurleið.
Hellan hvarf samstundis frá hjartanu
og púlsinn komst i samt lag aftur. Eg
gaufaðist um i húsinu nokkra stund.en
kom siðan til baka aftur og settist i
sæti mitt eins og ekkert hefði i skorizt.
Það var suðaustan beljandi og helli-
rigning. Það benti til þess.að nyrðra
væri sól og hiti. Ég virtist ætla að hafa
heppnina með mér. Við Elliðaárbrýr
gekk bilfreyjan um og heimtaði
farseðla. Hún var ljóshærð og hýrleg á
svip. Ég skemmti mér við að stúdera
hana á leiðinni þegar andleysi lands-
lagsins keyrði fram úr hófi. Mosfells-
sveitin er ekki merkileg byggð þegar i
hana er komið þó hún sé hlýleg og
vinaleg að sjá úr Reykjavik. Og menn
eiga þar áreiðanlega mjög eríitt
uppdráttar, með að hugsa. En ég hef
mikinn áhuga á vegunum er ganga inn
úr Kollafirði. Eg hef það fyrir satt að
þar sé veðursæld meiri en viðast hvar
annars staðar á landinu og þar hélzt
kornrækt lengst við til forna. Aldrei
hef ég séð ómerkilegra og Ijótara fjall
en Esju gömlu, þegar maður er beint
undir henni. Þá er hún aðeins form-
lausar klessur og gráar aurskriður
með dálitlum hjárænulegum gras-
geirum inni á milli. Og fjallið er svo
feiknalega breitt að maður hefur það
alls ekki á tilfinningunni að það sé fjall
þegar maður silast áfram við rætur
þess i fullan hálftima.
Þegar komið er að Saurbæ á Kjalar-
nesi blasir Akranes við, langt
flatneskjulegt eins og hugvekja i
gamalli húslestrarpostillu. Mikið voru
húsin eitthvað umkomulaus þar sem
þau hjúfruðu sig upp að hvort öðru til
að halda á sér hita i regnstorminum.
Það má með sanni segja það sama um
Akranes og sagt var um Seltjarnarnes
i gamla daga: Lifa þar fáir og hugs
smátt.
A Reynivallahálsi er reimt. Þar
komst Hjálmar i hann krappan er
hann var þar einn á ferð i bil um kvöld
að sumarlagi. Þótti honum sem eitt-
hvað sækti að sér og ágerðist það svo
mjög að hann missti allan mátt svo
hann gat vart hrært legg né lið Komst
hann við illan leik i Botnskála og barg
þar með lifi sinu. Var honum þá mjög
brugðið. Fór hann lengi einförum og
tuldraði fyrir munni sér. Var allt hans
æði hið kynlegasta. En eigi fékkst
hann til að skýra frá því er fyrir sig
hafði borið fyrr en löngu siðar að hann
sagði upp alla sögu. Þóttu mönnum þá
atburðir þessir með ólikindum. Annar
maður hafði þó lent i öllu iskyggilegra
Sunnudagsblað Tímans